بریده‌هایی از کتاب تربیت بدون فریاد

اگر همیشه حق با شما باشد، یک جای کار اشکال دارد.

اینجا نکته‌ای اساسی وجود دارد: آنچه درباره فرزندانتان می‌گویید مهم‌تر از آن چیزی است که به آنها می‌گویید.

ما به جای فرزندانمان مسئول نیستیم، ما نسبت به آنها مسئول هستیم.

مدافع رشد و تکامل فرزندتان باشید فرزندان شما طرحهایی در دست اقدام هستند. سرنوشت آنها نامعین است و شخصیت‌شان هنوز شکل نگرفته است. حتی قیافه آنها نیز به مرور زمان تغییر خواهد کرد. شما باید مدافع و حامی رشد و تکامل مستمر فرزند خود باشید. برای این کار نباید اجازه دهید اعضای فامیل به فرزندتان لقب خاصی بدهند و او را در گروه خاصی جای دهند.

در اینجا، شما در کانون توجه قرار می‌گیرید؛ زیرا در نهایت تنها کسی را که می‌توانید کنترل کنید خودتان هستید. اگر اطمینان حاصل کنید که حتی در صورت بدرفتاری فرزندتان، رفتار شما صحیح خواهد بود، در آن صورت احتمال آنکه در هر موقعیتی تأثیری مثبت اعمال کنید بیشتر خواهد شد. حال هر موقعیتی که باشد و معنی تربیت بدون فریاد همین است.

چگونه خود را نسبت به بیماری سرخک مصون می‌سازیم؟ با تزریق دُز کوچکی از میکروب آن. همین مطلب در مورد پیامد و نتیجه کارها صدق می‌کند. هرچه کودکان ما بیشتر با عواقب اندک قانون‌شکنی‌های کوچک خود روبه‌رو شوند، کمتر دچار خطاهای بزرگ و عواقب شدید آنها می‌شوند. نظر ما این است که هرچه فرزندان ما زودتر با قانون «هرچه بکاریم همان را درو خواهیم کرد.» آشنا شوند، کمتر مجبور می‌شوند، به موازات رشدشان، تاوانهای سنگین‌تری برای خطاهای بزرگ‌تر خود پس دهند.

«چرا فرزندانمان باید از ما اطاعت کنند؟ اصلاً انگیزه آنها چیست؟ آیا انگیزه آنها این است که ما را راضی و خوشحال نگه دارند؟ تا کی می‌توانند این انگیزه را حفظ کنند؟ مسلما این انگیزه خیلی دوام نمی‌آورد.

نظریه تلقیح را از یاد نبرید. هرچه کودک زودتر با درسهای زندگی مواجه شود بعدها نیاز کمتری به درسهای سخت زندگی واقعی خواهد داشت.

کودکان می‌خواهند والدینشان کمتر نگران شوند و خیلی بیشتر متعادل و خویشتن‌دار باشند. آنها دوست دارند شما خونسرد بمانید، حتی زمانی که خود از کوره درمی‌روند. همان‌طور که خواهیم دید، والدین واقعا باید اینگونه باشند. والدین، هر کجای دنیا که باشند، با سخت‌ترین چالش زندگی خود روبه‌رو هستند: تلاش برای ایجاد یک محیط خانوادگی محبت‌آمیز و مملو از همکاری و احترام متقابل. آنها سعی دارند این هدف را در فرهنگی به ثمر بنشانند که بی‌مسئولیتی و لذت‌طلبی را رواج می‌دهد.

حفظ خونسردی به ما کمک می‌کند تا برای فرزندان خود قلمرو شخصی ایجاد کنیم یعنی به آنها آزادی دهیم تا به صورت بزرگسالانی خودگردان رشد کنند و این حریم را محترم بشماریم. با تعیین حد و مرز برای آزادی خود، به آنها آزادی می‌دهیم و به آن احترام می‌گذاریم.

صرفا به این دلیل که فرزندتان یک زمان یک الگوی رفتاری خاصی را نشان داده است، شما را مجاز نمی‌سازد به او لقبی بدهید که تمام عمر با او باشد.

چه هدیه گرانبهایی به فرزندانمان خواهیم داد اگر با خودداری از تحمیل یک قالبِ شخصیتیِ معین مانع رشدشان نشویم. چه هدیه گرانبهایی خواهد بود اگر از مقایسه آنها با خواهرها و برادرهایشان جدا احتراز کنیم و اجازه ندهیم اعضای فامیل در مورد آنها از القاب و طبقه‌بندیهای مختلف استفاده کنند. در واقع به این ترتیب ما فرصت کشف و یافتن را به آنها ارزانی خواهیم کرد.

اگر می‌خواهیم تغییری رخ دهد، باید اجازه دهیم پیامد کارها فریاد بکشند. می‌توانیم کنار بکشیم و اجازه دهیم نتایج و پیامدها کار خود را بکنند. چگونه؟ خوب حتما می‌توانید پاسخ را حدس بزنید: یاد بگیرید که خونسرد باشید.

والد خوب بودن به این معنی نیست که آن‌قدر مقابل فرزندمان کوتاه بیاییم که آنها هر کاری دوست دارند، بکنند. آنچه فرزندان ما نیاز دارند والدینی است که خونسردی خود را حفظ کنند، به ویژه زمانی که اوضاع حسابی به هم می‌ریزد. کودکان می‌خواهند والدینشان کمتر نگران شوند و خیلی بیشتر متعادل و خویشتن‌دار باشند.

هدف غایی تربیت این است که فرزند خود را در مسیر بزرگسالی بیندازیم طوری که به صورت فردی خودگردان، مصمم و مسئول بار آید.

