بریده‌هایی از کتاب خوب و بد کمال گرایی

برای لذت بردن زندگی کنید و نه فقط برای موفقیت. اغلب، کمال‌گرایان احساساتی منفی، همچون نارضایتی را تجربه می‌کنند. همان‌طور که ملاحظه کردید، آن‌ها در پذیرش احساسات مثبت ناتوان هستند.

تعلل، شک و تردید شما وقتی باید تصمیمی بگیرید، تردید می‌کنید و زمان زیادی را به بررسی جنبه‌های مثبت و منفی، مزایا و معایب تصمیم خود اختصاص می‌دهید و در آخر هم هیچ تصمیمی نمی‌گیرید! همان‌طور که می‌بینید، تردیدهای شما برایتان گران تمام می‌شوند و اجازه نمی‌دهند اهدافتان را محقق کنید.

از نظر روانی بهتر است آپارتمانی را که می‌خواهید بخرید و حتی در انتخاب خود مرتکب اشتباه بشوید تا این‌که با شک و تردید فرصت‌های زندگیتان را یکی پس از دیگری از دست بدهید.

«اگر حتی یک روز، کامل و بی‌نقص نباشید و دیگران شما را تأیید نکنند، احساس شرم می‌کنید.»

پذیرش نقاط ضعف، کمبودها، اختلاف‌ها و نیز شکی که به خودمان داریم، آرامش و اعتماد به نفس بیشتری برای ما به همراه خواهد آورد. از سوی دیگر، به ما کمک می‌کند تا خود را بهتر بپذیریم، بهتر زندگی کنیم و احتمالاً دیگران نیز بیشتر ما را تأیید خواهند کرد.

وقتی کاری را برای خودمان انجام می‌دهیم، کمال‌گرایی ما نیز موجب رضایت‌خاطرمان می‌شود. اما وقتی دغدغه اصلی ما جلب رضایت دیگران باشد، احتمال دارد که انتظاراتمان نتیجه معکوس داشته باشند و بر ضد خود ما عمل کنند.

کمال‌گرایی ابتدا در ذهن ما شکل می‌گیرد. اما کم‌کم می‌تواند کل زندگی روزمره و رفتارهای ما را نیز تحت‌تأثیر قرار بدهد؛ مثلاً ترس از اشتباه موجب وسواس افراطی در کارها می‌شود.

تعلل، شک و تردید شما وقتی باید تصمیمی بگیرید، تردید می‌کنید و زمان زیادی را به بررسی جنبه‌های مثبت و منفی، مزایا و معایب تصمیم خود اختصاص می‌دهید و در آخر هم هیچ تصمیمی نمی‌گیرید! همان‌طور که می‌بینید، تردیدهای شما برایتان گران تمام می‌شوند و اجازه نمی‌دهند اهدافتان را محقق کنید.

تردیدهایتان شما را به اشتباه می‌اندازند و این اشتباه‌های مکرر باعث می‌شوند که در انتخاب‌های بعدی خود نیز دوباره دچار شک و تردید بشوید.

شک و تردید در تصمیم‌گیری باعث می‌شود که کم‌کم به خودتان هم شک کنید و در نتیجه، اعتماد به نفستان را نیز از دست می‌دهید.

«وقتی فقط برای رضایت دیگران کار می‌کنیم، موفق نخواهیم شد، اما وقتی کاری را برای خودمان انجام می‌دهیم، آن وقت شانس بیشتری داریم که توجه دیگران را نیز جلب کنیم.» این مسئله یکی از عناصر اصلی در درک کمال‌گرایی است.

فرهنگ مدرن، ما را وادار به خوشبخت‌بودن می‌کند و این هم یکی از نشانه‌های محیطی در حفظ کمال‌گرایی است. از آنجایی که ما در جامعه امروز بیشتر به فکر خوشبختی هستیم. بنابراین، هر نوع ناراحتی، اضطراب و مشکلی به‌نظر ما غیرعادی است. افراد بیش از پیش برای تسکین مشکلاتی از قبیل سوگواری یا اخراج از کار به مشاور مراجعه می‌کنند. هر چند که مسائلی مانند از دست دادن عزیزی یا اخراج شدن و برخورد با آن‌ها از اتفاقات طبیعی زندگی به‌شمار می‌آیند.

فاصله دقت و وسواس تا کمال‌گرایی افراطی و مسموم فقط یک قدم است.

