بریده‌هایی از کتاب مدیتیشن به روش ایست - غور

هدف و تلاش ما در این کتاب سادهٔ کاربردی، این است که خیلی زیاد وارد ریزه‌کاری‌های مدیتیشن نشویم تا سادگی بحث، کماکان حفظ شود.

سرشت طبیعی ما انسان‌ها آرام و ایمن و شاد بودن است، مگر اینکه خودمان خرابش کنیم.

وقتی یاد بگیرید، چگونه از افکارتان جدا شوید (همچنین از تشویشِ ناشی از افکار بیهوده) آن اندیشه‌های سرگردان هم طبیعتاً ناپدید می‌شوند، برای همیشه.

گاهی ممکن است برای لحظه‌ای کوتاه به حالت بی‌فکری برسیم، به حالت ذهن باز و رها. لحظهٔ کوتاهی که می‌تواند به‌گونه‌ای شگرف، احیا و تکرار شود. درک و تشخیص اینکه می‌توانیم تصور و اندیشیدن به چیزی را کاملاً رها کنیم، به‌سان خلاصی و آسودگی است. (برگرفته ازکتاب The Craft of the Warrior نوشتهٔ رابرت اسپنسر) وقتی ذهنتان از طریق این تمرینِ مشاهده خالی می‌شود، انرژی‌های حیاتی‌تان (به‌قول چینی‌ها، چی) شروع می‌کنند به برخاستن در بدنتان، و وارد سرتان می‌شوند. جریان صعودی و بالارونده و نیروبخش و احیاکنندهٔ چی به‌طور ساکت و خاموش در مغزتان ریخته می‌شود تا افکارتان را آرام کند، درست مثل جریان آب زلالی که وارد برکه‌ای گِل‌آلود می‌شود و خیلی زود آلوده‌کننده‌ها را محو می‌کند.

از طریق مشاهدهٔ هر چیزی که دارید به آن چنگ می‌زنید. بیاموزید، گفت‌وگوها و قیل‌وقال‌ها را رها کنید. فقط نگاه کنید که افکار چگونه برانگیخته و بیدار می‌شوند، چگونه می‌مانند، و چگونه می‌روند. وقتی بتوانید خودتان را کاملاً از افکار جدا کنید (با استفاده از راهکار فوق) شما خود حقیقی‌تان خواهید بود، همان‌گونه که حقیقتاً هستید. در نتیجه از انواع و اقسام افکار، اعتیادها، امیال، و هوس‌های شدید آزاد خواهید شد.

چراکه مدیتیشن (انرژی وافرِ جاری در بدن و خلوص و وضوح ذهنی) پادزهر اصلی افسردگی است و این انرژی‌های بیدارشده دست به کار می‌شوند و جسمتان را تغییر می‌دهند.

و شما قادر خواهید شد به حالت خوشی و سعادت و برکت برسید؛ حالتی که از بیماری، رنج و درد نجاتتان می‌دهد و آزادتان می‌کند.

خواهید شد به حالت خوشی و سعادت و برکت برسید؛ حالتی که از بیماری، رنج و درد نجاتتان می‌دهد و آزادتان می‌کند.

بعد به این درک تجربی نایل می‌شوید: ذهن گذشته قابل درک و دریافت نیست، ذهن آینده قابل درک و دریافت نیست، ذهن حاضر قابل درک و دریافت نیست. یعنی عدم وابستگی به ذهن گذشته، حال و آینده.

فقط کافی است به تمرین مشاهدهٔ افکار ادامه دهید، آگاهی از افکار، بدون چنگ زدن و چسبیدن به آن‌ها، سپس رهاسازی حالات برخاسته از افکار را تمرین کنید، رهاسازی افکار، احساسات، هیجانات، تصورات، انگیزش‌های ناگهانی، عادات، زبان و... در زمان مناسب، خودبه‌خود دیگر با افکارتان همکاری نمی‌کنید و به این ادراک می‌رسید که آهای، من این افکار نیستم. چیزی پشت افکار وجود دارد، چیزی که از افکار، آگاه است. من هم از افکار و معنی‌شان آگاهم، اما آن‌ها را به‌کار نمی‌بندم. عالی است! شما شروع به رشد و پیشرفت کرده‌اید.

اگر کاملاً آگاهانه به مشاهدهٔ حالت ایست ادامه دهید ـ‌یعنی نور آگاهی و هوشیاری را بر روی این حالت بتابانیدـ سرانجام به مرحلهٔ دیانا می‌رسید. به خاطر همین است که به تمرینِ تاباندن نور آگاهی بر روی سکوتِ میانِ افکار، تمرین ذهن اندیشمند لقب داده‌اند. اگر این تمرین را مدام انجام دهید، در آن پیشرفت کنید، به سطوح بالاتر خلأ برسید، و نور آگاهی و هوشیاری را بر تک‌تک لحظات ایست فکری‌تان بتابانید، سرانجام به خرد و آگاهی ناب و اصیل بودایی (prajna) یا خرد متعالی نایل می‌شوید، بعد، از پله‌های گوناگون سمدهی بالا می‌روید و داخل تائو می‌شوید.

