بریده‌هایی از کتاب کلیدهای تربیت کودک حرف‌شنو

کتک زدن یک درس به کودک می‌دهد. آن درس این است: وقتی نمی‌دانی چه کنی! بزن! یا وقتی از بقیه بزرگ‌تری می‌توانی کوچک‌ترها را بزنی. وقتی واقعا عصبانی هستی، می‌توانی با کتک زدن خودت را تخلیه کنی. این یک امر معمول است که کودکی که همیشه کتک خورده، تمایل زیادی به خشونت داشته باشد و کودکان دیگر را بیشتر کتک بزند. کتک زدن تنها حس ترس ایجاد می‌کند، چون درنهایت بچه‌ها یاد می‌گیرند چگونه زندگی کنند. بچه‌هایی که مرتب کتک خورده‌اند اغلب احساس تنفر دارند، عصبی هستند و اعتمادبه‌نفس پایینی دارند.

«اگر فکر می‌کنید سخت است که اکنون فرصتی را برای گوش دادن به حرف‌های فرزندانتان اختصاص دهید، به شما می‌گویم قطعا زمانی فرا می‌رسد که حسرت می‌خورید که کودکانتان دیگر با شما حرف نمی‌زنند. پس حالا هر طور شده زمانی برای صحبت با فرزندانتان در نظر بگیرید.»

ول: قبل از اینکه بگویید بله یا خیر، خوب فکر کنید. دوم: زمانی که گفتید نه، بر سر حرف خودتان بایستید و حتی اگر نظرتان عوض شد، حرفتان را تغییر ندهید! بچه‌ها خیلی زود می‌فهمند که قادر هستند نظر پدر یا مادرشان را تغییر دهند یا خیر. اگر آن‌ها بدانند که می‌توانند نظر شما را تغییر دهند، هیچ وقت آرامش نخواهید داشت!

. اگر بر دانایی و دانش خود بیفزایید، می‌توانید میزان رضایت خود را هم افزایش دهید و هدیه‌ای به فرزندانتان خواهید داد که برای تمام زندگی‌شان مناسب خواهد بود.

بچه‌ها نیاز دارند که در مورد قوانین و محدودیت‌هایی که برایشان اِعمال می‌شود، توضیح بشنوند تا بدانند که شما انسان مستبدی نیستید امّا آن‌ها برای همه چیز نیاز به توضیح و دلیل ندارند. چه زمانی لازم نیست توضیح بدهید؟ اول: زمانی که کودک دلیل امری را می‌داند و فقط برای فرار از موضوع سؤال می‌کند. دوم: دلیل، پیچیده‌تر از آن است که کودک آن را بفهمد. سوم: ارائه دلیل موجب ایجاد نزاعِ بیهوده و بی‌انتها بشود. اگر گفتن جمله «چون من می‌گویم» برایتان سخت است. جملات زیر را امتحان کنید. کودک: چرا؟ والد: چون من پدر (یا مادر) تو هستم و من باید تصمیم بگیرم. کودک: چرا؟ والد: چون من بزرگ‌تر هستم و تجربه بیشتری دارم. کودک: چرا؟ والد: دلایل زیادی دارد که الآن نمی‌خواهم در موردش صحبت کنم.

آیا شما جزء والدین «۱۰ تایی» هستید؟ آیا کودک شما صبر می‌کند تا شما ده مرتبه خواسته‌تان را تکرار کنید و در دفعه دهم صدای شما بلند شود، صورتتان قرمز گردد و رگ‌هایتان از گردن بیرون بزند تا به حرفتان گوش کند؟ آیا این به دلیل آن نیست که حرف شما با عملتان یکسان نیست؟ آیا «همین حالا بیا اینجا!» واقعا به معنی این نیست که «این خواسته ده دقیقه بعد هم می‌تواند اجابت شود؟

قدم اول: فکر. قبل از حرف زدن فکر کنید و فقط همان چیزی را بگویید که می‌خواهید انجام شود. قدم دوم: هشدار. فقط یک بار هشدار دهید. قدم سوم: عمل. به صورت عملی به کودکتان کمک کنید آنچه را شما می‌خواهید، انجام دهد.

