بریده‌هایی از کتاب مهارت های ارتباطی

اجازه ندهید که اشتباه بهانه‌ای برای تسلیم شدن شما شود. آن را بازخوردی تلقی کنید که نارسایی‌ها را به شما گوشزد می‌کند.

پیشرفت با باور کردن آغاز می‌شود.

ویلیام جیمز اصل انرژی مثبت را به ما آموخت. او گفت: «اگر تردید و ناباوری را کنار بگذارید و این احساس را به دست آورید که آنچه می‌خواهید کاملاً امکان‌پذیر است، به طور قطع به خواسته‌تان خواهید رسید.»

توانایی‌های افراد را بشناسید و ارتباط خود را بر مبنای آن استوار سازید. آنان را یاری کنید همان بشوند که در باطن هستند.

وقتی با خود صحبت می‌کنید، مراقب کلماتتان باشید، گفتگوهای درونی‌تان ممکن است متحقق شوند و جامه عمل بپوشند.

لرد جولیان فیلسوف انگلیسی می‌گوید: «پیش از خرده‌گیری از افراد در احوال خود جستجو کنید و ببینید که آیا خودتان در آن زمینه بیشتر قابل انتقاد نیستید.»

به طور کلی افراد موفق پس از انجام هر عمل، ازنتایج به دست آمده تجربه می‌اندوزند و روش خود را در جهت نیل به هدفشان تعدیل و تنظیم می‌کنند. خطاها را فرصتی برای یادگیری و مسائل را تختِ پرشی برای اوج گرفتن تلقی می‌کنند؛ با اطمینان خاطر مسؤولیت‌ها را پذیرفته و نیرومندانه در جهت تحقق اهدافشان پیش می‌روند.

افراد برخوردار از عزت نفس با تعریف و تمجید از شایستگی‌های دیگران، عزت نفس آنان را نیز ارتقاء می‌دهند.

فرافکنی، یعنی به جای این که خلق و خوی خود را بپذیریم، آن را به فردی دیگر نسبت دهیم.

به هر حال بهترین شیوه برای تعیین عزت نفس، گوش کردن به کلام درونی است. چه مطالبی به طور غیرارادی در طول روز از ذهن‌تان می‌گذرد؟ آیا پیام‌های منفی و محدودکننده برای خود ارسال می‌کنید یا پیام‌های انرژی‌زا و نیروبخش؟ صدای درونی‌تان بلندترین صدایی است که تاکنون شنیده‌اید. در مبحث پیشگویی خودشکوفایی آموختید که آنچه در ذهن به خود می‌گوییم بتدریج متحقق می‌شود و به صحنه می‌آید. ریچارد باخ نویسندۀ کتاب: «جاناتان، مرغ ماهیخوار» می‌گوید: «اگر پیوسته دربارۀ محدودیت‌هایتان گفتگو کنید، جز محدودیت دستاوردی نخواهید داشت.»

در موقعیت‌های دشوار، با گفتگوی درونی مثبت به ذهن ناهشیارتان برنامه بدهید تا آرامش را بر وجودتان حاکم سازد. وقتی می‌خواهید چیزی را فراموش نکنید، از طریق گفتگوی درونی آن را به خاطر بسپارید. شگفت انگیزترین ویژگی ذهن ناهشیار آن است که میان اندیشه‌های مخرب یا سازنده تفاوت قائل نیست و بدون توجه به ماهیت کلمات، ضبط‌شان کرده و از آنها پیروی می‌کند.

می‌توانیم آینه‌های فرافکنی را محرکهای غیرمنطقی‌مان بنامیم. بسیاری از اوقات افراد و موقعیت‌ها نکات فراوانی را دربارۀ خودمان می‌گویند که تأثیرشان بر ما نسبت به دیگران بیشتر است. اگر برای شناسایی محرکهای غیرمنطقی‌تان وقت نگذارید، ناخواسته و غیرمنتظره به سطح می‌آیند و روابط شما را با دیگران مختل می‌کنند.

