بریده‌هایی از کتاب کتابی که آرزو می‌کنید والدینتان خوانده بودند

بچه‌ها کاری را که ما انجام می‌دهیم انجام می‌دهند، نه کاری که به آنها می‌گوییم.

بسیاری از رفتارهایی که به‌ارث برده‌ایم، خارج از آگاهی ما هستند. گاهی‌اوقات، همین مسئله کار را سخت می‌کند و نمی‌توانیم بفهمیم آیا ما همین‌حالا داریم به رفتارهای فرزندانمان واکنش نشان می‌دهیم یا واکنش‌ها و پاسخ‌های الان ما بیشتر در گذشته‌مان ریشه دارند؟

پدرومادربودن می‌تواند کار دشوار، کسل‌کننده، دلسردکننده، ناامیدکننده و پر از زحمتی باشد، درحالی‌که هم‌زمان هم می‌تواند بامزه‌ترین، لذت‌بخش‌ترین، عاشقانه‌ترین و فوق‌العاده‌ترین حسی باشد که تابه‌حال تجربه کرده‌اید.

افرادی که در زندگی یک کودک حضور دارند دنیای او را می‌سازند. این دنیا هم می‌تواند سرشار از تمول و عشق باشد و هم یک میدان جنگ تمام‌عیار.

بچه‌ها کاری را که ما انجام می‌دهیم انجام می‌دهند، نه کاری که به آنها می‌گوییم. پس اگر عادت دارید مدام غرولند کنید و از زمین‌وزمان شکایت کنید، فرزندتان مستعد پذیرش همان عادت بالقوه‌مخرب خواهد بود.

همان‌طور که ما نباید خودمان را سرزنش کنیم، باید سعی کنیم فرزندانمان را هم سرزنش نکنیم. بسیار راضی‌کننده است که چیزی را داخل جعبه بگذاریم و به آن برچسب بزنیم و فراموشش کنیم، اما برای ما خوب نیست و مسلماً برای شخص درون جعبه هم خوب نیست. قضاوت یک کودک به‌عنوان خوب یا بد، یا با هر صفت و ویژگی‌ای بی‌فایده است، چون رشد و پرورش‌یافتن با برچسب محدودیت بسیار دشوار است: «آدم ساکت»، «آدم دست‌وپاچلفتی»، «آدم پرسروصدا» و...

اگر زمانی‌که مادربزرگ برای کودکتان یک سوپ عدس خوشمزه درست کرده است، شما او را به‌خاطر شکایت از غذا بچهٔ لوس و بی‌فکر خطاب کنید، او احساس می‌کند وقتی معلم پیانوی چندش‌آورش دستش را روی پایش می‌گذارد نمی‌تواند چیزی به شما بگوید. تفاوت بین این دو مسئله برای ما کاملاً واضح و روشن است، اما برای بچه‌ها هر دو موضوع زیر لایه‌ای از «چیز نفرت‌انگیز» دفن شده‌اند و اگر مسائل ناخوشایند به‌عنوان موضوعی بی‌ربط به‌وسیلهٔ شما رد شوند، فرزندتان ممکن است احساس کند درمیان‌گذاشتن بیشتر آنها ارزش تحقیرشدن ندارد.

طبق تجربه، یک بحث خوب زمانی جواب می‌دهد که با «عبارت‌های اول‌شخص» شروع شود، نه با «عبارت‌های دوم‌شخص»؛ برای مثال: «من وقتی مشغول موبایلت هستی و جوابم را نمی‌دهی خیلی ناراحت می‌شوم.» نه اینکه: «تو وقتی مشغول موبایلت هستی همیشه مرا نادیده می‌گیری.» تعداد کمی از ما دوست داریم اعمال و رفتارهایمان زیر ذره‌بین اشخاص دیگری قرار بگیرند و به‌وسیلهٔ آنها گفته شوند ــ به‌خصوص به‌طور منفی. اگر توضیح دهید چیزهایی که می‌بینید و می‌شنوید چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند، آن‌موقع دارید دربارهٔ خودتان صحبت می‌کنید و شنیدن این چیزها برای طرف مقابل بسیار آسان‌تر خواهد بود.

