بریده‌هایی از کتاب چرچیل؛ قهرمان پیش‌بینی‌ناپذیر

او مثال می‌زد که مثلاً همین جنگ اخیر، منشأ بسیاری از اکتشافات خیره‌کننده بوده است که کیفیت زندگی بشر را بهبود خواهد بخشید. در همین جنگ پیشرفت‌های بسیار چشمگیری در زمینۀ زهکشی و آبیاری به دست آمد، که تمام آن‌ها به سبب وقوع جنگ بوده است.»

«کسانی که گمان می‌کنند نقش چرچیل یا دوران چرچیل به پایان رسیده است، از تاریخ درس نیاموخته‌اند و از طبیعت انسان شناختی ندارند. قدرت نبوغ و نوابغ را نمی‌دانند. نیروی عطشناک توده را برای داشتن رهبری توانمند درک نمی‌کنند. مردان سرنوشت‌ساز منتظر نمی‌مانند که برای آن‌ها دعوتنامه فرستاده شود، آن‌ها زمانی که احساس کنند وقت آمدن است، پا به عرصه می‌گذارند. آن‌ها از دیگران طلب نمی‌کنند تا وجود و هویتشان را به رسمیت بشناسند، آن‌ها خودشان به خودشان رسمیت می‌بخشند. مردان بزرگ، تقدیر بشریتند و آمدنشان اجتناب‌ناپذیر است.»

بزرگ‌ترین درسی که چرچیل از جنگ آفریقا آموخت، آن بود که جنگ خطرناک‌تر از آن است که به دست ژنرال‌ها سپرده شود.

قرار نیست در جهان به دنبال یافتن صلح باشیم، روح زندگی بدون کوشش و جد و جهد معنا نخواهد داشت، چنانچه روح مبارزه‌طلبی و برتری‌خواهی در جهان از بین برود هر آنچه تا کنون برای بهبود و پیشرفت زندگی بشر رشته شده، به یکباره پنبه خواهد شد. جنگ نوعی موتور پیشرفت بشر است، چرا که در آن معمولاً ملتی که برتر و بهتر است پیروز خواهد شد.

گیلبرت در بارۀ چرچیل چنین نتیجه‌گیری می‌کند: «بزرگ‌ترین ضعف چرچیل این بود که همیشه دلش می‌خواست کانون توجهات باشد و همه بدانند که او محور عالم است. البته چرچیل نمی‌توانست خودش را اصلاح کند. از سوی دیگر زمانی که به تاریخ نگاهی دوباره می‌اندازیم، پی می‌بریم که خودرأیی و خودشیفتگی بی‌حدومرز چرچیل در عمر سیاسی‌اش هم بزرگ‌ترین منبع پیروزی‌های خیره‌کننده‌اش و هم عامل خفت‌بارترین شکست‌هایش بوده است.»

چرچیل در جواب داد سخن سر می‌دهد که «بدون خونریزی صلح در جهان وجود نخواهد داشت و تمام زندگی جنگ است، جنگ برای بقا. بهترین مردان در بهترین زمان ممکن از دل جنگ‌ها بیرون آمده‌اند و بشر از رهگذر جنگ‌ها به پیشرفت‌های دلگرم‌کننده‌ای دست یافته است و تحت فشار جنگ است که انسان برای ارتقای سطح زندگی خود تلاش بیش‌تر می‌کند و زمانی که جنگ‌ها پایان می‌یابند، مردم همه چیز را سهل می‌گیرند و بی‌مبالات می‌شوند و تنها جنگ است که می‌تواند آن‌ها را به پیشرفت مجبور کند.»

راندولف چرچیل در نامه‌ای سراسر خشم و تهدید فرزندش را نهیب زد که تمام رابطه‌اش را با وی قطع خواهد کرد و هشدار داد: «اگر نتوانی لگام زندگی سراسر پوچ، بی‌فایده و تهی خود را در دست بگیری و ایامی را که به بیهودگی در مدرسه سپری کردی، جبران نمایی به یک انگل حیف نان در جامعه تبدیل خواهی شد و یکی از صدها نفر شکست‌خورده‌ای خواهی بود که از مدارس بیرون آمده‌اند.»

جان چرچیل به مفهوم عشق باور نداشت و آن را حالتی از دیوانگی می‌دانست و باور داشت که راندولف بر اساس عشق، که حالتی از دیوانگی است، ازدواج می‌کند و تا چشم باز کند، خود را در زندگی‌ای رقت‌بار و ازدواجی نامیمون گرفتار خواهد دید.

عاقبت به خیری و بخت بلند وینستون چرچیل بیش از آن‌که مرهون واقعیات باشد، مرهون شخصیتی است که مردم از او ساخته‌اند و گمان می‌کردند آن‌گونه است و مرهون اقداماتی است که مردم گمان می‌کردند او انجام داده یا باید انجام می‌داده است.