اگر کمال‌گرایی با برخی ویژگی‌های دیگر، همچون تخیل و رهاسازی خود، ترکیب شود، به یکی از عوامل مهم در موفقیت تبدیل خواهد شد و در نهایت، می‌تواند به بروز نبوغ ما نیز کمک کند.

ضعف در برابر نقد حساسیت بیش از حد به انتقاد، یکی دیگر از نقاط ضعف کمال‌گرایی به‌شمار می‌آید

می‌توان گفت که پذیرش نقاط ضعف، کمبودها، اختلاف‌ها و نیز شکی که به خودمان داریم، آرامش و اعتماد به نفس بیشتری برای ما به همراه خواهد آورد.

فراموش نکنید که شما برای رسیدگی به تمام کارهایتان زمان کافی ندارید. بلافاصله پس از اتمام کاری، بی‌وقفه کار دیگری را شروع می‌کنید. بنابراین، مدام تحت فشار هستید. ابتدا، این بیش‌فعالی شما را خسته نمی‌کند، زیرا می‌توانید «با وجود اضطراب هم کار کنید». غده‌های فوق کلیوی با ترشح آدرنالین به شما این امکان را می‌دهند تا عملکرد فیزیکی خود را بهبود ببخشید. بنابراین، شاید مضطرب بودن در کوتاه مدت، مثلاً در رقابت ورزشی عملکردتان را تسریع بخشد، اما در بلندمدت شما را دچار مشکل خواهد کرد. به این ترتیب، غده‌های فوق کلیوی شما تحلیل می‌روند، سیستم ایمنی بدنتان ضعیف می‌شود، به عفونت‌ها حساس‌تر می‌شوید و بیشتر احساس خستگی می‌کنید. البته باید اضافه کنم که خستگی با اختلال خواب که در افراد کمال‌گرا بسیار رایج است، ارتباط دارد.

از سوی دیگر نیز، زن‌ها به این باور می‌رسند که باید مادری عالی و بی‌نقص باشند تا هیچ کس نتواند به تربیت فرزندانشان خُرده بگیرد، همچنین باید بدنی بی‌نظیر داشته باشند، یا هنگام رابطه جنسی برای رضایت همسر خود باید خواسته‌هایش را برآورده کنند تا خودشان هم احساس رضایت داشته باشند و در نهایت فکر می‌کنند که باید خود را با معیارهای زن مدرن تطبیق دهند. در واقع، چنین الگوهایی را آن‌قدر به ما تلقین کرده‌اند که دیگر نمی‌توانیم در برابرشان مقاومت کنیم.

نقش جامعه مدرن امروزی نیز در تقویت کمال‌گرایی بی‌تأثیر نیست؛ چرا که از همان کودکی سطح انتظارات بالایی را به ما القا می‌کند تا جایی که گاهی ممکن است حتی در افرادی که هرگز کمال‌گرا نبوده‌اند هم این ویژگی شکل بگیرد. پیام‌های اجتماعی که فرد را به‌سوی کمال‌گرایی سوق می‌دهد، از همان دوران مدرسه با تذکرهای روی کارنامه‌ها آغاز می‌شود: «می‌توانستی نتیجه بهتری بگیری». بنابراین، ناخودآگاه به شما القا می‌شود برای آن‌که در آینده شغلی مناسب پیدا کنید، باید دانش‌آموزی کامل و بی‌نقص باشید، در محیط کار باید کارمندی بی‌نظیر باشید تا رئیس خود را راضی نگه دارید و در این جامعه مصرف‌گرا نیز باید مصرف‌کننده‌ای حرفه‌ای باشید تا جامعه از شما راضی باشد

حالت سوم، ابراز کمال‌گرایی نسبت به دیگران، به‌ویژه اطرافیانتان است. در این فصل بیشتر روی این نوع کمال‌گرایی تمرکز می‌کنیم. در واقع، دیگران باید مطابق خواسته شما رفتار کنند؛ «به‌نظرم این تنها شیوه درست انجام کار است». حتی گاهی تا جایی پیش می‌روید که نسبت به همسر و فرزندانتان رفتاری مستبدانه خواهید داشت؛ البته ممکن است فرزندانتان در دوره نوجوانی مثلاً در برابر پوشش‌های سخت‌گیرانه و کاملی که به آن‌ها تحمیل می‌کنید، مقاومت کنند و به‌دنبال پوشش‌های راحت‌تر باشند تا نشان بدهند که دوست ندارند مانند شما کمال‌گرا بشوند.