بریده‌هایی از کتاب زندگی پنهان ذهن

وقتی انتخاب می‌کنیم خصمانه و تهاجمی عمل کنیم، تمایل داریم که دیگران را هم فاسد ببینیم. به این سیاق، همهٔ سگ‌ها هار هستند.

حالا باید اسطورهٔ دیگری را هم باطل کنیم. آنچه به استعداد تعبیر می‌کنیم، ودیعه‌ای ذاتی نیست، بلکه، تقریباً همیشه، ثمره‌ای است که از کار و تلاش سخت به دست می‌آید.

آیمارائی موقع صحبت از آینده دست‌هایش را رو به عقب و در اشاره به گذشته رو به جلو می‌گیرد. با اینکه این امر در ظاهر شاید عجیب به نظر برسد، اما وقتی آن را توضیح می‌دهند به‌قدری معقول به نظر می‌رسد که هوس می‌کنید شیوهٔ تجسم خودتان را از گذشته و آینده تغییر دهید؛ آنها می‌گویند گذشته تنها چیزی است که می‌دانیم؛ چیزی که چشمانمان می‌بیند و بنابراین پیش روی ما قرار دارد. آینده نامعلوم است؛ چیزی است که چشمانمان نمی‌بیند و بنابراین پشت سرمان قرار دارد. خط زمان در نظر آیمارای رو به عقب حرکت می‌کند. به این ترتیب، آیندهٔ ناشناختهٔ نامعلوم پشت سر است که رفته‌رفته به دید می‌آید و به گذشته تبدیل می‌شود.

اولین فصل سفری است به سرزمین کودکی. خواهیم دید مغز خیلی پیش از آنکه شروع به صحبت کنیم آمادهٔ یادگیری زبان است، که دوزبانی به ما در تفکر کمک می‌کند.

دنیا در همین ۳۰۰۰ سال پیش بوستانی آکنده از اسکیزوفرنیک‌ها بود؛ که آگاهی، آن‌گونه که ما امروزه ادراکش می‌کنیم، اینکه احساس می‌کنیم موجودیت خودمان را هدایت می‌کنیم، فقط همین اواخر، همراه با فرهنگ، در تاریخ بشریت پدیدار گشته است.

برای یاد گرفتن به انگیزه و تلاش نیاز داریم. این نه جادوست و نه عقیده‌ای تعصب‌آمیز. اکنون می‌دانیم که اینها دوپامین تولید می‌کنند، و دوپامین مقاومت مغز را در برابر تغییر کم می‌کند.

هدف این کتاب این است که ذهنمان را کشف کنیم تا به درک عمیق‌تری از خودمان، تا خردترین کنج‌های نهانی که ما را می‌سازند، برسیم. ن

از قابلیت‌های علم یکی هم این است که می‌تواند بر اساس داده‌هایی معدود و مبهم نظریه بسازد.

مغز لوح سفید نیست. کارکردهای ازپیش‌ساخته‌ای دارد، و مسائلی که به کارکردها ربط دارند خیلی راحت‌تر حل‌وفصل می‌شوند.

برای پشتکار در یادگیری باید با انگیزه و تلاش، و خارج از حوزهٔ امن و فراتر از آستانهٔ پذیرشمان کار کنیم. آنجایی را که سقف اجرایی خود می‌دانیم معمولاً حد نهایی‌مان نیست. آنجا فقط نقطهٔ تعادل است.

خواهیم دید از همان اول به این تصور شکل می‌دهیم که چه چیزی خوب و چه چیزی درست و منصفانه است،

سر در آوردن از کار عشق شاید تصمیم‌های اجتماعی و احساسی مهم‌ترین و پیچیده‌ترین تصمیم‌هایی باشند که می‌گیریم. شاید عجیب و حتی ناپسند به نظر برسد که با روشی عمدی، و با بعضی ارزیابی‌های محاسباتی از استدلال‌هایی له و علیه کسی که به او کشش پیدا کرده‌ایم تصمیم بگیریم که عاشقش بشویم یا نه. عشق این طوری پیش نمی‌رود. ما به دلایلی عموماً مرموز عاشق می‌شویم و فقط بعد از گذشت

زندگیِ ذهنی بچه‌ها درواقع بسیار غنی‌تر و بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که ما حدس می‌زنیم، آن هم فقط به این خاطر که در برقراری ارتباط ناتوان هستند.

