بریده‌هایی از کتاب گزارش نویسی داستانی - روایی

خبر به مردم اطلاع می‌دهد که «چه شده است» گزارش به مردم می‌گوید «چرا این‌گونه شده است» و «راه برون‌رفت از بحران چیست؟» و «در آینده برای پیشگیری چه باید کرد؟» مصاحبه، گفت‌وگویی میان روزنامه‌نگار و کسی است که حرفی یا فکری دربارهٔ ماجرایی دارد، ولی گزارش، بازسازی موشکافانه و صحیح ماجراست.

ایده‌ای خوب است که به‌لحاظ فرم مخاطب را جذب کند و به‌لحاظ محتوا اثرگذار و پیش‌برنده باشد. برای جذاب‌سازی باید نقشی در گزارش به مخاطب بدهیم. این نقش لزوماً به‌معنای بازی‌دادن تک‌تک خوانندگان در یک گزارش نیست،‌ منظور این است که او باید نفع و ضرر خودِ نوعی را در گزارش ما پیدا کند، تا به ما و گزارش‌مان روی خوش نشان دهد. به این منظور می‌گویند ایده‌ها را از درون مردم بیرون بکشید، به رفتار آن‌ها نگاه کنید، به دهان آن‌ها چشم بدوزید، به نگرانی‌های آن‌ها توجه کنید؛ به شادی‌های‌شان، غم، راز، هیجان، اضطراب و هراس و حتی رؤیاهای‌شان.

اگر بخواهیم همهٔ قدم‌های لازم برای تهیهٔ یک گزارش ایده‌آل را کنترل کنیم، مطالب زیادی برای فراگیری خواهد بود. اجازه بدهید کمی مدون‌تر موضوعات را پی بگیریم. ابتدا ببینیم ویژگی‌های یک گزارش خوب چیست؟ به‌عبارتی یک تولید حرفه‌ای چه الزاماتی را به گزارشگر تحمیل می‌کند و با استفاده از چه نکاتی می‌توانیم یک گزارش خواندنی و مؤثر تولید کنیم؟ این هنر مستلزم این است که: - محقق خوبی باشیم؛ - اصول مصاحبه با مردم و شخصیت‌ها را بدانیم؛ - در یک کار میدانی بتوانیم از حس‌های پنج‌گانهٔ خود به بهترین شکل استفاده کنیم؛ - و در نهایت به اصول نویسندگی مسلط باشیم.

ابتدا موضوع را برای خودتان ساده‌سازی کنید. توصیه می‌شود قبل از آن‌که به‌عنوان گزارشگر بدون هرگونه برنامه‌ای به‌سمت موضوع هجوم ببرید، کمی تأمل کنید؛ ابتدا به‌شکل کوتاه به چند سؤال سخت و چند سؤال نرم ، پاسخ دهید. سؤال‌های سخت ساختار کلی و ذهنی شما را شکل می‌دهند که به‌عبارتی نقشهٔ راه‌اند و به آن «مسیریاب» می‌گوییم، این سؤال‌ها عبارت‌اند از: - چرا این گزارش را تهیه می‌کنم؟ - به چه سؤال‌هایی در این گزارش باید پاسخ داده شود؟ - قرار است چه گفته شود؟ - موضوع یا درونمایهٔ گزارش چیست؟