چگونگی تعریف و تحسین از دیگران اگر حس می‌کنید که از مهارت لازم برای تعریف و تحسین از دیگران برخوردار نیستید از رهنمودهای زیر پیروی کنید: یقین حاصل کنید که تعریف و تمجیدتان واقعی است نه تصنعی. ده درصد از صد میلیارد نرونهای عصبی مغز ما مسؤول کشف حیله و نیرنگ است و با یک چشم برهم زدن تعریف ساختگی را تشخیص می‌دهد. دقیق باشید. تصریح کنید که چرا فرد موردنظر سزاوار قدردانی است و شما چه وقت و در چه موقعیتی به قابلیت‌هایش پی بردید. به این ترتیب او به کار تحسین آمیزش توجه کرده و به تکرار آن ترغیب می‌شود. تعریف و تمجید را به تعویق نیندازید. اجازه ندهید بین عملکرد قابل تحسین و تعریف وتمجید شما از آن فاصله بیفتد. در غیر این صورت تحسین قوتش را از دست داده و کم رنگ می‌شود. با مطرح کردن احساساتتان تأثیر تحسین را چند برابر کنید. در تعریف و تمجید از دیگران دست ودل باز باشید. تأکید به برتریهای دیگران مفیدتر از آن است که امکانات خویش را در اختیارشان گذارید.

خدایا به من قدرت عطا فرما تا بتوانم چیزهای قابل کنترل را تغییر دهم، چیزهای غیرقابل کنترل را بپذیرم و تفاوت این دو را درک کنم. رینهولد نیبر

موفقیت‌هایتان را مجسم کنید وقتی خود را با دیدگان ذهنتان مشاهده می‌کنید به جای توجه به قصورها، نابسامانی‌ها و نارسایی‌هایتان، دستاوردهای درخشان، کسب جوایز، تقدیرنامه‌ها و پیروزیهایتان را کانون توجه قرار دهید. نیروی تجسم بسته به این که موفقیت و یا شکست را در ذهن به تصویر بکشید می‌تواند به نفع و یا به ضرر شما کار کند. می‌توانید با تمرین در هر زمینه‌ای مهارت لازم را کسب کنید و ذهن تنها کارگاهی است که می‌توان در آن کمال و برتری را تمرین کرد.

فقط برای نشان دادن حضورتان حرف نزنید یکی از اصول اساسی ارتباطات می‌گوید: «شیوه‌ای که پیام خود را آغاز می‌کنید، اغلب تعیین کننده نتایج ارتباط شماست.» اکنون صادقانه به این پرسش پاسخ دهید: «آیا پیش از این که لب به سخن بگشایید، دربارۀ یکی، دو جمله آغاز سخن‌تان واقعاً فکر می‌کنید؟» اگر پاسخ‌تان مثبت است، در چه شرایطی و چند وقت به چند وقت این کار را انجام می‌دهید؟ اگر شما هم مانند بسیاری از مردم، پرمشغله هستید، احتمالاً پاسخ خواهید داد: «در بسیاری از موقعیت‌ها از انجام این کار غفلت می‌کنم.» در حالی که با صرف یکی، دو دقیقه وقت برای فکرکردن دربارۀ خطوط اولیه سخن‌مان می‌توانیم از پریشانگویی، اتلاف وقت، گیجی و ایجاد تنش روحی جلوگیری کنیم.

سطح عزت نفس ما نمایانگر احساس احترام به خود و ارزشی است که برخود می‌نهیم و انتظاراتی است که ازخودداریم.

پیروزمندان مادام که به خواسته‌هایشان نرسند از جدیت و تلاش دست نمی‌شویند و هیچ‌گاه به خاطر قصور و کوتاهی‌شان خود را به باد ملامت نمی‌گیرند.