درواقع، بهترین و مؤثرترین روش برای معلوم کردنِ چیزی که کودکان به آن فکر می‌کنند این است که نگاهشان را ببینیم

. مجموعه‌ای تصویر به نوزاد نشان داده می‌شود. سه اردک، سه مربع قرمز، سه دایرهٔ آبی، سه مثلث، سه عصا... تنها نظم در این توالی، عنصری پیچیده و انتزاعی است: همهٔ آنها مجموعه‌ای سه‌تایی هستند. سپس به نوزاد دو تصویر نشان داده می‌شود. در یکی سه گل دیده می‌شود و در دیگری چهار گل. نوزاد به کدام بیشتر نگاه می‌کند؟ البته نگاه تغییر می‌کند، اما همواره به آن تصویری که چهار گل دارد طولانی‌تر نگاه می‌کنند. این نیست که چون در تصویر چیزهای بیشتری وجود دارد به آن نگاه می‌کنند. اگر به آنها مجموعه‌ای از گروه‌های چهار جسمی نشان دهند، آنها بعداً به گروه‌های سه‌تایی بیشتر نگاه می‌کنند. به نظر می‌رسد حوصله‌شان از اینکه همیشه به تعداد یکسانی از اجسام نگاه کنند سر می‌رود و از کشف تصویری که این قاعده را شکسته تعجب می‌کنند.

کیهان‌شناسان از نورِ کم‌سویِ بازمانده از ستارگانی مرده توانسته‌اند نظریه‌ای کارآمد دربارهٔ منشأ عالم بسازند.

همیشه نیاز نیست کودکان مفاهیم جدیدی بیاموزند؛ گاهی فقط لازم است یاد بگیرند چیزهایی را که از پیش می‌دانسته‌اند بیان و ابراز کنند.

سامانه‌ای که امکان می‌دهد توجه‌مان را به مؤلفهٔ جدیدی معطوف کنیم خیلی زودتر از سامانه‌ای رشد می‌کند که به ما امکان می‌دهد توجه‌مان را از روی موضوعی برداریم.

کودکان بسیار پیش از آنکه فیلسوف، اقتصاددان برجسته، یا حقوقدانی بزرگ شوند (از جمله زمانی که ارسطو، افلاطون، و پیاژه کودک بودند) درکی شهودی از مالکیت و اموال دارند. درواقع، کودکان ضمیر مال من را پیش از من استفاده می‌کنند. این پیشرفت زبان بازتابی از واقعیتی خارق‌العاده است: ایدهٔ مالکیت بر ایدهٔ هویت پیشی دارد، نه برعکس.

جروبحثی که بین یک زوج موقع زندگی با یکدیگر تحمل‌ناپذیر به نظر می‌رسد، از منظر شخص سوم بی‌اهمیت و خیلی‌وقت‌ها مسخره دیده می‌شود. چرا بر سر چیزی احمقانه می‌جنگند؟ چرا یکی‌شان ساده و راحت کوتاه نمی‌آید تا به توافق برسند؟ جواب این است که ملاحظهٔ فایده‌گرایانه در کار نیست، بلکه تا حدی ملاحظهٔ وظیفه‌گرایانهٔ فریبکارانه‌ای در جریان است. در این وضعیت آستانهٔ وظیفه‌گرایی به‌شدت پایین می‌آید و کوچک‌ترین تمایلی هم به چیزی که تنش را کاهش دهد نداریم.

تعادل اخلاقی پیچیده است. در بسیاری موارد، برای آنکه فایده‌گرایانه یا عمل‌گرایانه رفتار کنیم لازم است خود را از باورهای عاطفی شدید منفک کنیم.

