بریده‌هایی از کتاب فرزندم چنین باش (ترجمه نامه سی‌ویکم نهج‌البلاغه)

تأثیر دعا در تربیت دین و دنیای تو را به خدا می‌سپارم و از او خواستارم که بهترین سرنوشت را برای امروز و فردا، و دنیا و آخرتت رقم زند. والسّلام

زنهار! که آزموده‌ها را از نو نیازمایی و دوباره به کام خسارات و ضایعات درنیفتی

خداوند بر آستان مقدّسش دربانی نگماشته است تا بین تو و مهر او حجابی گردد، و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده و به جرم زشت‌کاری، راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب ننموده و بازگشت تو را بی‌هیچ سرزنشی پذیرا گشته است.

از خداوند خیر ماندگار بخواه و چه بسا چیزی از او خواهی ولی تو را ندهد، چون بهتر از آنراـ در این سرا یا دیگر سراـ به تو داده است، و یا خواهد داد. و چه بسا چیزی از او طلب کنی که اگر بدان رسی دینت تباه گردد. پس زیبنده نیست که تنها برای نیست‌شونده‌ها دستِ نیاز برآری، بلکه سزاوار آن است که از خدای عزیز «خیر ماندگار» و بی‌رنج خواهی، که نه مال برای تو مانَد و نه تو برای آن مانی.

امام علی که سلام خداوندی هماره بر او

محکم‌ترین دستاویزی که بدان چنگ می‌زنی دستاویزِ الهی است.

دوام امنیت و سلامت زن به پوشش و عفاف اوست.

و اگر در بینش و تفکر دینی به مشکلی برخوردی، بدانکه «راه نبرده‌ای»، نه آنکه «راهی نیست»

سزاوار آن است که از خدای عزیز «خیر ماندگار» و بی‌رنج خواهی، که نه مال برای تو مانَد و نه تو برای آن مانی.

چنانچه از «دست داده‌هایت» تو را به جزع و فزع کشد، پس بر «دست ناورده‌هایت» نیز جزع کن.

بدانکه مرگ و زندگی دو رویۀ یک سکه‌اند، و صاحب اختیار مرگ همان خداوند هستی است و آنکه بانگ «رحیل و بازگشت» سر دهد، همو شکوفۀ حیات مجدّد رویانَد، و همانکه در رنج و بلا افکنَد، عافیت بخشد. و خدا دنیا را بر نظامی مقرّر فرمود که آمیزه‌ای از «نیش» و «نوش» است، ولی پاداش در رستخیز خواهد بود و یا آنچه خدا خواهد که بر تو پوشیده است.

نمی‌دانی؛ نگو! سرگشته‌ای بایست!

از هیچ سرزنش‌گری مهراس.

خداوند بر آستان مقدّسش دربانی نگماشته است تا بین تو و مهر او حجابی گردد، و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده و به جرم زشت‌کاری، راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب ننموده و بازگشت تو را بی‌هیچ سرزنشی پذیرا گشته است.

دنیا همه‌نوش نیست، بلکه نیشهاست در آن.

نمی‌دانی؛ نگو! سرگشته‌ای بایست! از آنچه نمی‌دانی و تکلیف نداری سخن مگوی، و راهی که در آن بیم گمراهی است مپوی، چراکه بازایستادن به گاهِ سرگشتگی و گمراهی، بهتر از راندن بر مرکب خطرهاست.

نمی‌دانی؛ نگو! سرگشته‌ای بایست! از آنچه نمی‌دانی و تکلیف نداری سخن مگوی، و راهی که در آن بیم گمراهی است مپوی، چراکه بازایستادن به گاهِ سرگشتگی و گمراهی، بهتر از راندن بر مرکب خطرهاست.

همۀ اعتمادت به خدا باشد و در هر خیر و سعادت تنها بدو امید بند و زبانت را فریادگر این عشق و خیرخواهی قرار ده!

در همۀ کارها، چه سخت و چه آسان، خود را به دامان خدا بیفکن و به آستان مقدّسش پناهنده شو و خود را بدو سپار، که پناهگاهی امن و جان‌پناهی استوار است. اظهار نیازت تنها به آفریدگارت باشد و جز آستان بلند او سر به هیچ درگاهی مسای، که هرچه هست، از «عطا» و «مصلحت»، آنجاست.

