بریده‌هایی از کتاب زنان اساطیری (زن در اسطوره، تاریخ، حماسه)

فردوسی از زبان رستم در پاسخ پدر که او را از جنگ با افراسیاب منع می‌کند، می‌گوید: چنین گفت رستم به دستان سام که من نیستم مرد آرام و جام کنون گر بترسم ز پور پشنگ نماند ز من در جهان بوی و رنگ زنان را از آن نام ناید بلند که پیوسته در خوردن و خفتنند

آبان دخت که نامش برگرفته از پیش نام‌های «ادویسور آناهیتا» بزرگترین نماد مؤنث آریایی است. یکی از همسران داریوش سوم هخامنشی بود. درباره او اطلاعاتی در دست نیست و جز نامش اثر دیگری از او باقی نمانده است.

هدایت ا.. علوی در کتاب «زن در ایران باستان» درباره پوران دخت می‌نویسد: شاهان ساسانی در حدود ۳۵ نفر می‌باشند که بعضی از آنان مدتی طولانی و برخی فقط چند ماه به سلطنت نشستند. در بین آنان دو تن از شاهزاده خانم‌های ساسانی «پوران‌دخت» و «آزرمی‌دخت» نیز بر اریکه شاهی تکیه زدند ولی مدت فرمانروایی شان پردوام نبود زیرا آن‌ها نیز مانند چند تن دیگر، وارث بی نظمی ها بودند و در گردابی که پدر آنان «خسروپرویز» به واسطه غرور بی‌حد و عدم تدبیر ایجاد نموده بود، گرفتار آمدند. شاید اگر «پوران‌دخت» در زمانی دیگر و موقعیتی روشن تر به سلطنت می‌رسید، می‌توانست کفایت و درایت بیشتری نشان دهد.

در مجمل التواریخ و القصص آمده است: (پادشاهی «پوران‌دخت» پرویز یک سال و چهار ماه بود و روزگار قوت اسلام بود و سپاه همی فرستاد به حرب عرب و همان مدت به مدائن بمرد).

در تاریخ بلعمی آمده است: ((پس چون شیرویه برادران را بکشت، هیچ فرزندی از فرزندان پرویز نماند مگر دو دختر که یکی نام «توران دخت» یکی را «آزرمی‌دخت» هر دو دختر «پرویز» بودند و «توران‌دخت» مهتر بود.