بریده‌هایی از کتاب بودیسم

«هرچه هست رنج و درد است». آن کس که این را دریافت به درد بی‌اعتنا می‌شود؛ این راهِ پاکی است.

«هرچه هست نابود می‌شود». آن کس که از این آگاه شد و آن را درک کرد، به درد بی‌اعتنا می‌شود؛ این راهِ پاکی است.

اندیشه‌های میلارپا در میان کلمات قصار میلارپا این اندیشه‌ها وجود دارند: ۱. شهود عمیق را با آنچه صرفاً شبیه آن است اشتباه نگیرید. ۲. در این دنیا به عاقل و عالِم راستین بها نمی‌دهند. ۳. من همۀ کسانی را که با زور حکومت کرده‌اند فراموش کرده‌ام.

همه چیز در زندگی گذرا یا موقتی است؛ بنابراین حتی در خوشی، آگاهی از ناپایداری و مرگ باعث ناراحتی و رنج می‌شود.

بودا گفت: «نفرت هرگز با نفرت از بین نمی‌رود؛ نفرت با عشق از بین می‌رود».

بودا آخرین کلماتش را به زبان آورد: «هر آفریده‌ای دستخوش زوال و مرگ است؛ همه چیز گذراست؛ با جدیت در پی رستگاری خویش باشید».

یکی از محبوب‌ترین متون بودایی در سوته‌پیتکه، آخرین موعظۀ بوداست با عنوان «چراغ راه خود باشید». این موعظه این‌گونه پایان می‌یابد: بنابراین، ای آننده، چراغ راه خویش باشید. به خویش پناه ببرید. به هیچ پناهگاهی در بیرون از خود پناه نبرید. به حقیقت همچون یک چراغ چنگ بزنید. به حقیقت همچون یک پناهگاه چنگ بزنید. جز خویش از هیچ کس دیگر پناه نخواهید.

هرچه هستیم حاصل تفکر ماست؛ مبتنی بر افکار ماست، ساخته‌شده از افکار ماست. چنانچه گفتار یا کردار فردی با فکر پاک همراه باشد، شادی به دنبال خواهد داشت، همانند سایه‌ای که هرگز او را رها نمی‌کند.

«از این دو حد بپرهیزید: دلبستگی به لذت‌های پست و مبتذل جسمانی و دلبستگی به ریاضت نفس زجرآور. هردو بی‌فایده هستند».

با نفرت نمی‌توان بر نفرت غالب آمد، نفرت مغلوب عشق می‌شود. این قانون ازلی است.

همان طور که زنبور شهد گل را می‌مکد و بدون از بین بردن زیبایی و عطر آن دور می‌شود، همین گونه بگذار فرزانه [شخص مقدس] در این زندگی بگردد.

چهار حقیقت شریف عبارت‌اند از: ۱. رنج شامل بیماری، پیری و مرگ است؛ شامل جدایی از کسانی است که دوستشان داریم؛ شامل میل شدید به چیزی است که نمی‌توانیم به دست آوریم؛ و شامل بیزاری از چیزهایی است که نمی‌توانیم از آن‌ها بپرهیزیم. ۲. همۀ رنج‌ها از میل و تلاش برای برآوردن امیالمان ناشی می‌شوند. ۳. از این رو، می‌توان با دست کشیدن از امیال، بر رنج غلبه کرد. ۴. راه پایان دادن به میل، دنبال کردن راه هشت‌گانه است.

راه هشت‌گانه عبارت است از: ۱. باور درست ۲. نیت درست ۳. گفتار درست ۴. کردار درست ۵. معاش درست ۶. تلاش درست ۷. مراقبت درست ۸. توجه درست

تندرستی بزرگ‌ترین دارایی است. قناعت بزرگ‌ترین گنج است. اعتماد بزرگ‌ترین پشتیبان است. نیروانه بزرگ‌ترین شادی است.

بودا پنج اصل یا قاعده را به عنوان راهنمای رفتار روزمره مقرر کرد: ۱. اجتناب از گرفتن جان [انسان یا حیوان]. ۲. اجتناب از گرفتن چیزی که به آن‌ها داده نشده است. ۳. اجتناب از رابطۀ جنسی نامشروع. ۴. اجتناب از سخن باطل. ۵. اجتناب از چیزهای سکرآوری که ذهن را مکدر می‌کند.

«برای ترقی مردم، برای بهروزی مردم، از سر مهر به جهانیان پیش بروید. آموزۀ شکوهمند را تعلیم دهید؛ زندگی پرهیزگارانه را نشان دهید».

