بریده‌هایی از کتاب درآمدی نو بر روان کاوی

اضطراب جدایی پاسخی است به بی‌ثباتی یا غیاب واقعی والدین در کودکی، که به وابستگی مفرط و ترس و نگرانی واقع‌بینانه از ترک‌شدگی در قربانی می‌انجامد.

هرآن‌که چشمی برای دیدن و گوشی برای شنیدن دارد شاید به‌ناگزیر بر آن شود که هیچ میرنده‌ای را توان پرده‌پوشی نیست. آن‌که بر لبانش مهر سکوت می‌زند، با سرانگشتانش به سخن می‌آید...

تحلیل رؤیا، به‌زعم فروید، برتری و چیرگی خرد بر نابخردی است.

وجوه خوب خود نیز ممکن است به دیگران فرافکنی شود. بدین ترتیب، همانندسازی فرافکنانه گاه فرد را از وجوه بنیادین شخصیتش محروم می‌کند. در مواردی این‌چنین، هدف اصلی روان‌کاوی کمک به بیمار برای بازیابی این وجوه ازدست‌رفتهٔ خویش است.

مقاومت ناشی از واپس‌رانی در نیاز شخص به ندانستن ریشه دارد. بروز و ظهور خاطرات، احساسات گذشته و خیال‌پردازی‌ها تعادل درونی بیمار را بر هم می‌زند. هرچه مداخلات روان‌کاو محتوای واپس‌راندهٔ ناهشیار را بیشتر به سطح بیاورد، بیمار خطر بیشتری احساس می‌کند و مقاومت بیشتر می‌شود.

فروید به‌کرّات درمان روان‌کاوانه را با بازی شطرنج مقایسه می‌کرد که در آن تقریباً تعداد حرکات محتمل از شمار خارج است، اما می‌توان در قالب نوعی تقسیم‌بندی سودمند آن‌ها را در سه‌بخش راه‌بردهای گشایش، میانهٔ بازی و پایان بازی دسته‌بندی کرد.

یکی از پرسش‌های مفید در مرحلهٔ گشایش درمان این است که از بیمار بپرسیم هنگام آمدن به جلسه یا انتظار در اتاق مجاور به چه می‌اندیشیده. این کار، از همان آغاز به بیمار می‌فهماند که روان‌کاو به دنیای درونی او علاقه‌مند است و به او اجازه می‌دهد در فضایی مطبوع و خوشایند اضطرابش را بروز دهد.

روان‌کاو با نظر به این دو هدفِ ظاهراً ناسازگار مصاحبه را اجرا می‌کند؛ یکی گردآوری اطلاعات مرتبط و در عین حال خلق فضایی که در آن مواد ناهشیار امکان ظهور و بروز بیابد. اگر از پرسشگری مستقیم یکسره صرف نظر شود، داده‌های مهمی از دست می‌رود؛ و اگر کل مصاحبه را در بر بگیرد، آن‌گاه روان‌کاو فقط به پاسخ‌هایی بی‌مایه و سطحی دست می‌یابد.

در هرجلسهٔ درمانی روان‌کاو با معضلات فنی متعددی روبه‌روست ــ چه‌وقت سخن بگوید و چه‌هنگام سکوت کند؛ چه وقت تأویل و چه هنگام حمایت کند؛ چه وقت بیمار را هدایت و چه هنگام به او کمک کند تا افکارش را وضوح بخشد.

روان‌کاو و بیمار رفته‌رفته درمی‌یابند که هر رویدادی، مانند تأخیر یا ‌«فراموش‌کردن» پرداخت دستمزد، درخواست یا احساسی معین، در هر لحظه معنای خاصی دارد که مرتبط است با روابط آن‌ها و نمود گذشته در آن روابط. با این‌همه، با تغییر و تعمیق رابطهٔ آن‌ها، چه‌بسا تجربه‌ای واحد به نحو دیگری فهمیده شود. رویدادها یا عوارض همگی ‌«چندعلتی» اند، و هریک در هر لحظه از تأویل معنا و منطقی معین دارند

وینی‌کات (۱۹۶۵) روان‌کاوی را به‌درستی نوعی ‌«شرح‌حال‌گیری مفصل» می‌دانست، زیرا به محض آغاز درمان، به معنای دقیق آن، جزئیات بسیاری نمایان می‌شود.

رُزنفلد (Rosenfled, ۱۹۸۷) اکثر موانع موجود در تعامل بیمار و روان‌کاو را به اضطراب‌های کودکانه و ناهشیار روان‌کاو مربوط می‌داند.

فروید (۱۹۱۲a) معترف بود که نمی‌داند باید با بستگان بیمار چه کند.

اختلال روانی واکنشی است در برابر عوامل ژنتیک، جسمانی، روانی، محیطی و اجتماعی.

هرجلسهٔ روان‌کاوانه فرهنگ و سرگذشت منحصربه‌فردی دارد که مولود رابطهٔ بیمار و روان‌کاو است.