فرهنگ و مغز در رشتهٔ زرّینی ابدی به هم بافته شده‌اند

وقتی خواب می‌بینیم، نورون‌های حرکتی‌ای که مغز از طریق آنها عضلات را کنترل و هدایت می‌کند مهار می‌شوند، و شیمیِ مغزی پدید می‌آید که با شیمی مغزِ در حال کار ما بسیار تفاوت دارد.

این خیال خام که مغز شب‌هنگام خاموش می‌شود با این ایده پیوند خورده است که خوابیدن وقت تلف کردن است.

اسطورهٔ استعداد ژنتیکی بر استثناها یا موردهای نادر استوار است؛ بر پایهٔ داستان‌ها و عکس‌هایی که نابغه‌های پیش‌رس را با چهره‌های کودکانه و معصومانه نشان می‌دهند که شانه‌به‌شانهٔ بزرگ‌ترین نخبگان جهان می‌سایند. ویلیام چِیس و هربرت سیمونِ فیزیولوژیست با بررسی پیشرفتِ نوابغِ بزرگِ شطرنج این اسطوره را از بین بردند. هیچ یک از این نوابغ پیش از۱۰.۰۰۰ساعت آموزش و تمرین نتوانستند به این سطح خارق‌العاده از مهارت برسند. نشان داده شد، آنکه نابغه‌ای پیش‌رس تلقی می‌شده، درواقع از سن خیلی پایین تحت تعلیم‌های تخصصی و شدید بوده است.

به‌جرأت می‌گویم وقتی بتوانیم جنبه‌هایی از فیزیولوژی‌مان را که در حال حاضر بر ما آشکار نیستند به‌صورت تصویری تجسم کنیم، خواهیم توانست سلامتمان را بهبود بخشیم. این وضع اکنون در چند حوزهٔ خاص رخ داده است. مثلاً، اکنون میسر است الگوی فعالیت مغزی را که با حالت درد مزمن مطابق است تجسم کنیم، و آن را بر اساس تجسم‌سازی کنترل کنیم و کاهش دهیم. این را می‌توان پیشتر برد تا جایی که سامانهٔ دفاعی‌مان را برای غلبه بر بیماری‌های اکنون لاعلاج تنظیم کنیم. می‌توان تحقیقات را روی این حوزهٔ پرثمر متمرکز کرد، چون چیزی که امروز شفابخشیِ معجزه‌آسا به نظر می‌رسد شاید در آینده ماهیتی بصری بیابد و استاندارد شود.

تبدیل نور به شکل‌ها به قدری دشوار است که برای انجام آن باید ماشین‌هایی اختراع می‌کردیم و می‌ساختیم. ربات‌ها به فضا می‌روند، از استادان شطرنج بهتر بازی می‌کنند، هواپیماها را هدایت می‌کنند، اما نمی‌توانند ببینند.

خلاصه آنکه برای یادگیری هرگز دیر نیست. چیزی که در بزرگسالی تغییر می‌کند آن است که انگیزه‌مان در آنچه پیشتر یاد گرفته‌ایم به دام می‌افتد و با گردباد کشف و یادگیری همراه نمی‌شود.

وقتی داستانی می‌شنویم، آن را کلمه‌به‌کلمه ثبت نمی‌کنیم، بلکه آن را به زبان افکار خودمان بازسازی می‌کنیم. به همین علت است که افراد از یک سینما، با داستان‌های متفاوتی بیرون می‌آیند. ما فیلمنامه‌نویسان، کارگردانان، و تدوین‌گران داستان خودمان از واقعیت هستیم.

گروه بزرگی از شواهد نشان می‌دهند که افراد دوزبانه پیشرفت بهتر و سریع‌تری در کارکردهای اجرایی دارند؛ به بیان دقیق‌تر، توانایی‌شان در مهار و کنترل توجهشان بهتر و سریع‌تر رشد می‌کند. از آنجا که این قوای ذهنی در رشد آموزشی و اجتماعی کودک نقش بسیار مهمی دارد، مزیت دوزبانه بودن امروزه دیگر کاملاً روشن شده است.