یکی از پیروان دوگن روند زاذن، به مراقبه نشستن، را توصیف کرد: در جایی که باید آرام باشد، تشکچۀ ضخیمی پهن کنید و به حالتی صاف روی آن بنشینید. حال، ابتدا شکم خود را بیرون بدهید و زور خود را آنجا متمرکز کنید. بگذارید شانه‌هایتان در خطی مستقیم زیر گوش‌هایتان و نافتان زیر بینی باشد. ستون فقرات را صاف کنید. دهان باید بسته باشد، اما می‌توانید چشم‌هایتان را کمی باز نگه دارید. به آرامی نفس کشیدن به شما کمک خواهد کرد که حالت صحیح را حفظ کنید. سپس روی متنی که به شما داده شده است، تأمل کنید؛ یا در مورد مبتدیان روشی وجود دارد که در آن نفس‌هایشان را می‌شمارند و در نتیجه افکار گنگ و آشفته را دور می‌کنند. به این طریق به سمادی یا صفای آرام در مراقبه وارد می‌شوند.

هر چه هستیم حاصل تفکر ماست؛ مبتنی بر افکار ماست، ساخته‌شده از افکار ماست. چنانچه گفتار یا کردار فردی با فکر پلید همراه باشد، محنت به دنبال خواهد داشت، همان‌طور که چرخ در پی گامِ گاوی است که درشکه را می‌کشد.

نه عریانی، نه موی بافته‌شده، نه خاک‌آلود بودن، نه روزه‌داری یا بر زمین نشستن، نه به خاک مالیدن و نه بی‌حرکت نشستن می‌تواند انسان فانی‌ای را که بر امیال غلبه نکرده، تطهیر کند.

جوشو از استاد نانسن پرسید: «راه درست چیست؟» نانسن جواب داد: «راهِ هر روز، راه درست است». جوشو پرسید: «می‌توانم در مورد آن تفکر کنم؟» نانسن جواب داد: «هرچه بیشتر در مورد آن تفکر کنی، بیشتر از راه دور می‌شوی». جوشو پرسید: «اگر در مورد آن تفکر نکنم، چگونه می‌توانم آن را دریابم؟» نانسن جواب داد: «راه مربوط به چیزهایی مشهود نیست و به چیزهای نامشهود هم مربوط نمی‌شود. به چیزهای شناخته مربوط نمی‌شود و به چیزهای ناشناخته هم همین‌طور. به دنبال آن نگرد، در مورد آن فکر نکن، یا بر آن نام مگذار. برای اینکه خود را در آن بیابی، خویش را همچون آسمان کاملاً پذیرای آن کن».

طبق گفتۀ بودا «سپهری وجود دارد که در آن نه زمین است و نه آب، نه آتش، و نه هوا... در آن نه این جهان است و نه جهان دیگر، نه آفتاب است و نه ماه. نه آمدن و رفتن و نه دستخوش مرگ یا تولد شدن. تنها پایان رنج است».

بودا گفت: «برآوردن ضروریات زندگی بد نیست؛ حفظ سلامتی بدن یک وظیفه است چون در غیر این صورت، ما نخواهیم توانست چراغ حکمت را بیفروزیم و ذهن خود را قوی و نافذ نگه داریم».

«هر آفریده‌ای دستخوش زوال و مرگ است؛ همه چیز گذراست؛ با جدیت در پی رستگاری خویش باشید».

به خطاهای دیگران و آنچه که انجام داده‌اند یا انجام نداده‌اند فکر نکنید. بلکه به گناهان خود و آنچه انجام داده‌اید یا انجام نداده‌اید فکر کنید.

همه از مکافات می‌ترسند، همه از مرگ در هراس‌اند؛ به یاد داشته باش که تو همچون دیگرانی. کسی را نکش و باعث کشتن کسی نشو.

باید بدانی که همۀ آنچه درمی‌یابی، یک خیالِ صرف، یک توهمِ صرف است و منعکس‌کنندۀ هیچ چیزِ واقعاً موجودی نیست. ترسی نداشته باش و هیچ دلبستگی‌ای پیدا نکن!

«با زوال جسم پس از مرگ، نه خدایان و نه بشر او را نخواهند شناخت».

بودیسم فلسفه‌ای است که به زندگی آن‌ها آگاهی می‌بخشد، نه دینی که با آن زندگی کنند.