بریده‌هایی از کتاب پادشکننده

باد شعلهٔ شمع را خاموش، اما آتش را شعله‌ورتر می‌کند.

شخصیتی که من از یک بازنده سراغ دارم، کسی است که بعد از ارتکاب اشتباه، به خودش نمی‌آید، از آن اشتباه بهره نمی‌گیرد، احساس شرمساری می‌کند و به جای اینکه از اطلاعات جدیدی که به دست آمده احساس غنی‌شدن پیدا کند دچار حالت تدافعی می‌شود و به جای اینکه به حرکت خودش ادامه دهد سعی می‌کند توضیح دهد که چرا آن اشتباه را مرتکب شده است. این نوع افراد غالباً خودشان را «قربانیان» نوعی توطئهٔ بزرگ، یک رئیس بد یا ستم روزگار می‌دانند.

در مورد انقلاب‌ها که از سرکوب جان می‌گیرند، وقتی با کشتن تظاهرکنندگان سری را به معنای واقعی کلمه می‌زنند سرهای دیگری سریع و سریع‌تر رشد می‌کنند. یک شعار انقلابی ایرلندی هست که این اثر را کوتاه و مختصر بیان می‌کند: هرچه سنگرهایت را بلندتر بسازی ما قوی‌تر خواهیم شد. به ناگاه جمعیت اینگونه تغییر می‌کند: مردمی که از شدت خشم و انزجار خون جلوی چشمانشان را گرفته است و با شجاعت و از خودگذشتگی چند نفری که مایلند جانشان را برای هدف فدا کنند تحریک شده‌اند و حالا تشنهٔ افتخار شهیدشدن‌اند. به این دلیل است که جنبش‌های سیاسی و شورش‌ها می‌توانند به شدت پادشکننده باشند

کسی که هرگز مرتکب گناهی نشده است از کسی که فقط یک‌بار مرتکب گناه شده است کمتر قابل اطمینان است. و کسی که خطاهای بسیاری کرده است -که یک خطا را بیش از یک بار مرتکب نشده باشد- قابل اطمینان‌تر از کسی است که هرگز هیچ خطایی نکرده باشد.

رویای من -یعنی راه‌حل- این است که یک روز ملی کارآفرین داشته باشیم، با چنین پیامی: بیشتر شما شکست خواهید خورد، بی‌احترامی خواهید دید، فقیر خواهید شد اما ما برای ریسک‌هایی که می‌کنید و از خودگذشتگی‌هایتان به خاطر رشد اقتصاد این سیاره و اینکه دیگران را از فقر بیرون می‌کشید احترام قائلیم. شما منشأ پادشکنندگی ما هستید. ملت ما از شما تشکر می‌کند.

آنچه باعث شکوفایی گونه‌ها می‌شود، صلح نیست بلکه آزادی است

به زحمت می‌توان به افراد داده‌گرای ساده‌لوح، توضیح داد که ریسک در آینده است، نه در گذشته.

پادشکنندگی چیزی فراتر از تاب‌آوری یا استواری است. تاب‌آور کسی است که در مقابل شوک‌ها مقاومت می‌کند و همانی که بود باقی می‌ماند؛ پادشکننده اما از آن چیزی که بود بهتر می‌شود.

پدیدهٔ مقاومت در برابر آنتی‌بیوتیک را در نظر بگیرید. هرچه بیشتر تلاش می‌کنید که به باکتری آسیب بزنید، باکتری‌های بازمانده قوی‌تر خواهند شد - مگر اینکه بتوانید آن‌ها را به طور کامل نابود کنید. در مورد درمان سرطان نیز دقیقاً همین امر صادق است: غالب اوقات سلول‌های سرطانی که موفق می‌شوند از شیمی‌درمانی و پرتودرمانی جان سالم به در ببرند، سریع‌تر تکثیر می‌شوند و جای خالی سلول‌های ضعیف‌تر را می‌گیرند.

اهل عمل، نمی‌نویسند عمل می‌کنند. پرندگان پرواز می‌کنند و آن‌هایی که بهشان درس پرواز می‌دهند آن‌هایی هستند که داستان آن‌ها را می‌نویسند. پس خیلی راحت می‌توان دید که تاریخ را حقیقتاً بازندگانی نوشته‌اند که وقت بیکاری زیاد و مسند دانشگاهی محفوظی داشته‌اند.