حقیقت این است که ما خیلی درباره آنها حرف می‌زنیم، خیلی مقایسه و خیلی طبقه‌بندی می‌کنیم و خیلی پیش‌بینی می‌کنیم. اما وقت آن رسیده است که دست از این کار برداریم.

سعی کنید موردی را به یاد آورید که در آن فرزندتان غیرقابل کنترل بوده است. آیا اگر در چنین موقعیتی عواطف و احساسات خود را بیشتر کنترل می‌کردید، نتیجه متفاوتی نمی‌گرفتید؟

برای آنکه به جای مدل «مسئول بودن به جای فرزند» مدل «مسئول بودن نسبت به او» را برگزینیم، لازم است ابتدا سؤالهای بیشتری از خود بپرسیم: چه چیز به فرزندان ما انگیزه می‌دهد؟ آنها واقعا چه می‌خواهند؟ به جای قبول مبارزه و شاخ‌به‌شاخ شدن با آنها، با طرح چه سؤالهایی می‌توانیم به آنها کمک کنیم تا خواسته‌های خود را کشف و بررسی کنند؟

من راحتی و آسایش را در پذیرش خود می‌بینم. وقتی سرانجام دریابیم که توجه به خود از خودمان شروع و به خودمان ختم می‌شود، دیگر شادی و دوام را از دیگران طلب نمی‌کنیم. ـ جنیفر لودن

کودکان باید از ما فاصله بگیرند تا آنچه ما دوست داریم بشوند، یعنی بزرگسالانی خودفرمان. بنابراین حال که آنها به ما نزدیکند می‌توانیم فاصله گرفتن صحیح را به آنها بیاموزیم.

اگر بر خود تمرکز کنید رابطه سالم‌تر و شادتری با کل اعضای خانواده خواهید داشت.

آنچه کودکان بیش از همه نیاز دارند این است که والدینشان اولین افرادی باشند که آنها را فردی مستقل، دارای زندگی و قدرت تصمیم‌گیری و آینده‌ای مجزا بدانند.

من نمی‌گویم که اجازه دهید آنها بی‌قید و بند باشند و بدون هیچ محدودیتی خودخواهانه رفتار کنند. منظور من درست برعکس این است. بخشی از مسئولیت ما این است که با نشان دادن جایگاه فرزندانمان حریمی برای آنها ایجاد کنیم. یعنی فضایی در اختیارشان قرار دهیم و اجازه دهیم از آنِ خودشان باشد. اما یک معنی دیگر آن این است که به آنها نشان دهیم چه بخشی به آنها تعلق ندارد. بی‌تردید آنها دوست ندارند شما حدود را تعیین کنید، اما مبارزه برای حریم خصوصی بخشی طبیعی از رشد سالم است. تکلیف آنها این است که برای وسعت بخشیدن به حریم خود مبارزه کنند. تکلیف بسیار دشوار آنها این است که در عین حال که از ما می‌خواهند برای آنها حدود و ساختار تعیین کنیم، برای وسعت قلمرو خود هم تلاش کنند و تکلیف بسیار دشوار والدین این است که در عین تعیین حدود برای فرزندانشان، آزادی آنها را در محدوده خودشان محترم بشمارند. بی‌تردید این کار سخت است

شما باید بتوانید شاهد آن باشید که فرزندتان عاقبت کار خود را تحمل می‌کند.

درست است که همه ما سر فرزند خود فریاد نمی‌زنیم، اما همه درگیر واکنش‌های احساسی و نسنجیده هستیم. ممکن است فریاد بکشیم، خشونت به خرج دهیم، با سیاست کودک را وادار به رفتار دلخواه خود کنیم، او را نادیده بگیریم، از او فاصله بگیریم یا حتی محبت خود را از او دریغ کنیم. تمام این مثالها از جمله واکنش‌های احساسی به شمار می‌روند. همان‌طور که قبلاً گفتم تمام این رفتارها شکل دیگری از فریاد کشیدن هستند. تربیت بدون فریاد تمام این واکنش‌ها را جدی می‌گیرد و می‌گوید: تنها راه حفظ سلطه و نفوذ بر فرزندمان این است که بر خود مسلط باشیم.

«با در نظر داشتن پایان، شروع کنید»

کودکان به درستی نمی‌دانند که در کدام نقطه حریم آنها تمام و حریم شما آغاز می‌شود. بنابراین انتظار داشته باشید که آنها بخواهند حریم خود را وسعت دهند و قلمرو خود را بزرگ‌تر کنند.

از این رو با این معما روبه‌رو هستیم. والدین کودکان را شکل می‌دهند. کودکان خود را شکل می‌دهند. البته هر دو عبارت صحیح است.

هیچ‌چیز بهتر از تفریحی نیست که کل خانواده در آن شرکت داشته باشند. ـ جری سینفلد

کودکان می‌خواهند والدینشان کمتر نگران شوند و خیلی بیشتر متعادل و خویشتن‌دار باشند. آنها دوست دارند شما خونسرد بمانید، حتی زمانی که خود از کوره درمی‌روند. همان‌طور که خواهیم دید، والدین واقعا باید اینگونه باشند. والدین، هر کجای دنیا که باشند، با سخت‌ترین چالش زندگی خود روبه‌رو هستند: تلاش برای ایجاد یک محیط خانوادگی محبت‌آمیز و مملو از همکاری و احترام متقابل. آنها سعی دارند این هدف را در فرهنگی به ثمر بنشانند که بی‌مسئولیتی و لذت‌طلبی را رواج می‌دهد. تعجبی ندارد که والدین بیش از هر زمان دیگری نگران باشند. آنها احساس می‌کنند زیر بار مشکلات خم شده‌اند و کسی قدر آنها را نمی‌داند. من گمان می‌کنم که همه نیاز به کمک دارند.