جایزه باعث می‌شود بچه‌ها انگیزه درونی برای انجام کار نداشته باشند. این احساس باعث می‌شود ما از انجام کارهایی که پاداش فوری ندارند سرباز بزنیم. رشوه و جایزه باعث می‌شود تمرکز کودک بیشتر بر خود جایزه باشد تا فعالیتی که به خاطر جایزه انجام می‌دهد. این امر باعث می‌شود کودک احساس خوشایند تکمیل یک کار به خاطر انجام خودِ کار را از دست بدهد.

مادر و پدر بودن سخت‌ترین شغل روی زمین است.

سعی کنید جملاتی که به کار می‌برید مثبت باشند. آنچه را می‌خواهید ببینید مورد تأکید قرار دهید نه آنچه که نمی‌خواهید ببینید

توبیخ رسمی را به اطلاع او رساندم. بعد از آنکه توضیح دادم که مشکل کار او کجاست، او شروع به صحبت کرد و گفت: «خب اگر پول بیشتری به من بدهید، من هم بهتر کار انجام می‌دهم.» من می‌خواستم به او بگویم: «بسیار خب، دوست من! این عادت دوران بچگی شماست. شما خوب کار کن پول بیشتری عایدت می‌شود.» مشکل اسکات ریشه در دوران بچگی او دارد. شاید والدین او برای بیرون گذاشتن آشغال‌ها به او مدال طلا می‌دادند، یا برای تمیز کردن اتاقش پول می‌گرفته و یا زمانی که کلم بروکلی‌هایش را می‌خورده یک تکه بزرگ کیک جایزه می‌گرفته! بیچاره اسکات! هنوز هم منتظر است کسی او را تشویق کند تا کارهایش را بهتر انجام دهد.

ندانستن خوشبختی است، چون آن زمان من حرف‌های پدر و مادرها را نمی‌فهمیدم و حالا که خودم صاحب ۳ فرزند شده‌ام، می‌توانم بگویم بله سوزان تو درست می‌گفتی مادر و پدر بودن سخت‌ترین شغل روی زمین است. تربیت فرزندان همان تربیت انسان‌هاست و این شغل مهم‌ترین شغلی است که تاکنون روی کره زمین وجود داشته است. پدر و مادر بودن نه تنها درگیرکننده است، بلکه ترسناک و هول‌انگیز هم هست.

نمی‌کنم. به این موضوع فکر کنید که وظیفه مهم ما خوشحال کردن کودکانمان نیست، بلکه باید آن‌ها را برای زندگی آینده‌شان آماده کنیم.

پدر یا مادری که قوانین را با زور اعلام می‌کند، کودکی در ظاهر بسیار خوب خواهد داشت که حرف گوش می‌کند و خوب رفتار می‌کند اما این کودک از ترس تنبیه شدن رفتاری مناسب دارد. آن‌ها نظم را در خود نهادینه نمی‌کنند و مهارت‌های لازم را برای کنترل خود و انجام مسئولیت‌های مرتبط با خودشان فرانمی گیرند.

نگاه بچه‌ها به شماست. آن‌ها به شما معتقدند و به شما اعتماد دارند. لغاتی که شما استفاده می‌کنید بیش از کلمات هر کس دیگری برای آن‌ها مهم است. از این قدرت، در راه تشویق و ایجاد احساس مثبت استفاده کنید.

«اگر فکر می‌کنید سخت است که اکنون فرصتی را برای گوش دادن به حرف‌های فرزندانتان اختصاص دهید، به شما می‌گویم قطعا زمانی فرا می‌رسد که حسرت می‌خورید که کودکانتان دیگر با شما حرف نمی‌زنند. پس حالا هر طور شده زمانی برای صحبت با فرزندانتان در نظر بگیرید.»

مادر و پدر بودن سخت‌ترین شغل روی زمین است. تربیت فرزندان همان تربیت انسان‌هاست و این شغل مهم‌ترین شغلی است که تاکنون روی کره زمین وجود داشته است. پدر و مادر بودن نه تنها درگیرکننده است، بلکه ترسناک و هول‌انگیز هم هست.