بیشتر آدم‌ها موفق می‌شوند وقت آزادشان را هدر بدهند، همان‌طور که وقت آزاد، آن‌ها را ناکارآمد، تنبل و بی‌انگیزه می‌کند؛ هرچه سرشان شلوغ‌تر می‌شود در وظایف دیگر هم فعال‌تر می‌شوند.

نگاه مستقیم در چشم طرف مقابل، رفتار آدم را عوض می‌کند. اما برای یک مفت‌خور اداریِ پشت میز نشین، عدد صرفاً یک عدد است.

پادشکننده عاشق تصادفی‌بودن و عدم قطعیت است که از همه مهم‌تر، به‌معنیِ عشق به خطاست یعنی دستهٔ خاصی از خطاها. پادشکنندگی خصلت بی‌نظیری دارد که به ما اجازه می‌دهد با ناشناخته‌ها دست‌وپنجه نرم کنیم و بدون داشتن درکی از جریان امور، کار کنیم و کارمان را هم خوب انجام دهیم. بگذارید کمی بی‌پرواتر باشم: به لطفِ پادشکنندگی، کار کردنِ ما خیلی بهتر از فکر کردنمان شده است. من ترجیح می‌دهم همیشه بی‌کله و پادشکننده باشم تا بی‌اندازه باهوش و شکننده.

افرادی که وهم و خیالات و ترفندها و روش‌های بسیار پیچیده‌ای در مغزشان دارند کم‌کم چیزهای ابتدایی، بسیار ابتدایی را گم می‌کنند.

ما از دیرباز در واحدهای کوچک و قبیله‌ها زندگی کردیم و در واحدهای کوچک بهتر مدیریت می‌شدیم

ما انسان‌ها آن چیزی را که ملموس نیست، خوار می‌شماریم. خیلی راحت تحت تأثیر کودک گریانی قرار می‌گیریم که در تلویزیون می‌بینیم تا هزاران نفری که در جاهای دیگر می‌میرند ولی به تلویزیون اتاق نشیمن ما راه پیدا نمی‌کنند.

پادشکننده بعضی چیزها هستند که از شوک بهره می‌برند؛ وقتی در معرض نوسان، تصادفی‌بودن، بی‌نظمی و عوامل استرس‌زا قرار می‌گیرند، شکوفا می‌شوند و رشد می‌کنند. آن‌ها عاشق ماجراجویی، ریسک و عدم قطعیت‌اند. اما با وجود فراگیری این پدیده در همه‌جا، هیچ واژه‌ای برای متضاد کلمهٔ شکننده وجود ندارد. پس بیایید اسمش را بگذاریم پادشکننده. پادشکنندگی چیزی فراتر از تاب‌آوری یا استواری است. تاب‌آور کسی است که در مقابل شوک‌ها مقاومت می‌کند و همانی که بود باقی می‌ماند؛ پادشکننده اما از آن چیزی که بود بهتر می‌شود. این خصیصهٔ هر آن چیزی است که با زمان تغییر می‌کند: تکامل، فرهنگ، ایده‌ها، انقلاب‌ها، نظام‌های سیاسی، نوآوری‌های فناورانه، موفقیت‌های فرهنگی و اقتصادی، بقای جمعی، دستورپخت‌های خوب (مثلاً سوپ مرغ یا استیک تارتار با یک جرعه کنیاک)، پیدایش شهرها، فرهنگ‌ها، نظام‌های حقوقی، جنگل‌های استوایی، مقاومت باکتریایی... حتی وجود خودمان به‌عنوان گونه‌هایی روی این سیاره.

آدم کلمات جدید را نه با خرخوانی بلکه با نوع دیگری از زحمت یاد می‌گیرد: ارتباط برقرار کردن، مخصوصا وقتی مجبور باشد ذهن فرد دیگری را بخواند - کنارگذاشتن ترس از اشتباه.

وقتی تصادفی‌بودن را با آغوش باز می‌پذیرید حدی از نظم و کنترل نصیبتان می‌شود.

به قول نیچه، آدم می‌تواند از جاودانه بودن بمیرد.

«ماکیاولی نوشت که به نظر می‌آید در بحبوحهٔ کشتارها و جنگ‌های داخلی، جمهوری ما قوی‌تر شده (و) فضیلت‌ها در روح شهروندانش دمیده شده است ... کمی آشوب‌انگیزی، به روح مایه می‌دهد و آنچه باعث شکوفایی گونه‌ها می‌شود، صلح نیست بلکه آزادی است».