اگر کاملاً آگاهانه نور هوشیاری را روی این حالت بتابانیم و بدون تلاش، به مشاهدهٔ این حالت ادامه بدهیم، به‌تدریج بسط و عمق پیدا می‌کند. نگاه کردن به درون شکاف سکوت، همان روش غور و تأمل یا ویپاسانا است. قلمروی آرامی است شبیه خلأ، اما هنوز مانند خلأ ناب تائو نیست. این دقیقاً همان حالتی است که ما در ابتدا در پی آن هستیم؛ زیرا می‌توانیم با استفاده از این حالت، رفته‌رفته خرد و آگاهی ناب و اصیل بودایی (prajna) را در خود رشد دهیم.

پس از مشاهدهٔ کاملاً آرام و ساکت حالات ذهنی‌مان برای مدتی معین، متوجه فاصلهٔ آنی مکث و توقفی خاموش در میان افکارمان می‌شویم که آن را در ابتدای بحث، ایست نامیدیم

ابتدا در وضعیتی آرام و آسوده بنشینید و با استفاده از راهکار تن‌آرامی که قبلاً توضیح داده شد، بدن و تنفستان را آرام و آسوده سازید. به این گام اول مدیتیشن می‌گوییم: تمرینات مقدماتی یا تنظیم و تعدیل فیزیولوژیک (جسمانی). با این تمرین، ماهیت جسمانی‌تان تنظیم و تعدیل می‌شود. انسان اساساً همیشه خواهان قرار گرفتن در وضعیتی است که بتواند هرگونه اختلال و آشوب جسمانی را کم و کمتر کند.

ابتدا در وضعیتی آرام و آسوده بنشینید و با استفاده از راهکار تن‌آرامی که قبلاً توضیح داده شد، بدن و تنفستان را آرام و آسوده سازید. به این گام اول مدیتیشن می‌گوییم: تمرینات مقدماتی یا تنظیم و تعدیل فیزیولوژیک (جسمانی). با این تمرین، ماهیت جسمانی‌تان تنظیم و تعدیل می‌شود. انسان اساساً همیشه خواهان قرار گرفتن در وضعیتی است که بتواند هرگونه اختلال و آشوب جسمانی را کم و کمتر کند.

کنفوسیوس چنین گفته که پس از کسب فرزانگی و معرفت و آگاهی درست و حقیقی، بالاخره می‌توانید، به گام هفتم مدیتیشن دست یابید: نیل یا حصول. قلمروی ذهنتان به‌حدی باز و گسترده خواهد شد که قادر خواهید بود، به تمام اهداف ذهنی‌تان جامهٔ عمل بپوشانید؛ یعنی هر چیزی را که می‌خواهید، به‌دست آورید، هر کاری را که می‌خواهید، انجام دهید و به هر چیزی که می‌خواهید برسید. قادر خواهید بود، به تک‌تک آرزوها و امیال و رؤیاهایتان در جهان مادی تحقق بخشید، اما مهم‌تر از همه این است که قادر خواهید شد ژرفای ذات حقیقی ذهنتان را درک کنید. کنفوسیوس به این هفت گام مدیتیشن معرفت عظیم لقب داده؛ فراگیری اینکه چگونه انسانی واقعی شویم.

مطابق با تعالیم کنفوسیوس پس از این مرحله وارد گام ششم می‌شوید: فوران طبیعی فرزانگی و معرفت در تمام اوضاع و شرایط. یعنی به مرحلهٔ آگاهی درست و حقیقی می‌رسید. مغز شما همیشه در آرامش و سکوت، نظم‌یافته‌تر و منسجم‌تر عمل می‌کند و شما می‌توانید همه چیز را به صورت طبیعی، خودبه‌خود و بدون تلاش درک کنید، روش درست اعمال را بدانید و در همهٔ موقعیت‌ها درست و به‌جا و مناسب واکنش نشان دهید.

این دگرگونی‌ها و تغییرات جسمانی پس از رسیدن به مرحلهٔ آرامش و سکوت عمیق ذهنی خودبه‌خود اتفاق می‌افتند. بنابراین مرحلهٔ تغییرات جسمانی، گام پنجم مدیتیشن است.

اگر با تمرین‌های مداوم مدیتیشن، در مرحلهٔ سکوت و سکون ذهنی نیز خبره شوید، این حالت بسط می‌یابد و وارد مرحلهٔ چهارم می‌شوید: گام چهارم، یعنی حالت آرامش و امنیت حقیقی.

دستیابی به سکوت و سکون، سومین گام تمرین مدیتیشن است. ابتدا به مرحلهٔ آگاهی و هوشیاری رسیدید، بعد به مرحلهٔ ایست و توقف، سپس به مرحلهٔ سکوت و سکون.