بریده‌هایی از کتاب کلیدهای رفتار با کودک دوساله

کودکان دوساله بسیاری از اوقات یک سؤال تکراری را پشت سرهم می‌پرسند و والدین فکر می‌کنند لابد پاسخ آنها رضایت‌بخش نبوده است. اما گاهی از اوقات دوساله‌ها سؤالی را صرفا به این دلیل تکرار می‌کنند که از پاسخی که بار اول به آنها دادید خوششان آمده و از گفتگو با شما نیز لذت می‌برند!

وقتی فرزندتان بدرفتاری می‌کند، به جای توبیخ‌کردنش سعی کنید توجه او را به سویی دیگر هدایت کنید. به جای اینکه تنها کارهایی را به او گوشزد کنیم که می‌خواهیم انجام ندهد، بهتر است کارهایی را به او بگوییم که می‌خواهیم انجام بدهد.

اگرچه کودک دلبند شما ظاهرا به توضیحات شما گوش داده یا حتی آنها را تکرار می‌کند، ولی زمانی قادر به درک و فهم موضوعی می‌شود که آن را به طور مستقیم تجربه کند. مثلاً ممکن است برای او توضیح بدهید که اگر آب‌میوه‌اش را بیندازد، زمین کثیف می‌شود یا اگر لیوان را بیندازد و زمین کثیف شود شما از تمیز کردن آن ناراحت می‌شوید، یا اگر لیوان خود را بیندازد دیگر به او آب‌میوه نمی‌دهید. فرزندتان به‌دقت گوش می‌دهد اما باز هم آزمایش می‌کند تا تجربه کند که آیا همه آنچه را به او گفته‌اید حقیقت دارد یا نه!

وقتی فرزندتان به دوسال‌ونیمگی نزدیک می‌شود، ممکن است ببینید که صحنه‌هایی از زندگی روزمرّه خود را اجرا و گاهی نقش والدین خود را بازی می‌کند.

هنگامی که فرزندتان با این حسها آشنا می‌شود، خوب است درباره پوشکهای کثیف او چیزی نگویید. کودک دوساله احساس می‌کند که آنچه در پوشک خود گذاشته است بخشی از وجود اوست. اگر اخم کنید و از تعویض پوشک کثیف او شکایت کنید، ممکن است این‌طور برداشت کند که از او نیز خوشتان نمی‌آید. در عوض، هنگامی که به شما می‌گوید که باید عوض شود، او را تحسین کنید و اگر در موقع عوض‌کردن، خودش پوشک را آورد یا با شما همکاری کرد به او آفرین بگویید. نظر مثبت خود را درباره بچه‌های بزرگ‌تری که از توالت استفاده می‌کنند و شورت می‌پوشند اعلام کنید. اما از بچه‌های نوپایی که پوشک دارند، انتقاد نکنید چون فرزندتان نگران این می‌شود که درباره او هم چنین نظری داشته باشید.

خلق همه بچه‌های دوساله بعضی از روزها طوری است که همکاری نمی‌کنند. شاید مجبور بشوید انتخاب کنید صورت او را بشویید یا سلامت روانی خود را حفظ کنید! در چنین روزهایی اگر ظاهر فرزندتان نامرتب است نگران نباشید. نامرتب بودن هیچ آسیبی به او نمی‌زند. رابطه شما با او در زمینه‌های دیگر بسیار مهم‌تر از مرتب بودن ظاهر اوست.

دوساله‌ها به تدریج خود را به صورت اشخاصی مهم و جدا از والدین خود می‌بینند و اغلب استقلال خود را طوری ابراز می‌کنند که قلدرمآبانه به نظر می‌رسد یا دیگران را عصبی می‌کند؛ همان خصوصیاتی که دوساله‌ها را شیرین و دوست‌داشتنی می‌کند می‌تواند سبب شود والدین در پایان روز از خستگی غش کنند!

بچه‌های دوساله در هر دوره بیست‌وچهارساعته حدودا به سیزده ساعت خواب نیاز دارند.

در گذشته، والدین معتقد بودند که کودکی که زود از کهنه گرفته می‌شد یا بسیار باهوش بود یا والدین باعرضه‌ای داشته است. اکنون می‌دانیم که رفتارهای کودک در این خصوص به هوش او ربطی ندارد و اگر قبل از اینکه کودک آمادگی استفاده از توالت را پیدا کند به او فشار بیاورند، این امر سبب می‌شود که او شورش و در برابر آموزش مقاومت کند، به طوری که اگر از ابتدا صبر می‌کردند کودک آمادگی پیدا کند، کار آموزش او زودتر به نتیجه می‌رسید.

بسیاری از اوقات حتی خودش هم نمی‌داند از شما چه می‌خواهد. بسیاری از اوقات، شما نیز نمی‌دانید که باید بایستید یا رها کنید. باید تجربه بیاموزید، چون هر کودک و هر خانواده‌ای متفاوت است.

والدین اغلب رفتار خوب را امری طبیعی تلقی می‌کنند و تنها نسبت به بدرفتاری عکس‌العمل نشان می‌دهند. کودک نیز زود درمی‌یابد که با رفتاری بی‌ادبانه می‌تواند توجه بیشتری جلب کند تا با خوش‌رفتاری کردن! بگذارید فرزندتان بفهمد که به نکات مثبت توجه می‌کنید

برای غذاها و میان‌وعده‌های روزانه او برنامه‌ریزی کنید: محصولات لبنی: سه وعده در روز که هر وعده آن برابر یک لیوان شیر یا ماست و سی گرم پنیر است. اگر فرزند دوساله شما کم‌اشتها است، شیر او را به دو لیوان در روز تقلیل دهید. غلات: روزانه دست‌کم پنج وعده شامل نان، برنج، ماکارونی، غلات یا دانه‌های دیگر. وزن مواد خشک باید برای هر وعده پانزده گرم باشد. بدین‌ترتیب یک لیوان غلات خشک و نصف لیوان برنج پخته از نظر غذایی با هم برابرند. میوه‌ها: دو وعده در روز، شامل یک میوه تازه با اندازه متوسط یا ۱۲۰ گرم آب‌میوه، به اضافه ۱۲۰ گرم میوه یا آب‌میوه سرشار از ویتامین ث. اگر کودک دوساله شما روزانه بیش از سیصد گرم آب‌میوه بنوشد، ممکن است دیگر برای خوردن مواد مغذی اشتها نداشته باشد.

