بریده‌هایی از کتاب فقر؛ ضابطه حرکت بر صراط مستقیم

هرقدر که محتوای درونمان بیشتر می‌شود، به همان میزان از محتوای بیرونی می‌گذریم. به همان میزان که از درون پُر می‌شویم، به چیزهایی که در اطرافمان هست، بی‌اعتناتر می‌شویم. و به‌همین دلیل حضرت علی (ع) در خطبهٔ معروف «هَمام» در نهج البلاغه می‌فرمایند: وقتی متقین در مجلسی نشسته‌اند، همه گمان می‌کنند آن‌ها بیمارند و سالم نیستند؛ چون این افراد به اطرافشان بی‌توجه‌اند. چیزهایی که اطرافشان هست، موجب جلب توجه آن‌ها نمی‌شود

مؤمن باید عالی‌ترین و زیباترین شکل و شمایل و حرکت را در جامعه داشته باشد؛ زیرا حضور مؤمنان در جامعه به زمینهٔ اعتقادی‌شان بازمی‌گردد.

بنابراین دو گونه فقر را مطرح کردیم: یکی فقر درونی که همیشه و در رابطهٔ مستقیمی که با «الله» داریم برای ما باقی می‌مانَد؛ نوع دیگر فقر بُرونی است که در موضع‌گیری‌های مبارزاتی و در گرماگرم مبارزات و در جوامع ناسالم و در قالب کارهایی تعریف می‌شود که انسان برای رسیدن به هدف دیگری حاضر است از آن‌ها بگذرد.

برای امام‌علی (ع)، این فاصله به‌حدی کم شده است که می‌فرماید: «لَوْ کشِفَ الْغِطَاءُ مَا ازْدَدْتُ یَقِیناً»، اگر همهٔ پرده‌ها کنار برود، اگر همهٔ زوایا و حجاب‌ها برداشته شود، بر یقینِ من افزوده نمی‌شود؛ چون امام به حد اعلای یقین در معرفت الهی رسیده و تا آن حدی که توانسته جلو رفته است. این حد نهایی و مطلق است

می‌گوید اگر در جمع متقین قرار بگیرید، احساس غنا و ثمربخشی می‌کنید. اما اگر این جمع را رها کنید و در جمع عموم مردم قرار بگیرید، که مسلماً هم باید باشید و برای نجات همین جامعه تلاش کنید، احساس می‌کنید که جامعه بخشی از امکانات را از شما گرفته است و بخشی دیگر را هم مجبورید خودتان قربانی کنید؛ لذا در موقعیت و حالتِ فقیرمآبانه حرکت می‌کنید و همهٔ وابستگی‌هایتان را قطع می‌کنید. حتی بسیاری از امکاناتی را که برای شما مجاز و روا می‌دانیم، با اختیار خودتان کنار می‌گذارید.

اگر ما مسلمانِ دقیق در مسائل اسلامی باشیم، مثلاً برای واردات لباس، به‌جای واردات از کشور کره، از کشورهای اسلامی مانند پاکستان لباس وارد می‌کنیم یا اهم فی الأهم می‌کنیم؛ مثلاً نمی‌رویم از کشورهای استعمارگر و سرمایه‌داری مثل آمریکا که برای فلان لباس طرح دارند، شلوار لی بخریم و به بازار مسلمان‌ها بیاوریم؛ چون می‌دانیم که زمینه‌های منفی فرهنگی دارد.

هنگامی‌که دربارهٔ زهد صحبت می‌کردیم، گفتیم که این کار، حرام‌کردن حلال‌های الهی نیست؛ بلکه وابسته‌نبودن به آن‌هاست

امروز تصور غلط این است که «انا لله و انا فیه راجعون»، یعنی در داخل او رجعت می‌کنیم و برمی‌گردیم. اما شما می‌بینید آیهٔ قرآن (إِلَی اللَّه) دارد؛ یعنی ما در جهت او و به‌سوی او حرکت می‌کنیم.

مسلم است که انسان بدون اعتقاد به توحید و معاد، به زینت‌های دنیا گرایش پیدا می‌کند؛ اما در اَشکال مختلف