بریده‌هایی از کتاب صدام

در حالی که مردم عراق در فقر و گرسنگی به سر می‌بردند و بیماری‌های مسری‌ای از قبیل وبا و حصبه به شدت شیوع یافته بود، هیئت حاکمهٔ عراق از راه قاچاق نفت روزبروز ثروتمندتر می‌شد. در دو سالِ آغازین اعمالِ یکی از سخت‌ترین تحریم‌هایی که می‌توانست علیه کشوری اعمال شود، نیروهای امنیتی صدام شبکهٔ پیچیده‌ای از شرکت‌ها، دلال‌ها و قاچاقچی‌ها را به وجود آوردند تا صدام امکان بیابد حجم زیادی از نفت خام عراق را در بازار سیاه بفروشد و درآمد آن را صرف تأمین مخارج رژیمش کند

در عمل ثابت شد که دادگاه‌های نمایشی ابزار مفیدی است برای قانع کردن عراقی‌ها به این‌که کشورشان آکنده از توطئه‌ها و نقشه‌های شریرانه است.

شرمساری ناشی از ریشه‌های حقارت و فلاکَتش، در آینده نیروی محرکه‌ای برای تحقق جاه‌طلبی‌هایش می‌شد. حس عمیق ناامنی برآمده از خانه‌به‌دوشی‌های دورۀ کودکی‌اش باعث شد تا به طرز بیمارگونی در بزرگسالی نتواند به هیچ‌کس اعتماد کند

کارگران خارجی هر جا که می‌رفتند مأموران امنیتی عراق آن‌ها را دنبال می‌کردند، و حتی در مواردی از آن‌ها بازجویی می‌کردند و عموماً تشویقشان می‌کردند که با شهروندان عراقی ارتباط برقرار نکنند. روزنامه‌ها و مجلات خارجی مصادره می‌شد و همهٔ کارگران خارجی موظف بودند قبل از خروج از کشور درخواست ویزای خروج بکنند و دولت بعضی وقت‌ها به آن‌ها ویزای خروج نمی‌داد تا مایهٔ ترس و عبرت بقیهٔ همکارانشان شود

عراق تا اواخر دههٔ ۱۹۷۰ تسلیحات مورد نیازش را از فرانسه، ایتالیا، آلمان غربی، بلژیک، اسپانیا، پرتغال، یوگسلاوی و برزیل می‌خرید.

جالب این‌که صدام در تابستان ۱۹۹۲ دستور اعدام چهل‌ودو تاجر سرشناس بغداد را صادر کرد که متهم به گرانفروشی شده بودند. تاجران «گرانفروش» را در خیابان‌های اصلی بغداد گرداندند. به دست هر کدام از آن‌ها تابلویی داده بودند که روی آن نوشته شده بود: «من زالو هستم و خون مردم را می‌مکم.» سپس آن‌ها را به وزارت کشور بردند __ وزارتخانه‌ای که زیر کنترل سبعاوی التکریتی، برادر ناتنی صدام، بود __ و در آن‌جا به دار آویختند

گفتن و نوشتن دربارهٔ دیکتاتورها ضروری است. جنایت‌ها و رذالت‌های دیکتاتورها را باید مدام متذکر شد تا هیچ دیکتاتور بالقوه‌ای فکر نکند که جنایت‌های دیکتاتورهای سابق از یاد رفته است و لذا می‌توان با خیال راحت جنایت کرد و سیل خون به راه انداخت و از هر عقوبتی بر حذر ماند. در عین حال، خواندن دربارهٔ دیکتاتورها و اعمالشان به ما کمک می‌کند شناخت بیش‌تری از سازوکارهای نظام‌های دیکتاتوری پیدا کنیم و اجازهٔ بروز این سازوکارها را ندهیم.

