بریده‌هایی از کتاب چگونه بگوییم تا بچه‌ها یاد بگیرند

شما فکر می‌کنید که فقط آدم بزرگ‌ها نگرانی‌های «جدی» دارند. آسان است که فراموش کنیم بچّه‌ها هم می‌توانند مشکل داشته باشند، و درست مثل ما بزرگ‌ترها نیاز دارند که کسی به آنها گوش کند و نگرانی‌هایشان را جدی بگیرد.

به جای تدریس با رضایت، بیشتر وقتم صرف کنترل شاگردان غیرقابل کنترلم می‌شد. امّا اگر این کار را نمی‌کردم، آنها چگونه و چه زمان رفتار متمدنانه را می‌آموختند؟ و با این وجود، به نظر می‌رسید که هرچه بیشتر فرمان می‌دهم آنها بیشتر مخالفت می‌ورزند. اوقات باارزش کلاس به خاطر رفع چالش‌ها و مبارزه قدرت تلف می‌شد. به ویژه روزهای سخت باصبری به پایان رسیده، انرژی‌ای تحلیل‌رفته و توانی از دست‌رفته به خانه می‌رسیدم.

از حرفی که الان شنیدم خوشم نمی‌آد. اگه عصبانی هستی، به زبون دیگه‌ای به من بگو. خوشحال می‌شم به حرف‌هات گوش کنم.»

در تمام چند ماه اوّل تدریس، وضعیت همین گونه بود. هر روز صبح را با امید فراوان آغاز می‌کردم و با احساس سرخوردگی از کار شاق و طاقت‌فرسای واداشتن کلاس به انجام برنامه‌های درسی به پایان می‌رساندم. امّا بدتر از همه این بود که رفته رفته به معلّمی که هرگز نمی‌خواستم باشم تبدیل می‌شدم ـعصبانی، امر و نهی کن، تحقیر کن ــ و شاگردانم روز به روز بیشتر عبوس و گستاخ می‌شدند. هنگامی که ترم به پایان رسید، متعجّب بودم که چگونه توانسته‌ام برای مدّتی طولانی به این وضع ادامه دهم.

سرم داشت می‌ترکید. صدای سر و صدا در اتاق بالا گرفت. کلمات «صبر و همدلی» بر روی لبانم پژمرد. این کلاس معلّمی قاطع و مقتدر نیاز داشت. صدای خودم را شنیدم که می‌گفت: «تمامش کنین. کسی مدادت‌رو ندزدیده.» «تو باید کنار اون بنشینی چون من می‌گم.» «برام مهم نیست کی شروع کرده. می‌خوام تمامش کنین، همین حالا.» «منظورت چیه که نمی‌فهمی؟ من همین الان توضیح دادم.» «باورم نمی‌شه شما کلاس ششمی هستین مثل بچّه‌های کلاس اوّل رفتار می‌کنین. می‌شه لطفاً ساکت بشینین!»

فهرستی بلند و خیالی از تمام نکات مهمی که هرگز نباید به شاگردانم می‌گفتم در ذهن داشتم و دیدی روشن از اینکه چه اندازه صبور و همراه خواهم بود. در تمام دوران تحصیل دروس تربیتی در دانشگاه، بر این اعتقاد بودم که می‌توانم به کودکان طوری آموزش دهم که آنها را مشتاق یادگیری کنم. اولین روز تدریس به عنوان یک معلّم «واقعی» برایم ضربه‌ای روحی بود. با وجودی که از قبل درباره‌اش فکر کرده و خود را آماده کرده بودم اصلاً آمادگی رویارویی با این سی و دو بچه کلاس ششمی را نداشتم.

«هر آموزگاری باید ابتدا آموزگار انسانیت باشد، و سپس آموزگار مبحثی که تدریس می‌کند».