بریده‌هایی از کتاب رهایی از افکار وسواسی

افکار یکسان است، امّا واکنش به افکار فرق دارد

بازنگری افکار را "بازاندیشی عاقلانه " می‌نامند. شما در بازاندیشی عاقلانه به‌جای اینکه اوّلین فکر درباره یک موقعیت را قطعی و یقینی بپندارید، سعی می‌کنید با صرف اندکی وقت به تمام جوانب یک موقعیت فکر کنید، اطّلاعات جدیدی به‌دست بیاورید و بر اساس این اطّلاعات دست به نتیجه‌گیری بزنید.

به محض اینکه متوجّه شوید ممکن است معنایی که شما به افکار داده‌اید، معنای واقعی نباشد، شدّت پاسخ‌های هیجانی شما در قبال وسواس‌ها کم می‌شود و نیاز به اجبارها، خنثی‌سازها، اجتناب یا کنترل فکر، کاهش می‌یابد.

تجربه بالینی ما نشان می‌دهد که افراد مبتلا به وسواس در پی آسیب‌رسانی به دیگران نیستند. این افراد بیشتر به دنبال تأمین امنیت و خوشبختی دیگران هستند. بنابراین عمل کردن طبق افکار وسواسی مستلزم آن است که ویژگی‌های شخصیتی، ارزش‌های اخلاقی و معیارهای فرد کاملا عوض شوند. این تغییر به خودی خود اتّفاق نمی‌افتد.

به عبارت دیگر، افکار وسواسی زمانی دردساز می‌شوند که ارزیابی‌های غلطی (شناختواره‌ها) از آنها به عمل می‌آید و تلاش‌های نامؤثری برای کنترل افکار و پریشانی ناشی از افکار به‌کار گرفته می‌شود.

رفتاردرمانی‌شناختی، اصلاحی است که برای مدل جدید درمان اختلال وسواسی ـاجباری استفاده می‌شود. این درمان براساس تلاش‌های استانلی راکمن (۱۹۹۷) و پل سالکووس‌کیس (۱۹۹۶) طراحی شده است. مدل رفتاردرمانی‌شناختی بر این فرض استوار است که به دلیل ارزیابی‌های نادرست و مشکل‌ساز افراد از افکار ناخواسته مزاحم و همچنین تلاش‌های ناکارآمد برای کنترل این افکار، وسواس‌ها و اجبارها شکل می‌گیرند و تداوم پیدا می‌کنند.

در حالت اندیشناکی وسواس‌گونه، وسواس‌ها بدون هیچ‌گونه اجبار رفتاری به‌وجود می‌آیند.

بسیاری از افراد مثل شما افکار وسواسی را تجربه می‌کنند، امّا دچار آشفتگی نمی‌شوند. دلیل چنین تفاوتی را باید در نوع تفسیر افراد از این افکار وسواسی جستجو کرد. افراد وسواسی این افکار را به‌عنوان هشدار، آسیب و خطر تفسیر می‌کنند که مستلزم واکنش فوری هستند.

اگر به این نکته پی ببرید که انجام ندادن رفتار اجباری، ناراحتی شما را کاهش می‌دهد، دست زدن به اجبارها معنای خودش را از دست می‌دهد.