بریده‌هایی از کتاب مدیتیشن به روش ایست - غور

وقتی یاد بگیرید، چگونه از افکارتان جدا شوید (همچنین از تشویشِ ناشی از افکار بیهوده) آن اندیشه‌های سرگردان هم طبیعتاً ناپدید می‌شوند، برای همیشه.

سرشت طبیعی ما انسان‌ها آرام و ایمن و شاد بودن است، مگر اینکه خودمان خرابش کنیم.

هدف و تلاش ما در این کتاب سادهٔ کاربردی، این است که خیلی زیاد وارد ریزه‌کاری‌های مدیتیشن نشویم تا سادگی بحث، کماکان حفظ شود.

گاهی ممکن است برای لحظه‌ای کوتاه به حالت بی‌فکری برسیم، به حالت ذهن باز و رها. لحظهٔ کوتاهی که می‌تواند به‌گونه‌ای شگرف، احیا و تکرار شود. درک و تشخیص اینکه می‌توانیم تصور و اندیشیدن به چیزی را کاملاً رها کنیم، به‌سان خلاصی و آسودگی است. (برگرفته ازکتاب The Craft of the Warrior نوشتهٔ رابرت اسپنسر) وقتی ذهنتان از طریق این تمرینِ مشاهده خالی می‌شود، انرژی‌های حیاتی‌تان (به‌قول چینی‌ها، چی) شروع می‌کنند به برخاستن در بدنتان، و وارد سرتان می‌شوند. جریان صعودی و بالارونده و نیروبخش و احیاکنندهٔ چی به‌طور ساکت و خاموش در مغزتان ریخته می‌شود تا افکارتان را آرام کند، درست مثل جریان آب زلالی که وارد برکه‌ای گِل‌آلود می‌شود و خیلی زود آلوده‌کننده‌ها را محو می‌کند.

چراکه مدیتیشن (انرژی وافرِ جاری در بدن و خلوص و وضوح ذهنی) پادزهر اصلی افسردگی است و این انرژی‌های بیدارشده دست به کار می‌شوند و جسمتان را تغییر می‌دهند.

از طریق مشاهدهٔ هر چیزی که دارید به آن چنگ می‌زنید. بیاموزید، گفت‌وگوها و قیل‌وقال‌ها را رها کنید. فقط نگاه کنید که افکار چگونه برانگیخته و بیدار می‌شوند، چگونه می‌مانند، و چگونه می‌روند. وقتی بتوانید خودتان را کاملاً از افکار جدا کنید (با استفاده از راهکار فوق) شما خود حقیقی‌تان خواهید بود، همان‌گونه که حقیقتاً هستید. در نتیجه از انواع و اقسام افکار، اعتیادها، امیال، و هوس‌های شدید آزاد خواهید شد.

وقتی افکارتان را کنار می‌گذارید ـ‌طوری که آرام می‌گیرند و ساکت می‌شوندـ انرژی‌های حیاتی بدنتان (که معمولاً سرکوب شده‌اند) شروع به طغیان می‌کنند و برمی‌خیزند، آن هم به‌گونه‌ای بسیار متحرک و فعال.

در آغاز، وقتی از طریق مدیتیشن، انرژی‌های حیاتی‌تان برمی‌خیزند، این‌طور به‌نظر می‌رسد که انگار جریان لطف و مرحمت و شادی و سعادتمندی قطره‌قطره سرازیر شده‌اند، اما رفته‌رفته این انرژی‌ها بیش‌تر و بیش‌تر می‌شوند و به‌حدی زیاد می‌شوند که بدنتان لبریز از انرژی می‌شود، ذهنتان صاف و شفاف می‌شود و به‌اصطلاح به خلوص و وضوح ذهنی می‌رسید و هرگونه افسردگی محو می‌شود.

همین چسبیدن به افکارِ گذراست که آدم‌ها را به‌سوی انواع و اقسام مشکلات و دردسرها تنزل می‌دهد. سرشت طبیعی ما انسان‌ها آرام و ایمن و شاد بودن است، مگر اینکه خودمان خرابش کنیم. مدیتیشن کمکمان می‌کند که آن حالت ذهنی زیرین فطری‌مان را بدون آلاینده‌های آن بازیابیم.

وقتی عمل مشاهدهٔ افکار را بدون افزودن هیچ گونه انرژی‌ای به فعالیت‌های ذهنی ادامه می‌دهید، قادر به درک این مطلب خواهید شد که چگونه ذهن آگاه ما درواقع خواب‌مانند است؛ چراکه واقعیتِ متولد شده از آن در ظاهرِ امر وجود دارد، اما پی و بنیاد این واقعیت، غایب است و واقعی نیست.