سال‌ها پیش، درباره مردی که پنج پسر داشت و همگی خیلی شاد بزرگ شده بودند، مطلبی می‌خواندم. آنان جوانانی موفق و باعزت نفس بالا بودند. از او پرسیدند فکر می‌کند چه کاری انجام داده که پسرانی چنین موفق دارد و او بلافاصله پاسخ داده بود: «از زمانی که آن‌ها کوچک بودند تا همین حالا، همیشه بعد از شام یک مراسم خاص داشتند که هنوز هم دارند. هریک از پسرها یک روز را برای خود انتخاب کرده‌اند. در روز او، دیگر پسرها بعد از شام شروع به تمیز کردن خانه می‌کنند، پدر و آن پسر به ایوان رفته و با هم روی تاب می‌نشینند.» مرد گفته بود او اجازه می‌داده است هر پسری روز مربوط به خودش را برنامه‌ریزی کند. بعضی مواقع صحبت‌های جدی ردوبدل می‌شده، گاهی اوقات صحبت‌های معمولی و گاهی فقط دوستانه در کنار هم می‌نشستند. این پسرها می‌توانستند روی پدرشان حساب کنند که حرف‌هایشان را گوش می‌دهد و از آن‌ها مراقبت می‌نماید. هدیه شگفت‌انگیز پدر برای این ۵ مرد جوان، معجزه گوش دادن به حرف‌هایشان بوده است.

. پدر و مادر بودن سخت‌ترین شغل است چون شما اصلاً نمی‌توانید تمرین و آموزش داشته باشید، باتوجه به اینکه نتیجه هم بسیار مهم است. اگر در یک حراج شکست بخورید، خسارت چندانی نمی‌بینید. اگر شما حسابدار باشید و حساب‌هایتان درست درنیاید، تا دیروقت سرکارتان می‌مانید و اشتباهات را پیدا کرده و اصلاح می‌کنید. اگر آشپز باشید و کیک شما پف نکند، کیک دیگری می‌پزید. در پدر و مادر بودن، اگر دچار اشتباه شوید، فرزند شما ـ کسی که بیش از همه در دنیا دوستش دارید ـ تمام عمرش را رنج خواهد کشید

به‌طور واضح، هر چیزی که آینده، سلامت یا امنیت کودک را به خطر اندازد، نباید مورد انتخاب او قرار گیرد.

انتخاب‌هایی را به کودکان پیشنهاد دهید که آن‌ها را به مشارکت و همکاری تشویق کند و از نزاع و درگیری که اغلب در زمان درخواست والدین اتفاق می‌افتد جلوگیری کند. هنگامی که به زمان و چگونگی حق انتخاب کودکتان توجه داشته باشید و آنگاه که به انتخاب‌های او احترام بگذارید، توانسته‌اید او را یاری کنید تا مهم‌ترین مهارت زندگی‌اش را بیاموزد. دیگر فایده آن این است که زمانی که کودکان انتخاب خود را انجام می‌دهند، با رضایت بیشتری آن را ادامه می‌دهند

کودکتان را در آغوش بگیرید، نوازش کنید و ببوسید. کودکان (و بزرگسالان) وقتی هر روز عشق را حس می‌کنند، پیشرفت بیشتری دارند. حتی نوجوانان هم دوست دارند، والدین آن‌ها دوست‌داشتن خود را به صورت فیزیکی به آن‌ها منتقل کنند (برخلاف آنچه می‌گویند) .

زمانی که قوانین نوشته می‌شوند کودکان آن‌ها را می‌شکنند! پس آماده مقابله با این مشکل باشید. سعی کنید با قوانین کمتر اما مهم‌تر زندگی خود را آسان‌تر کنید.

