بریده‌هایی از کتاب عیار تجربه

شخصی کتابی علمی را به دست شما می‌دهد و می‌گوید این کتاب به دست کودکی سه‌ساله نوشته شده که پشت رایانه نشسته و بی‌هدف کلیدها را بر صفحه‌کلید فشار داده و در اثر چند هزار بار فشار دادن کلیدها این کتاب درست شده است. آیا چنین سخنی را باور می‌کنید؟

هر آن چیزی که در عالم عیان است چو عکسی ز آفتاب آن جهان است جهان چون چشم و خط‌وخال و ابروست که هر چیزی به‌جای خویش نیکوست

در قرن گذشته که دانش ژنتیک کشف نشده بود، احتمال نمی‌دادند ژنتیک افراد متفاوت است و بر مریضی و درمان اثر بگذارد. ولی امروزه می‌دانیم اگر مریضی خاصی را در افراد یک منطقهٔ جغرافیایی که ژنتیک مشابهی دارند آزمودیم، نمی‌توانیم آن روش درمانی را به مناطق دیگر و گروه‌های ژنتیکی دیگر سرایت دهیم.

بااین‌همه، تمام دانشمندان معترف هستند که یا به‌یقین رسیدن از راه علم تجربی محال است یا بسیار دشوار و باید مقدمات زیادی را فراهم کرد و همهٔ جوانب و احتمالات مسئله را بررسی کرد تا به‌یقین برسیم و گاهی برخی احتمالات نمی‌گذارد انسان در موضوعی به‌یقین برسد.

دانشمندان بزرگ علم به‌خصوص فیلسوفان علم در مغرب‌زمین و مشرق‌زمین، به‌خوبی با مشکلات علم تجربی آشنا هستند و ده‌ها و صدها مقاله دربارهٔ این مشکلات نوشته‌اند و بسیاری از متخصصان فیزیک و شیمی و زیست به‌خوبی از بی‌اساسی آنچه در رسانه‌ها به‌عنوان مسائلی قطعی و مسلم بیان می‌شود مطلع‌اند و اعتراف می‌کنند حکایات دایناسورها و انسان‌های اولیه و ستارگان و نسبت زمین و سیارات و گذشته جهان مادی و پهنا و طول و عرض آن و... داستان‌هایی اثبات‌ناشده یا اثبات‌ناپذیر است.

می‌دانیم در فضای بی‌کران که مختصات مکانی چیزی را نمی‌توان تعیین کرد، وقتی دو چیز به‌شکل دایره‌وار نسبتشان باهم عوض می‌شود نمی‌توان تشخیص داد اولی دور دومی می‌چرخد یا دومی دور اولی یا هر دو مشغول حرکت به دور دیگری هستند.