بریده‌هایی از کتاب کلیدهای پرورش فرزندان امیدوار و موفق

پدر و مادرهای اميدوار، به آرزوهايشان می‌رسند و به فرزندانشان ياری می‌كنند تا آنها نيز به رؤياهايشان دست يابند

اولين مرحله، تعيين هدف است؛ زيرا بدون هدف، انگيزه‌ای برای حركت وجود ندارد.

هرچه بيشتر تحقيق كرديم و نمونه‌های بيشتری را مورد بررسی قرار داديم، بيشتر به اين نتيجه رسيديم كه: اميد به‌راستی ثمربخش است. بنابراين، به عقيده ما بهترين راه استفاده از قدرتِ اميد، به‌كارگيری آن در دشوارترين و در عين‌حال مهم‌ترين كار زندگی، يعنی پرورش فرزندان است. به عبارت ساده، ما تأكيد داريم كه بايد پيوسته و بی‌وقفه، به فرزندانمان درس پراميد انديشيدن بدهيم.

شروع كردن كاری با شور و شوق و سپس بیعلاقه شدن به آن به محض بروز مشكلات، نشانه نيروی راهيابی ضعيف است.

كودكان بايد ياد بگيرند كه چگونه از طريق خوردن غذاهای مناسب، خواب كافی و شستن مرتب دستها، خود را سالم نگه دارند. آيا فرزندانتان وقتی احساس می‌كنند حالشان خوب نيست، می‌دانند چه كنند؟ برای نمونه، آيا استراحت می‌كنند و مايعات كافی می‌نوشند؟ با شيوه‌های سالم زندگی كردن آشنا هستند؟ آيا می‌دانند كه استراحت كافی، مسواك زدن مرتب و خوردن ميوه و سبزی فراوان، برايشان مفيد است؟

اگر فرزندانتان سالم هستند، شايد ندانند چگونه از خود مراقبت كنند. با آنها صحبت و راهنمايی‌شان كنيد.

۵.ياد بگيريد جملاتی بگوييد كه احساساتتان را نشان دهند. برای نمونه، وقتی می‌گوييد: «من ]در اين حالت[ خشمگين می‌شوم»، مسئوليت خشمتان را پذيرفته و احساستان را با فرزندتان در ميان گذاشته‌ايد. در حالی كه اگر بگوييد «تو مرا عصبانی می‌كنی»، تقصير را به گردن فرزندتان انداخته‌ايد. نتايج پژوهشها نشان می‌دهد كه هيچ كس دوست ندارد در كنار افرادی باشد كه پيوسته، ديگران را مقصر می‌شمارند. يكی از درسهای مهم برای رشدكردن، اين است كه شخص، عواطف خود را كنترل كند و مسئوليت آنها را بپذيرد. شما در مقام پدر يا مادر، می‌توانيد با پذيرفتن عواطفتان، اين درس را به كودكتان بدهيد. علاوه بر اين، هنگامی كه مسئوليت عواطفتان را می‌پذيريد و به‌خصوص وقتی اعتراف می‌كنيد كه اشتباه كرده‌ايد يا می‌توانستيد رفتار بهتری داشته باشيد، نرمش و انسان‌بودن را به كودكانتان نشان می‌دهيد و همين موجب می‌شود گفت‌وگو جريان بهتری پيدا كند.

اهداف بزرگ و طولانیمدت، حتمآ بايد به قدمهای كوچكتر و عملیتر تقسيم شود. هر قدمی كه برداشته میشود، دستاوردی دارد. حتی اهداف كوچك و كوتاهمدت را هم میتوانيد خرد كنيد.

با خواندن صفحات اين كتاب، متوجه می‌شويد كه راهبردهای ارائه‌شده برای تقويت اميد، تا چه اندازه مفيد است و چگونه می‌توانيد آموخته‌هايتان را به فرزندانتان منتقل كنيد

معنای متعارف واژه اراده، توانايیِ فرد در متعهد بودن به يك تصميم است. برای نمونه، می‌گوييم برای رژيم‌گرفتن يا ورزش‌كردن بايد اراده داشته باشيم. اراده به طور عام، نوعی مقاومت منفعل در برابر وسوسه است و لازم نيست شخص كاری بكند. اما دراينجا ما معنايی متفاوت و تا اندازه‌ای فعال برای واژه اراده در نظر گرفته‌ايم. اراده، سرچشمه انگيزش و تحرك است و اشخاص می‌توانند با استفاده از آن، در راه هدفهايشان بكوشند.

رشد اميد، درست از لحظه تولد آغاز می‌شود. نوزاد در جستجوی هدف ابتدايیِ دريافت خوراك از كسی كه مراقب اوست، می‌آموزد كه كارهای خاص، نتيجه‌های خاص و مطلوبی در پی دارند. منظور ما اين نيست كه نوزادان به اصل عليّت آگاه هستند، اما هر پدر يا مادری می‌داند كه نوزادان خيلی سريع می‌آموزند آنچه را می‌خواهند، از مراقبشان بگيرند.