تاچر با همان شیوهٔ راسخ و آهنین خودش اعلام کرد: «صدام باید برود. بقای او پس از شکست همه‌جانبه‌اش در جنگ خلیج (فارس) خسارت بی‌حدوحصری به مقام و جایگاه غرب در منطقه‌ای وارد کرده که در آن‌جا یگانه گناه نابخشودنی، ابراز ضعف است. او با نقض مکرر شرایطی که منجر به توقف تعارض‌ها شد، جامعۀ جهانی را به سخره گرفته است.»(۹)

افسانه‌ای وجود دارد مبنی بر این‌که صدام برای سرگرم کردن خودش یک میلهٔ آهنی را در آتش می‌گذاشته و سپس با فرو کردن میلهٔ گداخته در شکم گربه‌ها و سگ‌های عبوری آن‌ها را به دو نیم تقسیم می‌کرده است. (۱۳) این داستان با توجه به علاقهٔ فراوان صدامِ بزرگسال به انجام شنیع‌ترین شکنجه‌ها در زندان‌های رژیمش، چندان عاری از حقیقت به نظر نمی‌رسد.

همان‌طور که جوزف استالین از نام لنین به مثابهٔ وسیله‌ای برای مشروعیت‌بخشی به حکومت خودش استفاده کرد، صدام هم از نام میشل عفلق برای موجه کردن جایگاه خودش در حزب بعث عراق استفاده کرد. صدام «لنین زنده‌ای داشت که می‌توانست او را در موقعیت‌های مناسب به میدان بیاورد تا بر بحث‌ها و استدلال‌هایش و از همه مهم‌تر بر جایگاه او به مثابهٔ حافظِ راست‌اندیشیِ حزبی در برابر گروه‌های حزبی جورواجور، مُهر تأیید بزند»

روش‌هایی که بعثی‌ها برای تحمیل اراده‌شان به کشور به کار می‌گرفتند تقریباً مشابه روش‌هایی بود که استالین، در شوروی، آن‌ها را به کمال رسانده بود. توده‌ها باید «بازآموزی» و در ساختار سازمانی حزب درآمیخته می‌شدند. رقبا باید حذف می‌شدند و حس ترس و احترام عمیقی در قلب‌ها و ذهن‌های مردم عادی عراق به وجود می‌آمد

از نظر آن‌ها اهرم‌های قدرت از دست قشر نخبهٔ سنتی خارج شده و به دست قشری با ریشه‌های دهقانی __ که صدام نمایندۀ آن محسوب می‌شد __ افتاده بود و ازدواج الشیخلی می‌توانست خاندان الشیخلی را به این مرکز قدرت تازه نزدیک‌تر کند

صدام که هرگز هیچ فرصتی را برای پروپاگاندا از دست نمی‌داد، شوق زیادی برای استفادهٔ تبلیغی از زندگی باثبات خانوادگی‌اش داشت. از همین رو زندگی خانوادگی صدام عامدانه در رسانه‌های دولتی عراق به عنوان مدلی که اعضای طبقهٔ متوسط عراقی باید از آن الگو بگیرند به تصویر کشیده شد. صدام بر این واقعیت تأکید خاصی داشت که همسرش، ساجده، به عنوان معلم پاره‌وقت کار می‌کند و همزمان پنج فرزندشان را هم بزرگ می‌کند.

صدام برای اطمینان از ثبت‌نامِ همهٔ بزرگسالان بی‌سواد تهدید کرد که اگر فرد بی‌سوادی از شرکت در کلاس‌های سوادآموزی امتناع کند به زندان خواهد افتاد. این برنامه با چنان موفقیتی روبرو شد که یونسکو جایزهٔ «کروپسکایا» ی خود را برای مبارزهٔ فراگیر علیه بی‌سوادی به صدام حسین داد.

بعثی‌ها به خانواده‌های فقیر، به ویژه خانواده‌های شیعه در جنوب کشور، یخچال و تلویزیون رایگان دادند. آن‌ها همسو با سیاست آزادسازی اجتماعی، آزادی زنان را در دستور کار خود قرار دادند. قوانین تازه‌ای وضع شد که بر اساس آن‌ها دستمزد زنان باید برابر با دستمزد مردان می‌شد و هر گونه تبعیض جنسیتی در استخدام کارکنان یا در هر زمینهٔ شغلی دیگری ممنوع و ارتکاب آن جرم بود.

