بریده‌هایی از کتاب ذن در هنر عکاسی خیابانی

اگر توقعی نداشته باشید، هیچ‌گاه ناامید نمی‌شوید: «قدرت استاد این‌گونه است: می‌گذارد همه‌چیز بیاید و برود بدن هیچ تلاش و تمایلی؛ هیچ‌گاه توقع نتیجه‌گرفتن ندارد بنابراین هیچ‌گاه ناامید نمی‌شود؛ هیچ‌گاه ناامید نمی‌شود بنابراین هیچ‌گاه روحش پیر نمی‌شود.»

تا در طلب گوهر کانی کانی تا در هوس لقمهٔ نانی نانی این نکتهٔ رمز اگر بدانی دانی هر چیز که در جستن آنی آنی مولانا هدف واقعی آموختن عکاسی نیست. هدف این است که زندگی را زندگی کنیم. مارتین لستر

هرچه سطح توقعاتمان بیشتر باشد، کمتر انعطاف‌پذیر خواهیم بود و نمی‌توانیم با ذهن باز کار کنیم (در برابر موقعیت‌های عکاسی)

عکس را برش نزنید؛ ۲. هر عکسی که می‌گیرید در صفحهٔ نمایش دوربین چک نکنید؛ ۳. بیش‌ازاندازه روی عکس‌ها کار نکنید؛ ۴. بایک لنز با فاصلهٔ کانونی ثابت کار کنید؛ ۵. بیشتر کتاب بخوانید تا اینکه تجهیزاتتان را عوض کنید. یک‌بار دیگر تأکید می‌کنم که این نکته‌ها فقط برای راهنمایی شماست و به‌هیچ‌وجه قانون نیستند. این موارد بر اساس تجربه‌های شخصی خودم به دست آمده و نکته‌هایی هستند که کمک‌های زیادی به من کرده‌اند (و ممکن است برای شما قابل‌استفاده نباشند). این راهنمایی‌ها برای عده‌ای جواب می‌دهد و عده‌ای هم ترجیح می‌دهند کارهایی انجام دهند که خودشان فکر می‌کنند درست است.

هدف واقعی آموختن عکاسی نیست. هدف این است که زندگی را زندگی کنیم. مارتین لستر

کارتیه برسون می‌گوید: «عشق و علاقهٔ من هیچ‌گاه به خود عکاسی نبوده است. اینکه برای لحظه‌ای خود را فراموش کرده و در یک ثانیه هم فرم و هم حسِ سوژه‌ای را جاودانه کنم، بسیار لذت‌بخش است.»

بعضی از بهترین عکاسانی که می‌شناسم (خوزه کودلکا یکی از آن‌هاست) به نظرات دیگران هیچ اهمیتی نمی‌دهند. خوزه معتقد است باید بر اساس علایقتان عکس بگیرید نه بر اساس نظرات مردم

یکی از تمرین‌های خوب عکاسی این است: محیط دنجی را در خیابان پیدا کنید؛ جایی که زیاد رفت‌وآمد باشد. در آن نقطه بمانید، اصلاً مکانتان را عوض نکنید و از هر چیزی که به نظرتان جالب رسید عکس بگیرید.

گیاهان نرم و منعطف سر از خاک بیرون می‌آورند اما هنگام مرگ سخت و خشک می‌شوند؛ پس هرکس سخت و انعطاف‌ناپذیر است مرگش نزدیک است و هرکه نرم و انعطاف‌پذیر است سرشار از زندگی است.

اگر می‌خواهید نقاشی پرنده‌ای را بکشید، باید به یک پرنده تبدیل شوید. کاتوشیکا هوکوسایی

«بهتر است بیشتر کتاب بخوانید تا اینکه لوازم عکاسیتان را در مدت کوتاهی عوض کنید».

اولین اثر یک عکاس خود اوست.

ما از خاک رس کوزه می‌سازیم اما فضای خالی درون آن است که آب را در خود نگه می‌دارد؛ ما برای خانه‌سازی از چوب استفاده می‌کنیم اما فضای داخل خانه است که آن را قابل سکونت می‌کند؛ ما مشغول هستی‌ایم، اما این نیستی است که به کار می‌آید.

بعضی‌اوقات عکاسی (و هنر) بیش‌ازحد تئوری می‌شود و بسیاری از چیزهایی که در آن گفته می‌شود کاملاً بدون کاربرد است

درواقع یک دوربین می‌تواند ابزاری برای یادگیری چگونه‌دیدن بدون دوربین باشد

نوآموزی نزد استاد جوشو آمد و گفت: من تازه به گروه راهبان پیوسته‌ام و بی‌تابانه می‌خواهم اولین اصل ذِن را بیاموزم. جوشو پرسید: شامت را خورده‌ای؟ شاگرد: بله، خورده‌ام. جوشو: ظرفت را بشوی.

