بریده‌هایی از کتاب دموکراسی

برای توزیع عادلانهٔ قدرت، باید هرکس آزاد باشد که با استناد به کاردانی و صلاحیت قانونی و شرعی خود، داوطلبی‌اش را برای هر پست خالی اعلام کند، و هم‌چنین فرمان‌برداران آینده آزاد باشند که داوطلبی او را بپذیرند یا رد کنند.

لازم است هرگونه میل و هوس توسل به اقدامات خشونت‌بار به‌علت وجود تهدیدِ یک خشونتِ متقابلِ قوی‌تر زایل گردد و این تهدید در نظر بازیگران، واقعی و معتبر بیاید. اما اگر خشونتِ اعمال‌شده در مقابل افراد خشن به‌نوبه‌ی‌خود ناعادلانه باشد، عدم خشونت دیگر هیچ نقطهٔ اتکایی نخواهد داشت و صلح بدون امکان بازگشت دچار مخاطره خواهد شد.

ادب موفق‌ترین تقلید ممکن از دوستی میان شهروندانی است که فاصلهٔ اجتماعی آنان را از گشودن باب دوستی با یکدیگر بر حذر می‌دارد. ادب جانشین اجتماعی دوستی است.

صلح «عدم هم‌ستیزی» نیست، بلکه چه به‌صورت عام و چه در آن چیزی که در خودِ هم‌ستیزی مورد نظر ماست، «عدم خشونت» است.

می‌توان از این نظر دفاع کرد که بازیگران به شرطی از خشونت چشم‌پوشی می‌کنند که در صورت توسل به آن با خطرِ بروزِ خشونتی بسیار بیش‌تر و فراتر از ظرفیتِ تحمل‌شان ـبه‌عنوان واکنش از طرف مقابل ــ روبه‌رو شوند. این شرط نمی‌تواند کافی باشد، زیرا اگر فقط همین شرط باشد، از خشونت خلاص نمی‌شویم. این تنها می‌تواند شرطی مکمل به حساب بیاید. شرط‌های لازم و کافی دوگانه هستند. بازیگران در صورتی به‌طور موجه و قابل‌قبول از خشونت چشم‌پوشی می‌کنند که انتخاب‌های صورت‌گرفته در میان آن‌ها حتی‌الامکان بهترین باشد و یا این که اگر آن‌ها را بد می‌دانند، امیدی واقع‌بینانه به تغییر و بهبودی آن‌ها داشته باشند. اگر انتخاب‌ها امروز یا در موعدی معین درست باشند، آن‌ها خشونت را کنار می‌گذارند. هم‌چنین، اگر به نظر آن‌ها سهم‌شان از دارایی‌های کمیاب عادلانه باشد و یا فکر کنند که می‌توانند یک سهم ناعادلانه را تصحیح کنند، باز هم از خشونت چشم‌پوشی می‌کنند. در یک جمله، می‌توان گفت که درستی و عدالت می‌توانند صلح را برقرار کنند.

اکنون به نکتهٔ حساس مسئله می‌رسیم: مسئله‌ای که به‌معنای حقیقی کلمه حیاتی است. زیرا انسان‌ها محکوم به هم‌زیستی، ناهم‌سازی، و گرفتار شدن در چرخهٔ منازعات مرگ‌بار هستند. در این‌جا مسئله‌ای در برابر آن‌ها مطرح می‌شود که نمی‌توانند تصمیم بگیرند که آن را با بی‌اعتنایی حل کنند. این مسئله آنان را هرروزه و در هر گوشه از زندگی اجتماعی تحت فشار قرار می‌دهد. این مسئله به‌شکل خام و بی‌پرده، به این صورت مطرح می‌شود که: «چگونه با هم زندگی کنیم بدون این که یکدیگر را بکشیم؟». امر سیاست راه‌حل این مسئلهٔ خاص و صرفآ انسانی است.