بریده‌هایی از کتاب تاریخ طبیعی زوال

بوسه‌ها اثری از خود به جای نمی‌گذارند و این تنها زخم‌های عمیق‌اند که نقش خود را به هر ترتیبی بر جسم و روح آدمی حک می‌کنند

باری، مردان قدرتمندِ زمین که سالیان سال خود را سرداران سازندگی می‌پنداشته‌اند، که چنین خانه‌های بی‌نظیری را برای خویش ساخته‌اند، مردانی که در اوجِ بلاهتْ چشم‌به‌راهِ سلسله‌ای بی‌پایان از نوادگان بوده‌اند، نوادگانی که وارثِ نام و القاب و شیوه زندگی مجلل آنان باشند، اما هیچ چیز از اَعمالِ این مردان، از ولخرجی‌های فراوان، و آرزوهای گران‌قدرشان برجای نمی‌ماند، مگر ویرانه‌های تکه‌پاره‌ای که به سرپناهِ تنگ‌دست‌ترین و بخت‌برگشته‌ترین اعضای نسل بشر بدل می‌شوند، و در هیاتِ ویرانه‌ها بس مفیدترند تا در هیاتِ پرشکوهی که در روزگاران پیشین داشته‌اند.

زبان دقیقآ از آن رو به بیان بدل می‌شود که نمی‌تواند آنچه را می‌خواهد، بگوید. تنها به‌واسطه تامل در خود به عنوان نوعی شکست یا ویرانگی است که زبانِ فلسفی می‌تواند چیزی را عیان سازد که نمی‌تواند توسط مفاهیم فلسفی بیان شود.

بنیامین به پیروی از فروید بدین نکته اشاره می‌کند که پاره‌های‌خاطره غالبآ زمانی از نیروی بیشتری برخوردارند که اتفاق سازنده آنان هرگز وارد آگاهی نشود. کارکرد آگاهی، نه دریافت ردِپاهای خاطره (memory trace) که محافظت از ارگانیسم در برابر سیلِ محرک‌ها است. برای موجود زنده، محافظت در برابر محرک‌های بیرونی از دریافت آنان اساسی‌تر است.

از این همه که بگذریم، آیا سزاوار نیست بپرسیم برج‌های تهران که بسیاری از گرانترین آنها در شمالی ترین نقاط شهر هنوز خالی از سکنه‌اند بر جای خالی یا خرابه‌های چند آسایشگاه یا نوانخانه بنا شده‌اند و چه فریادهای گوشخراشی را در قعر خود مدفون کرده‌اند؟ در شهری که علی رغم سیر صعودی بیماری‌های روانی از تعداد آسایشگاه‌های آن روزبروز کاسته شده و دفاتر معاملات املاک، هذیان‌های بیماران موج خورده جنگی را طوری بدست فراموشی سپرده‌اند که تو گویی این زخم‌ها هرگز نه در واقعیت تجربه شده‌اند و نه در خاطره لانه کرده‌اند... در شهری که تیمارستان‌هایش بیماران را هنوز با شوک الکتریکی استقبال و بدرقه می‌کند، چنین ولعی برای ساختن آپارتمان‌های میلیارد تومانی که پنجره‌شان رو به منظره خاک‌آلود و تب‌زدهٔ اتوبان‌ها باز می‌شود چندان غیر منتظره نیست!