بریده‌هایی از کتاب آشنایی با هنر پرسشگری

زندگی روزمره پر است از مشکل‌گشایی. هرچه در مسئله‌گشایی ماهرتر باشیم زندگی‌مان معقول‌تر و خوش‌آیندتر خواهد بود.

زندگی روزمره چیزی نیست جز توالی بی‌پایان تصمیم‌ها.

دموکراسی تنها در صورتی محقق می‌شود که مردم (که قرار است حاکم باشند) از مسائل ملّی و بین‌المللی مطلع باشند و بتوانند به طور مستقل و نقّادانه فکر کنند.

خودفریبی (Self-Deception): فریب دادن خود دربارهٔ انگیزه‌ها، شخصیت یا هویت واقعی خود. نوع انسان را می‌توان حیوان خودفریب‌دهنده نامید.

ما به طور طبیعی از تشخیص دیدگاه خودخواهانه‌مان عاجز هستیم.

تفکر انتقادی مستلزم این است که فرد تمایل داشته باشد از دیگران توجیه بخواهد و خود نیز آمادگی توجیه باورها، عقاید، کنش‌ها، و سیاست‌هایش را داشته باشد. درخواست برای توجیه، نه نوعی حملهٔ شخصی بلکه کنش عادی فرد معقول است.

-اعضای گروه‌های دینی معمولاً متوجه نیستند که «گناه» مفهومی مذهبی است، نه اخلاقی («گناه» در چهارچوب مذهب تعریف می‌شود).

اعضای گروه‌های دینی معمولاً طوری رفتار می‌کنند که انگار باورهای آن‌ها (که در واقع قابل بحث هستند) حقیقتی بدیهی است و کسانی را که اعتقادات دیگری دارند تحقیر می‌کنند.

یکی از موانع بزرگ بر سر راه تشخیص تفکر خودمحورانه، سرشت خودفریب ذهن انسان است. انسان‌ها به کمک خودفریبی با این تصور غیرواقعی اما راسخ زندگی می‌کنند که همه چیز را به طور عینی می‌فهمند. ما به طور طبیعی به ادراک‌های شهودی خود ایمان داریم، هرچند نادقیق یا غلط باشند. به بیان دیگر، تفکر انسان معمولاً معیوب و ناقص است ولی هرکس تفکر خود را صحیح می‌پندارد.

۷. پرسشگری در مورد استلزامات و پیامدها: تفکر جهت‌دار است.

نه جزم‌اندیشی و نه نسبی‌گرایی جایی باقی نمی‌گذارد برای آنچه لازمهٔ زندگی ثمربخش است: قضاوت مستدل.

قضاوت بر اساس استدلال صحیح چیزی است فراتر از نظر شخصیِ صرف و بیان واقعیت‌ها، و به‌هیچ‌وجه نباید این‌ها را یکی گرفت.

می‌توان فقط با مطالعه در رشته‌ای تحصیل کرد.

خوانندهٔ ماهر خواندن را گفت‌وگویی فعالانه در نظر می‌گیرد که دربردارندهٔ پرسشگری دائم است.

خوب نوشتن یعنی تدوین متنی که هم واضح باشد هم مستدل. نویسندهٔ ماهر برای رسیدن به چنین هدفی همواره پرسش‌هایی می‌کند که دربردارندهٔ خودتحلیل‌گری و ارزیابی است.

-اعضای گروه‌های دینی معمولاً متوجه نیستند که «گناه» مفهومی مذهبی است، نه اخلاقی («گناه» در چهارچوب مذهب تعریف می‌شود).

اگر اکثریت شهروندان نتوانند تعصب، ایدئولوژی، تحریف و سوگیری را در اخبار شناسایی کنند، اگر به هنگام مواجه شدن با تبلیغات نتوانند آن را بازشناسند، نخواهند توانست به طور منطقی تشخیص بدهند پیام‌های رسانه‌ها را کجا باید با استفاده از منابع دیگر تکمیل یا متعادل‌سازی کرد یا اصلاً نشنیده گرفت.

اگر هیچ‌وقت از خود چیزی نپرسیم، به‌غلط خود را لغزش‌ناپذیر خواهیم پنداشت در حالی که خطا و لغزش از ویژگی‌های اصلی انسان است.

نمی‌توان فرد، رویداد یا پدیده‌ای را همزمان از تمام دیدگاه‌ها درک کرد.

یادگیری متضمن تحلیل چیزی است که یاد می‌گیریم، حتی اگر در حد طبقه‌بندی یا نام‌گذاری چیزها به روشی خاص باشد.

کیفیت تفکر ما در کیفیت پرسش‌هایمان نمود می‌یابد

غیرممکن است کسی متفکر خوب اما پرسندهٔ بدی باشد.

پرسش‌های سطحی منجر به درک سطحی می‌شوند و پرسش‌های مبهم منجر به درک مبهم. ذهنی که فعالانه پرسشگری نمی‌کند، عملاً مشغول یادگیری نیست.

هیچ فکری را نمی‌توانید کاملاً درک کنید مگر با فهمیدن پرسشی که آن فکر را برانگیخته است.

ذهن بدون پرسش درواقع زنده نیست. بدون پرسش هیچ درکی اتفاق نمی‌افتد. پرسش‌های سطحی منجر به درک سطحی می‌شوند و پرسش‌های مبهم منجر به درک مبهم.

پرسش‌های بنیادین کلید تفکر خلاقانه، یادگیری عمیق و زندگی ثمربخش هستند.

برای موفق بودن در زندگی باید پرسش‌های بنیادین کرد: هنگام مطالعه، نوشتن، صحبت کردن، خرید، کار کردن یا پرورش فرزند، انتخاب دوست یا شریک زندگی،‌ یا طرف شدن با رسانه‌های جمعی و اینترنت.

پرسشگری بنیادین به‌ندرت در مدارس تدریس می‌شود. در خانه سرمشق قرار نمی‌گیرد. بیش‌تر مردم بر اساس تداعی‌های ناآگاهانهٔ ذهنی سؤالی می‌کنند و پرسش‌هایشان باری‌به‌هرجهت و بی‌هدف است.

کیفیت تفکر ما در کیفیت پرسش‌هایمان نمود می‌یابد