اینکه ما در اصل از خودمان عکس می‌گیرم نه سوژه‌مان.

کلمهٔ Flaneur در زبان فرانسوی یعنی کسی که بی‌هدف، اما با اشتیاق در خیابان‌ها پرسه می‌زند. اشتیاقی که فقط مخصوص چنین کسانی است (نه توریست‌هایی که انگار گم شده‌اند).

تفاوت بزرگی است بین اینکه برای رضایت دیگران عکس بگیریم یا برای گرفتن بازخورد، آن‌ها را به دیگران نشان دهیم. اگر هدف دوم را داشته باشید می‌توانید به اصول و باورهای هنری خود پایبند باشید و به نظرات دیگران اهمیت ندهید (درحالی‌که برای پیشرفت خود، نظرات و بازخوردهای آن‌ها را گوش می‌دهید).

«آنگاه که مطالعهٔ ذِن را آغاز کردم، کوه، کوه بود؛ چون اندیشیدم که به آن رسیده‌ام، کوه دیگر کوه نبود ولی آن هنگام که به شناخت کاملش دست یافتم، کوه باز همان کوه بود!»

راز این کار این است که در زمان حال زندگی کنید و بگذارید موقعیت‌های عکاسی به‌صورت طبیعی خودشان را به شما نشان دهند:

هنرمند ذِن سعی می‌کند با هنرش بی‌واسطه برخورد کند و هنرش نیز بدون واسطه با مخاطب ارتباط برقرار می‌کند و بدون به‌رخ‌کشیدن خالق اثر در ما تأثیر می‌گذارد؛ درحالی‌که هنر غربی سعی دارد از طریق شخصیت خالقش در ما تأثیر بگذارد. اینکه اثری از خالق هنر در آفریدهٔ وی به چشم نمی‌خورد، ریشهٔ طبیعی تأثیرگذاری هنرمند ذِن است. این عامل مؤثر، همان بی‌خویشی هنرمند است که در آفریده‌اش نیز به چشم می‌خورد. بی‌خویشی، انسانی فروتن را می‌پرورد که دیده نمی‌شود یا سعی دارد دیده نشود.

عکاسی مانند سفری است که در طی آن خودتان را بیشتر می‌شناسید. عکاسی فقط نگاه‌کردن به دیگران از طریق دوربین نیست، بلکه نگاه‌کردن به خودتان در آینه است.

سعی کنید چیزهایی را در عکس‌هایتان نشان بدهید که بیانگر تفاوت جهان‌بینی شما با سایر انسان‌ها باشند.

آرام‌بودن در عکاسی خیابانی بسیار مهم است.

«در ذهن افراد تازه‌کار و غیرحرفه‌ای امیدهای فراوانی وجود دارد که در ذهن اساتید کمتر بروز می‌کند» سوزوکی راشی یکی از قوانین ذِن بودیسم این است که «تفکر غیرحرفه‌ای» ها را دنبال کنید؛ فرض کنید همیشه بار اولی است که دنیا را می‌بینید، دقیقاً مانند کودکان.

یکی از تمرین‌های خوب عکاسی این است: محیط دنجی را در خیابان پیدا کنید؛ جایی که زیاد رفت‌وآمد باشد. در آن نقطه بمانید، اصلاً مکانتان را عوض نکنید و از هر چیزی که به نظرتان جالب رسید عکس بگیرید. من خودم این تمرین را انجام داده‌ام. واقعاً شگفت‌آور است؛ در نقطه‌ای ثابت می‌مانید و موقعیت‌های عکاسی خودشان به سراغتان می‌آیند.

بیشتر پروژه‌های خوبی که دیده‌ام حدود ده سال زمان برده‌اند اما از کیفیت بالایی برخوردار بوده‌اند («کولی‌ها» اثر ژوزف کودلکا ـ «سرزمین عجایب» اثر جیسون اسکنازی و «روح تقسیم‌شده» اثر دیوید آلن هاروی).

پابلیلوس سایرس، فیلسوف بزرگ رومی جملهٔ زیبایی دارد: «کسی که فقط برای خودش زندگی کند، برای دیگران مرده است.»

اریک کیم در این کتاب با ارائهٔ راهکارهایی به ما یادآور می‌شود، بیش از تجسم هر هدفی، چه در قالب عکاسی، هنر یا هر نوع فعالیتی، می‌توان خود زندگی را گرامی داشت. در این کتاب علاوه‌بر آشنایی بیشتر با افکار و فلسفهٔ اریک کیم و تکمیل روش‌های عکاسی خیابانی، نکته‌های قابل تأملی را می‌خوانیم که می‌تواند نگرش ما را به زندگی و فعالیتمان یعنی عکاسی به‌عنوان وجهی از کار و زندگی و هنر تکمیل کند.