خیلی مهم است، وقتی با کودکتان سخن می‌گویید به حرف‌های خود توجه کنید، به‌خصوص زمانی که از رفتارهای او خوشحال نیستید. حتی زمانی که کودک اصلاً به حرف‌های شما گوش نمی‌کند، تک تک لغاتی که درباره‌اش به کار می‌برید بر او تأثیر می‌گذارد. به همین خاطر مهم است زمانی که از کودک انتقاد می‌کنید به رفتار او توجه کنید، نه به خود کودک و شخصیت او.

هر زمان که می‌خواهید غذایی در دهانتان بگذارید، باید کاملاً به آن فکر کنید. از خودتان بپرسید من واقعا گرسنه هستم؟ سپس آرام نیمی از غذا را بخورید، یک لیوان آب بنوشید و دوباره بپرسید: سیر شدم؟ اگر جواب بله بود، باقی غذا را کنار بگذارید و در مرحله بعد بخورید یا آن را دور بریزید (کودکان گرسنه جهان نمی‌خواهند این غذا را بخورند، پس بهتر است در سطل آشغال باشد تا دور شکم شما)

شما می‌توانید به کودکانتان کمک کنید تا به صدای درونشان گوش کنند و می‌توانید با پرسیدن سئوالات مفید آن‌ها را در برقراری نظم درونی یاری کنید. هدف در اینجا حفظ احساسات شخصی و کمک به کودک برای تفکر درباره مشکل خودش و رسیدن به راه‌حل است. اغلب والدین از کودکان خود پرسش می‌کنند اما بیشتر اوقات این سئوالات کمکی به کودکان نمی‌کند. چرا این کار را می‌کنی؟ چند بار به تو گفتم؟ چه اتفاقی برایت افتاده که این کار را می‌کنی؟ این‌گونه سؤالات فقط فرآیند فکری کودک را بسته نگه می‌دارد و هیچ کمکی به حل مشکل نمی‌کند. اما سؤالات مفید که در یک حالت تفکربرانگیز پرسیده می‌شوند، می‌توانند کودک را در یافتن راه‌حل و حل مشکل یاری کنند. در زیر نمونه‌هایی را برای آشنایی بیشتر می‌آوریم. این‌گونه سئوالات در موقعیت‌های مختلف استفاده می‌شوند تا کودک را با مهارت حل مشکل بیشتر آشنا کنند: درباره این مسئله چه فکر می‌کنی؟ می‌توانی راه‌هایی پیشنهاد کنی که دو نفری این مشکل را حل کنیم؟ فکر می‌کنی برادرت درباره این مسئله چه احساسی دارد؟ آیا از اینکه باعث شدی این اتفاق بیفتد خوشحالی؟ الآن چه کار می‌کنی؟

زمانی که پدر و مادر بیش‌ازحد از صدایشان برای کنترل بچه‌ها استفاده می‌کنند، بچه‌ها در مقابل آن‌ها "کر" می‌شوند.

زمانی که شما خیلی عصبانی هستید، چندین گزینه دارید. اول، می‌توانید اتاق را ترک کنید تا آرام‌تر شوید. دوم، درحالی‌که شرایط را برای خودتان تکرار می‌کنید ۱۰ بار یا بیشتر محکم و سریع دست بزنید. می‌توانید بگویید: «من خیلی عصبانی هستم. بهتر است دعوا را تمام کنیم.» (همین حالا امتحان کنید تا بفهمید که من چه می‌گویم.) نکته مهم در این تکنیک آن است که شما می‌توانید با این کار توجه کودک را جلب کنید، مقداری از عصبانیت خود را تخلیه کنید و اغلب از سیلی زدن مؤثرتر است.

به خودتان قولی بدهید که دو بخش داشته باشد. اول: قبل از اینکه بگویید بله یا خیر، خوب فکر کنید. دوم: زمانی که گفتید نه، بر سر حرف خودتان بایستید و حتی اگر نظرتان عوض شد، حرفتان را تغییر ندهید! بچه‌ها خیلی زود می‌فهمند که قادر هستند نظر پدر یا مادرشان را تغییر دهند یا خیر.

سخنرانی، نق زدن و بحث طولانی باعث می‌شود بیشتر کودکان به حرف‌های والدین خود گوش ندهند یا به اصطلاح در برابر والدین "کر" باشند.