عراق برای رقابت با ابرقدرت‌هایی مثل ایالات متحد آمریکا و اتحاد شوروی باید قدرت نظامی خود را رشد و گسترش می‌داد. از نظر صدام، رشد و تقویت قدرت نظامی به معنای به دست آوردن زرادخانۀ سلاح‌های اتمی، شیمیایی و بیولوژیکی بود.

ایدهٔ دعوت از رهبران بعثی برای مشارکت در «اعدام‌های دموکراتیک» ترفند هوشمندانۀ صدام بود برای تبدیل کردن این قتل‌ها به عاملی برای تحکیم پیوندهای درون‌فرقه‌ای و درون‌قبیله‌ای.

او با واداشتن مأموران و مقامات تحت امرش به مشارکت در اقدامات بربرصفتانه، حُسنِ شهرت آن‌ها را برای همیشه از بین می‌بُرد و سرنوشتشان را به سرنوشت رژیم گره می‌زد.

انتقادات هم فقط به شرطی اجازهٔ طرح می‌یافت که فردِ منتقد ابتدا بر دستاوردهای مشعشع رهبر معظم تأکید و آن‌ها را ستایش کند

وحشتِ نهادینه‌شدهٔ شکنجه‌گاه‌ها در انتظار کسی بود که به خود جرئت می‌داد و با صدام مخالفت می‌کرد. در مقابل، سهمی از شکوه و موفقیتِ عراقِ صدام در انتظار کسی بود که صدام را می‌ستود.

کیش پرستش شخصیت صدام به صورت مستمر در حال بسط و گسترش بود و او منطقاً باید اوقات زیادی را صرف حضور در بین ملتش می‌کرد، اما مسئولیت‌های صدام به قدری زیاد بود که وقت کافی برای این کار نداشت. صدام برای حل این مشکل تصمیمی گرفت که نهایتاً باعث شد ریاست‌جمهوری‌اش دارای یک خصوصیت نسبتاً عجیب‌وغریب شود: او تصمیم گرفت برای خودش چند بدل استخدام کند. یک عراقی تبعیدی که خودش را میکائیل رمضان می‌نامد مدعی شده که قبل از فرارش به غرب، برای ده سال بدل صدام حسین بوده است.

بی‌تجربگی نظامی صدام باعث نشد که خودش مدیریت مستقیم جنگ را بر عهده نگیرد. او مثل آدولف هیتلر، اهداف جنگی را برای ژنرال‌هایش تعیین می‌کرد و سپس به آن‌ها می‌گفت چه زمانی باید حمله کنند.

صدام مثل بسیاری از پیرمردان که یک‌جورهایی بندهٔ عادت‌هایشان هستند،

چنین خصوصیاتی دارد: خودبزرگ‌بینی افراطی، سوءظن بیمارگون، وجدانِ رها از هر قید و بند، همدلی نداشتن با دیگران، و پشیزی احترام قایل نشدن برای حقیقت و راستی.

صدام هیچ دوست واقعی‌ای نداشت. آدم‌هایی که اطرافش بودند جملگی از او می‌ترسیدند. هر کسی که قرار بود به صدام نزدیک شود باید تمام مدت وفاداری خودش را به او ثابت می‌کرد

تنهایی بدترین دشمن فردی است که قدرت را در دست دارد

آدم‌های مردد شایستۀ هیچ احترامی نیستند.

دولت بعثی عراق تقریباً هیچ فرصتی را برای مقصر جلوه دادن جاسوسان صهیونیست و ستون‌پنجمی‌ها از دست نمی‌داد. از نظر رژیم، هر مصیبت و کمبودی که در کشور وجود داشت تقصیر اسرائیل و جاسوسانش بود.

آمریکایی‌ها بلافاصله ترتیبات امنیتی خاصی در پیش گرفتند. تصمیم گرفته شد از آن پس پرزیدنت بوش و معاونش، دیک چینی، هرگز به اتفاق هم در مکان واحدی حضور نیابند تا در صورت کشته شدن پرزیدنت، معاونش زنده بماند و بتواند وظایف او را بر عهده بگیرد.

مرگ‌ومیر نوزادان زیاد بود و بقا مشغله‌ای تمام‌وقت.