فروید (۱۹۲۷) به دوپارگی ایگو در فتیشیسم اشاره می‌کند، که به موجب آن شخص می‌تواند به‌طرزی شبه‌سایکوتیک در آن‌واحد به ایده‌هایی متضاد باور داشته باشد. در این‌جا، دوپارگی به تناقض میان خیال‌پردازی آرزومندانه و واقعیت مربوط است، نه به تضاد میان بازنمایی‌های مختلف موضوعی واحد.

امروزه دوپاره‌سازی -به‌ویژه از سوی روان‌کاوان کلاینی- خصوصیت بنیادین حیات ذهنی نوزاد به‌شمار می‌آید و زمینهٔ احتمالی پدیدآیی اختلالات مرزی و سایکوتیک در بزرگسالی را پدید می‌آورد (Kernberg, ۱۹۷۵). در مواردی از این دست، با نوعی دوپاره‌سازی افراطی مواجهیم که پیامد آن تحریف ادراک، نقصان ظرفیت تفکر و چندپارگی موضوع هاست.

انکار، با نوعی دوپاره‌سازی همراه است که به‌کمک آن واقعیت رویدادی دردآور پذیرفته می‌شود، حال آن‌که هیجانات دردآور همخوان با آن پذیرفته نمی‌شوند.

از منظر روان‌کاوی، سلامت روانی وابسته است به تعادل و توازن میان انطباق و نوآوری، دلبستگی و جدایی، انسجام و واپس‌روی و دنیای درونی و بیرونی.

به‌تعبیر فروید، می‌توان گفت رؤیا نوعی تفکر در زمان خواب است: ‌«رؤیا در اساس چیزی نیست مگر صورت ویژه‌ای از تفکر آدمی»

مقاومت ناشی از واپس‌رانی در نیاز شخص به ندانستن ریشه دارد. بروز و ظهور خاطرات، احساسات گذشته و خیال‌پردازی‌ها تعادل درونی بیمار را بر هم می‌زند. هرچه مداخلات روان‌کاو محتوای واپس‌راندهٔ ناهشیار را بیشتر به سطح بیاورد، بیمار خطر بیشتری احساس می‌کند و مقاومت بیشتر می‌شود.

از منظر روان‌کاوی، سلامت روانی وابسته است به تعادل و توازن میان انطباق و نوآوری، دلبستگی و جدایی، انسجام و واپس‌روی و دنیای درونی و بیرونی.

به‌تعبیر فروید، می‌توان گفت رؤیا نوعی تفکر در زمان خواب است: ‌«رؤیا در اساس چیزی نیست مگر صورت ویژه‌ای از تفکر آدمی»

مقاومت پابه‌پای درمان پیش می‌رود. هر تداعی واحد و هر عمل بیمار را باید در زمرهٔ مقاومت او به‌شمار آورد و مصالحه‌ای دانست میان نیروهای خواستار بهبود و نیروهای متضاد آن.

چه بیمار از روان‌کاوی آگاه باشد چه بی‌اطلاع، روان‌کاو باید با او قراردادی تنظیم کند و پیش از آغاز درمان برخی از شرایط ویژه را به او گوشزد کند. او باید روند روان‌کاوی، مدت زمان احتمالی آن، مخاطرات و منافع احتمالی آن، هزینه‌ها و هر ‌«قاعدهٔ» مشخص دیگری -به همراه دلیل آن- را برای بیمار توضیح دهد. بیمار و روان‌کاو باید اهداف و انتظارات خود را روشن کنند و از مشکلات احتمالی آگاه باشند تا سوء تفاهم‌های احتمالی را به حداقل برسانند.

از منظر ناهشیار، مصاحبه از لحظهٔ ملاقات روان‌کاو و بیمار، یا حتی پیش از آن، آغاز می‌شود

اگر مشکل نامنتظره‌ای پیش آید، روان‌کاو شاید ناچار شود به‌اضطرار با بستگان بیمار تماس بگیرد و این قاعده را زیر پا بگذارد که بی‌اجازهٔ بیمار چنین کاری نباید کرد. با این‌حال، روان‌کاو باید درمورد آن‌چه می‌خواهد به بستگان بیمار بگوید به‌دقت بیندیشد تا به رابطهٔ او و بیمار لطمه‌ای وارد نشود.

نمی‌توان همهٔ وجوه تجربه، خصوصاً برخی از احساسات و عواطف را در قالب کلمات بیان کرد -هرکسی که روزی عاشق شده می‌تواند بر این مدعا شهادت دهد.

ناهشیار به‌معنای توصیفی، بر هرآن‌چه از دایرهٔ هشیاری خارج است، دلالت دارد؛ حال آن‌که ناهشیار به‌معنای توپوگرافیک و پویشی سیستمی است مشتمل بر مواد واپس‌رانده.

؛ فروید در یکی از درس‌گفتارهای جدید در معرفی روان‌کاوی (۱۹۳۳) می‌گوید هدف روان‌کاوی عبارت است از «تقویت ایگو و رهاندن آن از وابستگی به سوپرایگو و گسترش دامنهٔ ادراک و سازمان‌یابی آن، تا بدین‌سان ایگو بتواند، به تناسب، بخش‌های تازه‌ای از اید را به تصاحب خود درآورد... و این بی‌شباهت به خشکاندن [خلیجِ) زایدر زی و بازیابی زمین‌های آن نیست»