شكل‌گيری هدف، زيربنای اميد است و در ضمن، هم برای قدرت تفكر به وجودآورنده اراده و هم برای قدرت تفكر راهيابی، ضروری است. كودك متوجه می‌شود كه با گريه كردن، به نياز او رسيدگی يا با اشاره كردن، اسباب‌بازی مورد نظر به او داده می‌شود. ارتباط بين كنش و واكنش، مبنای قدرت تفكر راهيابی می‌شود. به نظر می‌رسد كه نوزاد، آگاهانه اين روند را تشخيص دهد، اما به اين ترتيب، زمينه قدرت تفكر راهيابی در سالهای بعد فراهم می‌شود.

آيا كودك شما با شادی و نشاط با دوستانش بازی می‌كند يا مرتب دچار برخورد می‌شود؟ آيا فرزندتان به سادگی حوصله‌اش سر می‌رود يا راههای گوناگونی برای سرگرم كردن خود دارد؟ اگر بازی يا سرگرمی خاصی مورد علاقه دوستانش نباشد، آيا او می‌تواند بازيها و سرگرميهای ديگری پيشنهاد كند؟ آيا او می‌تواند از بازيهايی كه در گذشته آموخته است، مانند طناب‌بازی، توپ‌بازی و اسكيت، برای يادگيری بازيهای تازه استفاده كند؟

پدر بيل، به مری‌بت گفت كه از خدا راهنمايی بخواهد. او سعی نكرد مری‌بت را متقاعد كند كه اعتقادات كاتوليك‌ها درست است. او گفت همه در پی برقراری رابطه با خدا هستند، اما اديان گوناگون، راههای گوناگونی برای اين كار پيشنهاد می‌كنند.

اگر رابطه خوبی با نوجوانتان داريد، يعنی او اين آزادی را احساس می‌كند كه مسائل مهمش را با شما در ميان بگذارد، بدانيد كه نيمی از مشكل حل شده است. نوجوان شما احتمالا درباره دوستها، تكاليف مدرسه و روابط عاطفی‌اش با شما صحبت می‌كند و شما می‌توانيد بر اساس اين گفت‌وگوها، تشخيص دهيد كه او در كدام زمينه‌ها كم‌اميد است. بياييد با هم نمونه‌ای را ببينيم.

اگر فرزند نوجوانتان تصميم بگيرد كه شما را از بسياری از بخشهای مهم زندگی‌اش حذف كند، چه می‌كنيد؟در دوره بلوغ، بسيار متداول است كه نوجوانان از پدر و مادر خود دور شوند و با همسن‌وسالهايشان احساس نزديكی كنند. بسياری از نوجوانان، به دليل نيازی كه برای مستقل شدن احساس می‌كنند، نسبت به هرگونه دخالتی از جانب پدر و مادر، به شدت واكنش نشان می‌دهند؛ حتی اگر راهنمايی آنها عاقلانه و مفيد باشد. برای پدر و مادرهايی كه در حيرتند كه چگونه روابطشان با فرزندشان اين‌گونه شد، پاسخ ساده‌ای وجود ندارد. كودك پرمهر و فرمانبردار، ظرف چند ماه، ناگهان به يك ياغی تبديل می‌شود.

۶.پيشنهاد آخر، بيشتر يك نگرش است تا رفتار. بكوشيد شيوه‌های تازه صحبت‌كردن، لباس‌پوشيدن، موسيقی و خلاصه همه رفتارهايی را كه نشانگر فرهنگ متداول و پيوسته در حال تغيير امروز است، پذيرا باشيد. لازم نيست خودتان از اين «مُدها» پيروی كنيد، اما بپذيريد كه آنها علايم مشخص‌كننده افراد همسن‌وسال فرزندتان هستند و در نتيجه، لازم است به ديده احترام به آنها بنگريد؛ مگر در مواقعی كه اين رفتارها موجب آزار افراد می‌شوند يا مخالف ارزشهايی هستند كه شما و پيشينيانتان برای نسلها محترم شمرده‌ايد. رهنمودهای مطرح‌شده، برای همه سنين مفيد است، اما بهترين زمان برای شروع رابطه خوب با فرزندانتان، در كودكیِ آنهاست. اگر از كودكی، با فرزندتان ارتباط خوبی برقرار كنيد، آنها در همه زندگی، به گفت‌وگو كردن با شما علاقه‌مند خواهند بود. اگر در حال حاضر ارتباط خوبی با فرزندانتان نداريد، با استفاده از اين مهارتها، می‌توانيد رابطه خوبی برقرار كنيد. اما به ياد داشته باشيد كه اگر سالها رابطه خوبی نداشته‌ايد، برای تغيير شرايط، به زمان نياز داريد.