«کسانی که گمان می‌کنند نقش چرچیل یا دوران چرچیل به پایان رسیده است، از تاریخ درس نیاموخته‌اند و از طبیعت انسان شناختی ندارند. قدرت نبوغ و نوابغ را نمی‌دانند. نیروی عطشناک توده را برای داشتن رهبری توانمند درک نمی‌کنند. مردان سرنوشت‌ساز منتظر نمی‌مانند که برای آن‌ها دعوتنامه فرستاده شود، آن‌ها زمانی که احساس کنند وقت آمدن است، پا به عرصه می‌گذارند. آن‌ها از دیگران طلب نمی‌کنند تا وجود و هویتشان را به رسمیت بشناسند، آن‌ها خودشان به خودشان رسمیت می‌بخشند. مردان بزرگ، تقدیر بشریتند و آمدنشان اجتناب‌ناپذیر است.»

وقتی جنگ تمام شود، هیتلر مرده است هیتلر امید دارد با تاج و تخت به بهشت برود اما خدا به او «نه» می‌گوید و به او می‌گوید برو به جهنم در بهشت فقط برای چرچیل جا هست نه برای تو

«ما نمی‌خواهیم در حالی‌که تمام شروران جهان تا بن دندان مسلح و آمادۀ جنگند، نیروهای خیر جهان را خلع سلاح کنیم. شما دوستانی هستید که ما آرزو داریم به بهترین نحو قدرتمند و مسلح باشید و از مشاهدۀ رشد و توسعۀ ناوگان دریایی آمریکا مسرور و شادمان می‌شویم.»

«اگر همه‌چیز خوب پیش برود، کشور یهود در کرانۀ باختری رود اردن باید در همین دورۀ عمر ما تحت حمایت پادشاهی بریتانیا به وجود آید که می‌تواند مسکن و مأوای سه الی چهار میلیون یهودی باشد. به یقین این رویداد بزرگ در تاریخ جهان از هر سو که بنگری سودمند است و به ویژه در راستای تأمین منافع ملی امپراتوری بریتانیا خواهد بود.»

گیلبرت در بارۀ چرچیل چنین نتیجه‌گیری می‌کند: «بزرگ‌ترین ضعف چرچیل این بود که همیشه دلش می‌خواست کانون توجهات باشد و همه بدانند که او محور عالم است. البته چرچیل نمی‌توانست خودش را اصلاح کند. از سوی دیگر زمانی که به تاریخ نگاهی دوباره می‌اندازیم، پی می‌بریم که خودرأیی و خودشیفتگی بی‌حدومرز چرچیل در عمر سیاسی‌اش هم بزرگ‌ترین منبع پیروزی‌های خیره‌کننده‌اش و هم عامل خفت‌بارترین شکست‌هایش بوده است.»

به طور کلی، مردم و قهرمانان هر عصر، قهرمانان نسل‌های قبل از خود را تخریب می‌کنند و قطعاً تاریخ صحنۀ چنین فراز و فرودهایی است.

او در نطق‌های خود لیبرال‌ها را به شدت تحقیر می‌کرد و آن‌ها را مشتی آدم بی‌سروپا که کاری جز هوچی‌گری ندارند خطاب می‌کرد و با تحریک احساسات وطن‌پرستانۀ مردم به آن‌ها می‌گفت: «زمانی‌که سربازان شما از جبهه‌ها به وطن بازمی‌گردند، می‌توانید به آن‌ها بگویید: ’فرزندان وطن! شما نبرد را در بیرون مرزها و در آفریقای جنوبی بردید و ما در داخل مرزها پیروز شدیم.‘»

چرچیل از مشاهدۀ رفتارهای خشونت‌آمیز و وحشیانه، به ویژه زمانی که به دست نیروهای بریتانیایی صورت می‌گرفت، بسیار مشمئز می‌شد.

چرچیل در بیست و یک سالگی خود را در کنار سربازانی دید که قیام مردم کوبا علیه استعمار اسپانیا را سرکوب می‌کردند. در کوبا بود که برای اولین‌بار به چشم خود می‌دید چگونه سربازها گلوله‌ها را باخشم و عصبانیت شلیک می‌کنند و در کوبا بود که به دو چیز معتاد شد: سیگار برگ کوبایی و قیلولۀ بعد از ظهر!

این کتاب سرگذشت سیاستمداری را به تصویر می‌کشد که در دوران قبل از جنگ بسیار دست‌کم گرفته می‌شد و در دوران پس از جنگ بیش از اندازه در بارۀ وی غلو شد. اما وی از دل تمام تلاش‌هایی که در تحقیر و بی‌آبرو کردن وی می‌کوشید، توانست جان سالم به در برد، به عنوان قهرمانی در دوران گذشته و حال در ذهن مردم جای گیرد.

چرچیل یگانه سیاستمدار بریتانیایی قرن بیستم است که به قهرمان ملی تبدیل شد و عاقبت‌به‌خیری را تجربه کرد.