پیش‌بینی مواقع بحرانی در تربیت و اگر در بینش و تفکر دینی به مشکلی برخوردی، بدانکه «راه نبرده‌ای»، نه آنکه «راهی نیست»، زیرا در خمیرمایۀ آدمی هیچ دانشی نسرشته‌اند و دانش‌های بشری همه دست‌رنج خود اوست و چه گسترده است نادانسته‌های تو، که اندیشه‌ات در آن سرگشته می‌گردد و دیده‌ات به گمراهی می‌نشیند و آنگاه بدان پی می‌بری و راه درست را درمی‌یابی!

فرزندم! بدان‌که خودپسندی، بیراهه و آفت اندیشه‌هاست. از دست‌رنج خود ببخشای و گنج‌وَر دیگران مباش و چون به هدفت راه یافتی، بیش از هرچیز در برابر آستان قدس ربوبی فروتن باش و سر تسلیم و اطاعت فرود آر.

«نازپرورده تنعم نبرد راه دوست»

در آینۀ تاریخ بنگر و سرگذشت پیشینیان را ورق بزن و آنچه از تلخی‌ها و شیرینی‌ها بدیشان رسیده به یادآور، و در شهرهاشان عبرت‌آموز گام بردار و در آثار برجای مانده از ایشان، نیک نظر کن؛ کتاب عملکردشان را بگشای و آخرین موقعیت زندگیشان را بنگر که از کجا بار سفر بستند و به کدام سرا درآمدند و در آن رحل اقامت افکندند. آنگاه درمی‌یابی که آنان ترک یار و دیار گفته و به خانه‌های غربت پا نهاده‌اند. و می‌بینم که تو به‌زودی در زمرۀ آنان در می‌آیی.

دست نیاز به‌سوی بی‌نیاز کارساز به‌هوش باش! آن‌که گنجینه‌های آسمان و زمین در اختیار اوست، تو را رخصت نیایش داده و اجابت آنرا ضمانت کرده است. بلکه تو را فراخوانده است که دست نیاز به‌سوی آن بی‌نیاز برآری، تا جودش بر تو فرو ریزد و مهربانی خواهی تا بر تو مهر ورزد. خداوند بر آستان مقدّسش دربانی نگماشته است تا بین تو و مهر او حجابی گردد، و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده و به جرم زشت‌کاری، راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب ننموده و بازگشت تو را بی‌هیچ سرزنشی پذیرا گشته است.

در زندگی انسان‌هخا به دوش کشد.

فرزندم، تو را به پاسداری از مرزهای الهی و هماره در خدمت و اطاعت او بودن، سفارش می‌کنم. شهر دل را با یاد او آباد ساز و به نیروی پرتوان او متّکی باش و به پشتوانة قدرتش، دست مشکل‌گشا بگشا. و چه نیرو و دستاویزی برتر و بالاتر از دستاویز الهی است، البتّه اگر بدان دست آویزی.

مربیان کارآزموده سعی می‌کنند نوجوان را از آغاز با حقیقت زندگی آشنا کنند و مرگ را با تفسیری صحیح معرفی نمایند که جزئی از زندگی بلکه مکمل آن است و شکنندۀ حصارهای محدودیت و ضامن اجرای قانون و موجب تحقق عدل و امنیت اجتماعی است، زیرا تفسیر صحیح مرگ، کنترل کننده، سازنده و محرّک انسان برای تلاش بیشتر و بهتر در راه خیر و خدمت و مولّد شور و نشاط و بهره‌وری است.

درست مانند مسافری که راهی طولانی و پرپیچ و خم در پیش دارد و اگر دقیقاً از روی نقشه و با برنامۀ‌پیش‌بینی شده حرکت کند در امنیت کامل به مقصد خواهد رسید.

اگر در بینش و تفکر دینی به مشکلی برخوردی، بدانکه «راه نبرده‌ای»، نه آنکه «راهی نیست»، زیرا در خمیرمایۀ آدمی هیچ دانشی نسرشته‌اند و دانش‌های بشری همه دست‌رنج خود اوست

و اگر پذیرای راه و رسم پیشینیانت نیستی و خود خواستار آگاهی و تجربۀ مستقلّی، باید تلاش تو، همه در کسب فهم درست و به‌کارگیری خرد باشد و به هر پایۀ سستی تکیه نکنی، و در تاریک‌روشن شبهه‌ها گام برنداری، و از ستیزه و جدال بپرهیزی. * *