بیشتر افکار، عقاید و ارزشهای ما در دوران کودکی توسط والدین، معلمان، دوستان و افرادی که در زندگی‌مان نفوذ داشته‌اند شکل گرفته و بتدریج تحت تأثیر اوضاع و شرایط اجتماعی و فرهنگی تعدیل وانسجام یافته است. بخش عمدۀ افکار، عقاید و ارزشهایمان در سطح پایین‌تر از آگاهیمان قرار دارند. به همین دلیل هرگز وجودشان را حس نمی‌کنیم و به فکر نمی‌افتیم که آنها را به دقت بررسی کرده و دربارۀ مفاهیم‌شان تفکر و تعمق کنیم.

افکار، عقاید و ارزشها شخصیت ما را ساخته و قالبهای فکری‌مان را تعیین می‌کند. عینکی را در اختیارمان قرار می‌دهد که از پشت آن دنیا را نظاره کنیم. آرام و بی‌صدا به افکار، مشاهدات، شنیدنی‌ها و نتیجه‌گیری‌هایمان جهت می‌دهد و بر شیوۀ سخن گفتن، لحن بیان و چگونگی برداشت‌مان از گفته‌های دیگران تأثیر می‌گذارد. در واقع ما پس از ارتباط با دیگران، اطلاعات و پیامهایشان را از فیلترهای ذهنی‌مان عبور داده و غربالشان می‌کنیم تا با افکار، عقاید و ارزشهایمان تطبیق یابد.

برای تقویت مهارتهای ارتباطی نخست باید ضعف‌های روحی و روانی‌تان را در هر حوزه شناسایی و به کاستی‌هایتان در موقعیت‌های رفتاری معترف باشید و فراموش نکنید که تصدیق نکردن اشتباه و تصحیح نکردن آن و نیاموختن شیوۀ ارتباطات مؤثر، اشتباهی از نوعی دیگر است و معمولاً ما را در راه اغفال خویشتن و توجیه قرار می‌دهد.

برای بهبود روابط و مناسبات خویش با دیگران در وهلۀ نخست ضرورت دارد نظام باورها و الگوهای عاطفی نهفته در ضمیر ناهشیارمان را به دقت بررسی کرده و در مفاهیم آنها تفکر و تعمق کنیم و آنگاه آراء و عقاید مثبت را به جای نگرشهای فرسودۀ منفی بنشانیم. و جالب توجه آن که بسیاری از مردم از انجام این کار خودداری می‌کنند؛ به گونه‌ای رفتار می‌کنند که پنداری آنچه در نظرشان درست است، از نظر دیگران نیز صحت و اعتبار دارد. غافل از این که تفاوتهای فرهنگی، قومی، نژادی و تجربیات و پیشینه‌ها، افکار، ارزشها و عقاید گوناگون سبب می‌شود که ما از چشم‌اندازی متفاوت به جهان بنگریم و هر تجربه‌ای را برحسب قالبهای ویژه خود تفسیر کنیم.

بسیاری از افکار، عقاید و ارزشهای ما در ژرف‌ترین سطوح ذهن ناهشیارمان آشیان دارندواز این رو از نظر ما مکتوم و ناپیداست. با وجود این به طور غیرارادی مسؤول اعمال و روابط و دستاوردهای ماست. ذهن ناهشیارمان به طور خودکار وادارمان می‌کند که بر مبنای نظام ارزشی و اعتقادی خود دست به عمل بزنیم و در برابر هر دلیل و منطقی که نادرست بودن باورهایمان را گوشزد کند به مقابله بر‌خیزیم. بنابراین هرچه نظام باورها و الگوهای عاطفی‌مان را بیشتر بررسی کنیم و بشناسیم، بهتر می‌توانیم شیوۀ ارتباطمان را با دیگران و واکنش‌مان را نسبت به افراد، رویدادها و موقعیت‌ها تحت کنترل درآوریم.