چطور نوآوری می‌کنید؟ اول سعی کنید به دردسر بیفتید. جدی می‌گویم، نه این‌که به آخر خط برسید فقط دچار مشکل شوید. به عقیدهٔ من، این فراتر از حدس و گمان و تقریباً یک اعتقاد راسخ است که جرقهٔ نوآوری که در موقعیت‌های اضطراریِ احتیاج زده می‌شود به نحوی فقط به ارضای آن نیاز منحصر نمی‌شود (و از اثرات جانبی ناخواسته، مثلاً یک اختراع اولیه یا تلاش در اختراع فراتر می‌رود). طبیعتاً اندیشه‌های پذیرفته‌شده و رایجی دربارهٔ این موضوع هست، حتی یک ضرب‌المثل لاتین هست که می‌گوید مهارت از دل گرسنگی زاده می‌شود (artificia docuit fames). این ایده در آثار کلاسیک فراوان است: در آثار اووید، دشواری آن چیزی است که نبوغ را بیدار می‌کند (ingenium mala saepe movent) که به زبان بروکلینی‌ها می‌شود «وقتی زندگی به تو یک لیمو می‌دهد...»

بگذارید کمی بی‌پرواتر باشم: به لطفِ پادشکنندگی، کار کردنِ ما خیلی بهتر از فکر کردنمان شده است. من ترجیح می‌دهم همیشه بی‌کله و پادشکننده باشم تا بی‌اندازه باهوش و شکننده.

باد شعلهٔ شمع را خاموش، اما آتش را شعله‌ورتر می‌کند.

من ترجیح می‌دهم همیشه بی‌کله و پادشکننده باشم تا بی‌اندازه باهوش و شکننده.

در هیچ برهه‌ای از تاریخ تعداد آدم‌های ریسک‌نپذیر این‌قدر زیاد نبوده است؛ یعنی آن‌هایی که هیچ مواجههٔ شخصی با ریسک ندارند اما کنترل بسیار شدیدی را اعمال می‌کنند.

به‌راحتی می‌توانیم چیزهایی را پیرامون خودمان ببینیم که حدی از استرس‌زاها و نوسان را دوست دارند: نظام‌های اقتصادی، بدن‌مان، تغذیهٔ ما (ظاهراً انواع دیابت و بسیاری از ناخوشی‌های شبیه به آن در عصر حاضر با فقدان تصادفی‌بودن در خورد و خوراک و عدم وجود استرس‌زای محرومیت غذایی گاه‌وبی‌گاه مرتبط است) و روان‌مان. حتی قراردادهای مالی هم پادشکننده هستند: آن‌ها به‌وضوح برای سود بردن از نوسان و بی‌ثباتی بازار طراحی شده‌اند. پادشکنندگی باعث می‌شود که شکنندگی را بهتر درک کنیم. درست همان‌طور که بدون کاهش امراض نمی‌توانیم سلامت را ارتقاء دهیم یا بدون کاهش زیان، ثروت را افزایش دهیم، پادشکنندگی و شکنندگی هم درجه‌هایی روی یک طیف هستند.

در سیاست اجتماعی، هالتر عبارت است از محافظتِ ضعیف‌ترین‌ها و آزادگذاشتن قوی‌ترین‌ها برای اینکه کارشان را بکنند، به جای اینکه به متوسط‌ها کمک شود تا مصونیت و برخورداری‌شان را تحکیم کنند و به این ترتیب مانع تحول شوند و همه جور مشکلات اقتصادی به بار بیاورند که معمولاً از همه بیشتر به فقرا آسیب می‌رساند.

نسیم نیکلاس طالب، آدم عجیبی است با ایده‌های عجیب و خط‌شکن. برخورد مخاطب با اینجور آدم‌ها (و اینجور ایده‌ها) مشخص است: یا عاشقش می‌شویم یا متنفر! کم پیش می‌آید حد وسطی وجود داشته باشد. اما هر دوی این برخوردها نامناسب‌اند. باعث می‌شوند چشم‌بسته آن ایده‌ها را بپذیریم یا چشم‌بسته ردشان کنیم.

سیستم‌های پیچیده، پر از وابستگی‌های متقابل و پاسخ‌های غیرخطی هستند که تشخیصشان سخت است. «غیرخطی» یعنی وقتی مثلاً دوزِ دارویی را زیاد می‌کنید یا تعداد کارکنان کارخانه‌ای را دو برابر می‌کنید چیزی که گیرتان می‌آید دو برابر اثرِ اولیه نیست بلکه خیلی بیشتر یا خیلی کمتر از آن است.