بریده‌هایی از کتاب هنر اسرار آمیز

کارگران مسلمان مالایی باید بسیار دقت کنند تا دینشان از روی نشانه‌های ظاهری یا عباداتشان شناخته نشود. «درباره طلا این باور وجود دارد که تحت قدرت و در مالکیت یک دوا یا ایزد قرار دارد؛ و رفتن و یافتنآن، عملی از روی بی‌دینی است، و معدن‌کاران باید با خواندن نماز و دادن نذورات بر دِوا پیروز شوند و بسیار مراقب باشند تا با صدای بلند نام خدا (اللّه) را بر زبان نیاورند و فرائض اسلامی را با صدا انجام ندهند. هرگونه اعلام قدرت مطلق اللّه، نقض قوانین دِوا است که بی‌درنگ می‌تواند فرایند طلایابی را از بین ببرد یا آن را نامرئی کند»

از همان ظهور قریب‌الوقوع انبوه اسطوره‌های سنگی، به دو باور برمی‌خوریم که به تحقیق ما ارتباط دارد: اسطوره‌های مرتبط با زاده شدن انسان از سنگ و باورهای مربوط به تولد و رسیدن سنگ‌ها و کانه‌ها در شکم زمین. هردو عقیده تلویحاً این نکته را در خود دارند که سنگ منشأ زندگی و باروری است؛ سنگ زندگی می‌کند و موجود انسانی را چنان می‌زاید که گویی فقط او بوده که از زمین خلق شده است. دودمان سنگی اولین انسان‌ها، مضمونی است که در بسیاری از اسطوره‌ها رخ می‌دهد. بن‌مایه تمدن‌های بزرگ آمریکای مرکزی (اینکا، مایا)، در سنت‌های تعدادی از قبایل آمریکای جنوبی، در میان یونانی‌ها، سامی‌ها، در قفقاز و به‌طور کلی از آسیای صغیر گرفته تا اقیانوسیه را پوشش داده است.

کریستال‌های سنگی، احتمالاً باید از مسند بهشت جدا شده باشند که نقشی این چنین خاص در مراسم تشرف شمنی بومیان استرالیا و زنگی‌های مالاکا، در آمریکای شمالی و سایر مناطق دارند. این «سنگ‌های نور» چنان که دیاکس دریانورد ساراواکی آن‌ها را نامیده، هر چیزی را که روی زمین اتفاق می‌افتد منعکس می‌کنند. آن‌ها هرچه در روح مرد بیمار موج می‌زند و مقصدی را که روحش به آن‌جا پرواز می‌کند برای شمن برملا می‌کنند. نیازی به یادآوری این نکته نیست که شمن کسی است که «می‌بیند»، زیرا به او بصیرتی خارق‌العاده اعطا شده است.

این گونه فرض می‌شد که سرچشمه رودخانه‌های مقدس بین‌النهرین در اندام زایای الهه کبیر قرار دارد. و دهانه رودخانه‌ها در حقیقت همان واژن زمین است. نزد بابلی‌ها واژه پو (pu) هم معنای «منشأ رود» می‌دهد و هم «واژن». واژه سومری بورو (buru) نیز به معنای «واژن» و «رود» است. هم‌چنین واژه بابلی ناگبو (nagbu)، «جریان»، از واژه عبری نکبا (nequeba) می‌آید که «مؤنث» است. در زبان عبری کلمه «چشمه» به معنای «زن» و «زوجه» به کار رفته است. در میان مصریان واژه بی (bi)«زهدان» و «سالن معدن» نیز معنی می‌دهد. باید در نظر داشته باشیم که شکاف‌ها و غارها نیز با رحم (matrix) زمین ـ مادر مقایسه شده بودند. نقش منسکی «غارها»، چنان که وجودشان در دوره‌های پیش از تاریخ تأیید شده، تقریباً می‌توانست بازگشتی اسرارآمیز به مادر تعبیر شده باشد که همان اندازه به توضیح مقبره‌های موجود در غارها کمک می‌کرد که به اجرای آیین‌های تشرف. اما برخی از این شواهد ابتدایی به‌طور کامل از بین رفته است

نمادگرایی مشابه دیگر در ارتباط با شکل هندسی مثلث است. پوزانیاس (ج ۲، ۲۱) از مکانی به نام دلتا (delta) در آرگوس صحبت می‌کند که شایدقربانگاه دیمتر بوده است. فیک و ایسلر مثلث را «فُرج» تعبیر کرده‌اند و اگراین واژه اولین حس «رحم»، خاستگاه یا سرمنشأ را به دست داده باشد، تعبیر درستی است. معروف است که برای یونانیان دلتا به معنای زن است. طرفداران فیثاغورث به مثلث به خاطر شکل کاملش و به این دلیل که کهن الگوی باروری را تداعی می‌کند به دیده کمان زاینده (arché geneseoas) نگاه می‌کردند. در هند نیز نمادگرایی مشابهی درباره مثلث وجود دارد.

سنگ‌های آسمانی به نحوی اجتناب‌ناپذیر القاکننده ترس آمیخته با احترام بودند. آن‌ها از جایی بسیار دور، از صدر آسمان‌ها می‌آمدند و کیفیتی مقدس‌گونه داشتند که تنها چیزهای سماوی از آن بهره‌مند بودند. در برخی فرهنگ‌ها زمانی بود که انسان‌ها فکر می‌کردند آسمان از سنگ ساخته شده، و حتی امروزه نیز بومیان استرالیا معتقدند که سقف آسمان باید از سنگ‌های کریستال و ساحت ملکوتی خدا از کوارتز ساخته شده باشد.

گمان بر این بود که پالادیوم ترویا این‌گونه از آسمان افتاده و نویسندگان باستان آن را هم‌چون مجسمه الهه آتنا می‌دیدند. به مجسمه آرتیمس در افه‌سوس و مخروط هلیوگابالوس درامه‌سوس نیز همین منشأ آسمانی داده شده است. شهاب‌سنگ پسینوس درفریجیا به مثابه تصویر سیبله مورد احترام بود و بنابر دستور پیشگویدلفی، بلافاصله بعد از دومین جنگ کارتاژ به رم منتقل شد. قطعه سنگسختی که باستانی‌ترین نشانه اروس (الهه عشق) است کنار پراکسیتلس، انگارهتندیس شده خدا ایستاده است (پوزانیاس، ج ۹، ۲۷). نمونه‌های دیگری را هم به راحتی می‌توان نام برد که معروف‌ترین آن بنای کعبه در مکه است.

ابن سینا، فیلسوف و دانشمند و پزشک ایرانی (۹۸۰ ـ ۱۰۳۷ م) گفته است «عشق رمانتیک (العشق) فقط مختص نوع انسان نیست، بلکه در همه چیزها از روحانی و عنصری گرفته تا گیاهی و معدنی که نه قابل شناخت است و نه مشاهده کردنی نفوذ دارد؛ و حتی وقتی درصدد توصیف آن برمی‌آییم مبهم‌تر می‌شود.»

«فرشته‌ای در هیئت پیرمردی فرتوت ظاهر شد و دهانه دالانی را به آهنگری نشان داد که تا آن زمان کوره‌اش را با چوب تغذیه می‌کرد.» در فینیستر، مردم به جنی (groack) اعتقاد دارند که وجود حالت نقره‌ایسرب را برای انسان برملا ساخته است. او پِرَن حامی مقدس معادن و اولینکسی بود که روش ذوب فلزات را به انسان نشان داد.