بریده‌هایی از کتاب کنفوسیوس

کنفوسیوس و پیروانش درباره خدا، شیطان، بهشت و جهنم حرفی به میان نیاورده اند. تئوری آنها تئوری زندگی انسان در همین دنیاست.

مهربانی در رابطه میان پدر و پسر * - لطف برادر بزرگ‌تر به برادر کوچک‌تر و تواضع برادر کوچک‌تر در مقابل برادر بزرگ‌تر *- عدالت شوهر با زن و اطاعت زن از شوهر *- علاقه‌مندی زبردستان به زیردستان و اطاعت زیردستان از زبردستان *- مهربانی فرمانروایان به رعایا و وفاداری رعایا به فرمانروایان

وقتی از کنفوسیوس درباره مرگ پرسیدند پاسخ داد، «اگر زندگی را نفهمید چگونه مرگ را می‌فهمید.»(۱۶) و نیز از وی درباره موجودات معنوی پرسیدند پاسخ داد، اگر کسی به انسان‌ها خدمت نکند چگونه می‌تواند به موجودات معنوی خدمت کند.

نزد چینیان دین به معنایی که در سایر کشورهای جهان استعمال می‌شود وجود ندارد، ولی سه مکتب یا به عبارت دیگر سه تعلیم عام در سراسر آن از روزگار کهن وجود داشته است که عبارتند از بودیزم، کنفوسیانیزم و تائوئیزم. می‌گویند در لغت چینی کلمه‌ای برای مفهوم دین وجود ندارد

فلسفه غربی با علم و دین بستگی دارد اما فلسفه چینی به اخلاق و سیاست و ادبیات و هنرهای زیبا نزدیک‌تر است،

نزد چینیان دین به معنایی که در سایر کشورهای جهان استعمال می‌شود وجود ندارد، ولی سه مکتب یا به عبارت دیگر سه تعلیم عام در سراسر آن از روزگار کهن وجود داشته است که عبارتند از بودیزم، کنفوسیانیزم و تائوئیزم. می‌گویند در لغت چینی کلمه‌ای برای مفهوم دین وجود ندارد

قرن ششم تا سوم قبل از میلاد دوره شکوفایی فلسفه باستانی چین و پیدا شدن مکاتب معروف به «صد مکتب اندیشه» بود که از میان آنها مکتب‌های کنفوسیوسی و دائو بسیار مهم بودند. این صد مکتب را به طور کلی در شش مکتب بزرگ اندیشه دسته‌بندی کرده‌اند؛ دائوجیا یا مکتب دائو، ژوجیا یا مکتب فرهیختگان (مکتب کنفوسیوس)، موجیا یا مکتب مودی، فاجیا یا مکتب قانون یا قانونگرایی، یین یانگ میا یا مکتب یین یانگ (راز و رزی) و مینگ جیا یا مکتب نام‌ها (مکتب سوفسطائیان چینی) (۲)

سوسیالیسم در شوروی سابق به معنای مالکیت دولتی بود و تحت لوای آن بوروکراسی اداری، شیوه های خشک فکری، رشوه گیری و فساد اقتصادی، و فاصله گرفتن حاکمان از مردم به طور کامل رواج یافته بود. سوسیالیسم در چین، بخصوص بعد از اجرای سیاست درهای باز و اصلاحات، توجه چینیان به خود جلب کرده است. به دنبال تحقق برابری سیاسی میان مردم و مالکیت مردم، از بین رفتن استثمار انسان ها، حذف فاصله میان دو قطب فقیر و غنی، آزاد سازی نیروی تولید و گسترش دادن آن سرانجام شکوفایی همگانی تحقق یافت. در ضمن ساختن زیربنای مادی باید سازندگی در زیربنای معنوی را نیز مورد توجه قرار داد. ریشه بیشتر این اصول اساسی را می توان در تئوری مکتب ژو و تئوری کنفوسیوس و پیروانش یافت.

در این میان هم غزالی و هم کنفوسیوس هر دو قایل به پاک بودن سرشت انسان هستند.