اولین گام برای کسب آگاهی و هوشیاری کامل و همه‌جانبه ـ‌یعنی هم روحی و هم شخصیتی و جسمی‌ـ آگاهی و هوشیاری ذهنی است؛ وقتی با تمرین‌های مداوم و پی‌درپی مدیتیشن، موفق شوید، افکار خودتان را ببینید

گام دوم، یعنی مرحلهٔ متوقف‌سازی. به عبارت دیگر، آگاهی از افکار مثل این است که نوری روی آن‌ها می‌تابانید، بدون اینکه بهشان انرژی بدهید، به این منجر می‌شود که گفت‌وگوی ذهن کم‌کم آرام و آرام‌تر شود. در نهایت به حالت ایست و توقف می‌رسد و در اینجاست که وارد قلمروی ذهن سالم و پاک غایب از افکار می‌شویم.

وقتی فکری وجود نداشته باشد، شما مجبور به اندیشیدن درمورد آن نیستید و این حالت، اولین پیامد طبیعی تمرین مدیتیشن است.

ابتدا در وضعیتی آرام و آسوده بنشینید و با استفاده از راهکار تن‌آرامی که قبلاً توضیح داده شد، بدن و تنفستان را آرام و آسوده سازید. به این گام اول مدیتیشن می‌گوییم: تمرینات مقدماتی یا تنظیم و تعدیل فیزیولوژیک (جسمانی). با این تمرین، ماهیت جسمانی‌تان تنظیم و تعدیل می‌شود. انسان اساساً همیشه خواهان قرار گرفتن در وضعیتی است که بتواند هرگونه اختلال و آشوب جسمانی را کم و کمتر کند.

ابتدا در وضعیتی آرام و آسوده بنشینید و با استفاده از راهکار تن‌آرامی که قبلاً توضیح داده شد، بدن و تنفستان را آرام و آسوده سازید. به این گام اول مدیتیشن می‌گوییم: تمرینات مقدماتی یا تنظیم و تعدیل فیزیولوژیک (جسمانی). با این تمرین، ماهیت جسمانی‌تان تنظیم و تعدیل می‌شود. انسان اساساً همیشه خواهان قرار گرفتن در وضعیتی است که بتواند هرگونه اختلال و آشوب جسمانی را کم و کمتر کند.

پس از مشاهدهٔ کاملاً آرام و ساکت حالات ذهنی‌مان برای مدتی معین، متوجه فاصلهٔ آنی مکث و توقفی خاموش در میان افکارمان می‌شویم که آن را در ابتدای بحث، ایست نامیدیم

اگر کاملاً آگاهانه نور هوشیاری را روی این حالت بتابانیم و بدون تلاش، به مشاهدهٔ این حالت ادامه بدهیم، به‌تدریج بسط و عمق پیدا می‌کند. نگاه کردن به درون شکاف سکوت، همان روش غور و تأمل یا ویپاسانا است. قلمروی آرامی است شبیه خلأ، اما هنوز مانند خلأ ناب تائو نیست. این دقیقاً همان حالتی است که ما در ابتدا در پی آن هستیم؛ زیرا می‌توانیم با استفاده از این حالت، رفته‌رفته خرد و آگاهی ناب و اصیل بودایی (prajna) را در خود رشد دهیم.

اگر کاملاً آگاهانه به مشاهدهٔ حالت ایست ادامه دهید ـ‌یعنی نور آگاهی و هوشیاری را بر روی این حالت بتابانیدـ سرانجام به مرحلهٔ دیانا می‌رسید. به خاطر همین است که به تمرینِ تاباندن نور آگاهی بر روی سکوتِ میانِ افکار، تمرین ذهن اندیشمند لقب داده‌اند. اگر این تمرین را مدام انجام دهید، در آن پیشرفت کنید، به سطوح بالاتر خلأ برسید، و نور آگاهی و هوشیاری را بر تک‌تک لحظات ایست فکری‌تان بتابانید، سرانجام به خرد و آگاهی ناب و اصیل بودایی (prajna) یا خرد متعالی نایل می‌شوید، بعد، از پله‌های گوناگون سمدهی بالا می‌روید و داخل تائو می‌شوید.

خواهید شد به حالت خوشی و سعادت و برکت برسید؛ حالتی که از بیماری، رنج و درد نجاتتان می‌دهد و آزادتان می‌کند.

و شما قادر خواهید شد به حالت خوشی و سعادت و برکت برسید؛ حالتی که از بیماری، رنج و درد نجاتتان می‌دهد و آزادتان می‌کند.