در طول امسال که فرزندتان می‌آموزد صحبت کند و گفتار را درک کند، بسیاری از آنچه را که می‌آموزد، آینه الگوهای ارتباط کلامی خود شما خواهد بود.

اگر به نظر می‌رسد که فرزندتان هنگام سیرشدن غذای خود را می‌ریزد یا پرت می‌کند به‌دقت مراقب او باشید تا اولین نشانه سیرشدن را در او متوجه شوید. بگویید: «خب، سیر شدی؟» اگر تأیید کرد ظرفهای غذا را ببرید. اگر پیش از آنکه بپرسید چیزی پرت کرد، همان عبارت را به صورت خبری بر زبان بیاورید («خب، سیر شدی»)، ظرفهای غذا را ببرید و بگویید: «تمام شد» ، و او را از صندلی خود زمین بگذارید. اگر شکایت کرد می‌توانید دوباره غذا را به صورت امتحانی به او بدهید اما اگر دیدید که عمدا غذا را می‌ریزد یا پرت می‌کند، بهتر است از این کار صرف‌نظر کنید. بعضی از بچه‌های دوساله هنگام غذاخوردن به طور مکرر غذای خود را پرت می‌کنند، نه به این دلیل که سیر شده‌اند، بلکه می‌خواهند توجه والد خود را جلب کنند.

به جای اینکه از سر خشم جیغ بکشید، با لحنی محکم و قاطع سخن بگویید. بیشتر والدین به تجربه درمی‌یابند که اگر قبل از اینکه چیزی بگویند چند نفس عمیق بکشند یا تا ده بشمرند، بهتر می‌توانند صدای خود را کنترل کنند.

هنگام تماشای بازی فرزندتان علائمی را مشاهده خواهید کرد، که به شما نشان می‌دهد او چگونه می‌آموزد مسائل را حل کند. بعضی از بچه‌ها حتی از دوسالگی از رویکردهای خاصی بیش از دیگر رویکردها استفاده می‌کنند. بعضی از بچه‌ها آموزنده بصری هستند. آنها قبل از انجام دادن کاری به‌دقت تماشا و نگاه می‌کنند. بعضی آموزنده شنیداری هستند، آنها سؤال می‌کنند و به توضیحاتی که فرد بزرگسال یا کودک دیگر می‌دهد گوش می‌سپارند. بعضی از بچه‌ها آموزنده لمسی هستند و با لمس‌کردن و بازکردن شی‌ء از هم، بهتر می‌آموزند. این بچه‌ها برای حل یک مسئله نیاز دارند که به صورت فعّال روی آن کار کنند

برای اینکه به فرزند دوساله‌تان کمک کنید در آینده از مفهوم جفتها و ضدها در یادگیری موضوعات مختلف استفاده کند، می‌توانید بازیهای زیادی با او انجام دهید. مثلاً: جفت‌کردن اشیاء جور، شمردن و مشخص‌کردن اشیاء مشابه و متفاوت. هرچند که این مفاهیم ساده به نظر می‌رسند، برای آموزش خواندن و آموزش ریاضی از مفاهیم پایه‌ای به شمار می‌آیند

والدین می‌توانند با محدودکردن زمان انجام کارهای روال قبل از خواب، خود نیز آرامش خود را حفظ کنند. این نکته مهم است چون بیشتر والدین به تجربه دریافته‌اند که اگر وقت خواب فرزندشان، عجول یا عصبی باشند، او به جای همکاری با والدین، بیشتر مقاومت می‌کند. بیشتر بچه‌های دوساله می‌توانند بدون حضور والدین در تخت یا گهواره خود به خواب بروند. اگر کنار فرزندتان می‌مانید دقت کنید که آیا حضورتان واقعا به او کمک می‌کند بخوابد یا اینکه باعث بیدارماندن او می‌شود. بعضی از دوساله‌ها متوجه می‌شوند که وقتی خوابشان می‌برد، والد از کنار آنها می‌رود. این بچه‌ها برای اینکه والدشان «غیب» نشود، با خواب می‌جنگند و هر بار که چشمشان گرم خواب می‌شود خود را بیدار می‌کنند. بعضی از بچه‌های دیگر نیز به راحتی در حضور والدین خود به خواب می‌روند، اما نیمه‌های شب بیدار می‌شوند و والد را صدا می‌کنند تا به آنها کمک کند دوباره به خواب بروند. اگر کودک شما چنین الگویی را هنگام خواب دارد، فصل مربوطه، یعنی «مشکلات وقت خواب و طول شب» را بخوانید.

یکی از چالشهای بزرگ والدین دوساله‌ها، پیداکردن راهی برای برقراری تعادل بین نیازهای کودک و نیازهای خانواده است.

متوجه می‌شوید بسیاری از رفتارها و بدرفتاریهای کودکتان نتیجه تمایل او به استقلال، کنجکاوی، سطح فعالیت و نتیجه توانایی محدودش برای اندیشیدن به نتیجه کارهای اوست