انسان به وسیله عقایدش ساخته می‌شود. او همانی است که بدان باور دارد. باگواجیتا

فردریش وان شیلر، شاعر و نمایشنامه نویس قرن هجدهم یکبار گفت: «مقام و منزلت هرکس در دست خود اوست. به بیانی ساده انسان با ارادۀ خویش بزرگ و کوچک می‌شود.» جهان شما تبلور آرمانها و کلام خودتان است.

رهنمودهای زیر شما را در تقویت عزت نفس یاری می‌کند: به جای مقصر دانستن دیگران، مسؤولیت گفتار، اعمال، احساسات و دستاوردهایتان را به‌گردن بگیرید. اعتماد به نفس، خوداتکایی و احساس شایستگی تنها در پرتو افکار مثبت ممکن و میسر است. بنابراین تحت هیچ شرایطی خطاها و نارسایی‌هایتان را کانون توجه قرار ندهید. به جای نشست و برخاست با افراد منفی و یا کسانی که مدام آیۀ یأس می‌خوانند با پیروزمندان و افراد بزرگ منش حشر و نشر داشته باشید.

وقتی با خود صحبت می‌کنید مراقب سخنانتان باشید. ذهن ناهشیارتان با توانایی‌های نامحدودش رفتارتان را به جهتی سوق می‌دهد که با افکار، عقاید و ارزشهای شما جور و هماهنگ باشد. برنامه ذهن ناهشیار را می‌توان اصلاح کرد و آراء و عقاید مثبت را به جای نگرشهای فرسودۀ منفی نشاند. بنابراین برنامه‌ای رادر اختیار ذهن ناهشیارتان گذارید که خواستارش هستید.

احساسات و اعمال انسان تابع تغییرات حالات و حرکات اوست، نه متأثر از کلماتی که بر زبان جاری می‌سازد. اگر در تمام طول روز افراد شاد و بانشاط را الگویتان قرار دهید و از حرکاتشان نظیر لحن صحبت، طرز نشست و برخاست و غیره تقلید کنید، به طور دقیق پیامهایی مشابه را به سلسله اعصابتان ارسال کرده و در نتیجه شاهد احساسات و هیجانات مشابه خواهید بود. زبان جسم خیابانی دو طرفه است. ضمن به نمایش گذاشتن احساسات و هیجاناتمان بر کیفیت احساسات و هیجانات ما نیز تأثیر می‌گذارد.

الینور روزولت گفته نغز و جالبی دارد. او می‌گوید: «هیچکس نمی‌تواند شما را بدون رضایت خودتان آلت دست کند.» بر این قیاس هیچ کس قادر نخواهد بود شما را خشمگین، ناراحت و پریشان کند مگر با رضایت خودتان. برای بعضی افراد هوای بارانی با آفتابی هیچ تفاوتی ندارد. ذهن‌شان وضعیت هوا را برایشان تعیین می‌کند. این کسان به مسؤولیت خویش در قبال احساساتشان واقفند و به تندبادهای حوادث، رویدادها و رفتارهای نامطلوب دیگران اجازه نمی‌دهند که تعادل روحی‌شان را برهم زند. مقصودم آن نیست که تنها به نیمۀ پر لیوان توجه دارند و یا از مزایای نگرش مثبت بهره‌مندند. غرضم آن است که بر احساسات و هیجاناتشان تسلط کافی دارند و مسؤول کامل زندگی خویشند. می‌توانیم افکار، گفتار و اعمال خود را کنترل کنیم و یا این که اجازه دهیم مردم و رویدادها، سرنخ‌های زندگی‌مان را در دست گیرند.

ایستادگی کنید تا به نتیجه برسید توماس جفرسون در نامه‌ای به لافایت نوشت: «قرار نیست که در رختخواب ساخته شده از پر قو و از کوره راه استبداد به بزرگراه آزادی برسیم.»