شايد اگر با اين مهارتها آشنا نباشيد، به‌كار بردن آنها به تفكر و تمرين نياز داشته باشد. در چه شرايطی روابط شما و فرزند نوجوانتان سردتر است؟ ببينيد چگونه می‌توانيد اين مهارتها را در آن وضعيت به‌كار ببريد. اگر احساس می‌كنيد نمی‌توانيد آرام بمانيد و عواطفتان تحريك می‌شود، تا زمانی كه بتوانيد با آرامش در اين باره فكر كنيد، دست نگه داريد. هرگاه در ضمن گفت‌وگو با فرزندتان، متوجه هيجان در خود شديد، به او بگوييد كه نياز داريد مدتی تنها باشيد تا آرامشتان را به دست آوريد. بدون گفتن اين مطلب، صحنه را ترك نكنيد؛ چون ممكن است فرزندتان رفتار شما را مخالفت يا بی‌احترامی فرض كند.

. به ياد داشته باشيد كه شما علاوه بر ايجاد رابطه خوب با فرزندتان، می‌كوشيد تا سرمشق خوبی هم برای او باشيد.

يكی از مهم‌ترين نكات برای داشتن ارتباط خوب، ابراز عواطف و احساسات است. شخص پراميد می‌داند چگونه عواطف خود را آشكار سازد، به عواطف سايرين توجه كند و به سخنان آنها گوش دهد. فردی كه مايل است رابطه‌ای دلخواه با اعضای خانواده داشته باشد، می‌كوشد تا افراد خانواده ارتباط خوبی باهم داشته باشند. او صريح است و نمی‌گذارد احساسات منفی بر وی غلبه كنند و به صورت عقده درآيند. از همه مهم‌تر، چنين شخصی به راحتی می‌بخشد و فراموش می‌كند.

به فرزندتان ياد بدهيد كه از خوردن غذاهای مغذی و انرژیزا لذت ببرد. توجه كنيد كه فرزندتان، هر روز ورزش كند. توجه كنيد كه فرزندتان، خواب كافی و آسوده داشته باشد. به گفتوگوهای ذهنی فرزندتان توجه كنيد و در صورت نياز، به او كمك كنيد تا نگرش منفیاش را تغيير دهد. تا جايی كه میتوانيد، به فرزندتان محبت و از او تعريف كنيد. به فعاليتهای فرزندتان علاقه نشان دهيد. اگر تنبيه بهكار میبريد، حتمآ در كنار آن، ابراز محبت و تحسين را هم دريغ نكنيد. صبور باشيد. تغييرات مهم و پايدار، به زمان نياز دارد.

كارهای هدفدار روزانه ما بزرگسالان، عادی شده است. در نتيجه، ممكن است به سادگی فراموش كنيم كه كودكان و نوجوانان ما هنوز در اين كارهای هدفدار، مهارت كافی پيدا نكرده‌اند و برايشان به صورت عادت درنيامده است. درواقع، گاه برايمان حيرت‌آور است كه می‌بينيم كودكان برای انجام كارهای پيش‌پاافتاده‌ای مانند بستن بند كفش، بايد تقلا كنند. پدر و مادرِ خوب بودن، به اين معناست كه در حالی كه به كودكانمان كمك می‌كنيم تا هدفهای به‌ظاهر معمولی را مشخص كنند و به انجام برسانند، شكيبا باقی بمانيم و آنها را درك كنيم. اگر ناشكيبا بشويم و ناشكيبايی‌مان را به فرزندانمان نشان دهيم، به آنها ياد می‌دهيم كه شتاب‌زده و بی‌قرار بشوند، نه اميدوار

چگونه كودكان به اين نتيجه می‌رسند كه به‌راستی می‌توانند برای هدفشان برنامه‌ريزی كنند؟ پاسخ كوتاه اين است كه بزرگ‌ترهايشان، راه را به آنها نشان می‌دهند. در ضمن، خودشان تمرين، تمرين و تمرين می‌كنند. آنها از طريق آزمون و خطا، در تلاش برای رسيدن به هدفهای كوچك، سرانجام می‌فهمند كه می‌توانند برای رسيدن به هر هدفی، نقشه‌های ذهنی بريزند. برای آنكه كودك بتواند توانايی راهيابی را در خودش پرورش دهد، بايد هدفهايی برای خود تعيين كند كه درعين‌حال كه كوچك و قابل‌دسترسی هستند، تا حدودی دشوار باشند تا او را برانگيخته و علاقه‌مند نگه دارند.

برای پرورش قدرت تفكر راهيابی، كودك بايد گاهی به بن‌بست برسد. برخی پدر و مادرها فكر می‌كنند با برداشتن همه موانع از سر راه كودك، به او محبت می‌كنند، اما اگر همواره چنين كنند، كودك نيازی نمی‌بيند كه قدرت تفكر راهيابی را در خود پرورش دهد. بزرگسالانی كه از اين نوع كودكیِ «كامل» برخوردار بوده‌اند، تجربه رويارويی با موانع سرراهشان را ندارند و از نيروی راهيابی، كه يكی از اجزای اصلی اميد است، بی‌بهره‌اند.