مهربان‌بودن به معنای قربانی یا خجالتی‌بودن نیست؛ مهربان‌بودن به معنای این نیست که در زمان عصبانیت احساساتتان را بروز ندهید؛ مهربانی یعنی بدون اینکه به‌طرف مقابل توهین کنید یا او را مورد سرزنش قرار دهید احساساتتان را، هرچیزی که هست، درست و واضح بیان کنید.

رفتار خودمان احتمالاً بزرگ‌ترین تأثیر را روی رفتار فرزندانمان دارد. ما فکر می‌کنیم خاص هستیم، اما همگی‌مان بر یکدیگر تأثیر می‌گذاریم. ما بخشی از یک سیستم هستیم و الگوهایی که با زحمت برای خودمان ایجاد می‌کنیم واکنش به نقش‌هایی خواهند بود که دیگران در اطرافمان ایفا می‌کنند. پس، هر طوری‌که فرزندتان رفتار می‌کند یا طوری‌که شما رفتار می‌کنید، در انزوا و تنهایی نیست، بلکه به‌وسیلهٔ مردم و فرهنگ اطرافتان هم خلق می‌شود.

شما و هرکسی که با شما زندگی می‌کند محیط فرزندانتان را شکل می‌دهید. قسمت اعظمی از اینکه فرزندانتان چه احساسی نسبت به خودشان دارند و با دیگران چطور ارتباط برقرار می‌کنند در پیوند با شما و دایرهٔ کوچک اطرافتان شکل خواهد گرفت. اطلاع و آگاهی دربارهٔ چگونگی رفتار ما در این روابط بسیار اهمیت دارد؛ برای مثال، آیا ما از افراد نزدیک به خودمان سپاسگزاری می‌کنیم یا عصبانیت و خشممان را بر سرشان خالی می‌کنیم؟ این روابط خانوادگی در تعیین چگونگی رشد و پرورش شخصیت و سلامت روحی فرزندانتان مؤثر هستند.

مدل ایدئال بحث‌کردن به‌دنبال برنده‌شدن نیست بلکه بیشتر در پی فهمیدن و درک‌کردن است.

هیچ‌چیزی در این دنیا مثل پدرومادرشدن به ما یاد نمی‌دهد که انسان‌ها قبل‌از اینکه بتوانند فکر کنند، احساس می‌کنند و اینکه بچه‌ها و نوزادان بیشتر از هر شخص دیگری در این زمینه پیشگام هستند.

حالا می‌توانم نتیجهٔ تمام توجهی را که به توبی دارم ببینم. این توجه احساس خوبی به او می‌دهد، نه‌تنها حالا بلکه در آینده. من و تونی داریم او را سرشار از عشق می‌کنیم، به امید اینکه وقتی بزرگ‌تر شد عشقی را که در وجودش دارد به دیگران هدیه دهد. این‌طوری احساس ارزشمندی می‌کند

اگر کودکتان را در حال بهانه‌گیری و بدخلقی تماشا کنید، می‌بینید که اصلاً از این کارها لذت نمی‌برد. هیچ‌کس انتخاب نمی‌کند که چنین احساسی داشته باشد، اما اگر آن احساس را دارد پس حتماً انتخابی پشت آن احساس وجود دارد.

ما همچنین آموختیم زمانی‌که به لوکاس می‌گوییم دوستش داریم کافی نیست، بلکه باید نشانش دهیم که او اولویت ماست و همین‌طور هم هست ــ به‌همین‌دلیل به‌سختی کار می‌کنیم. لازم بود با بودن در کنارش به او نشان دهیم که دوستش داریم، نه‌فقط با گفتن «شب‌به‌خیر» ازطریق اسکایپ یا اینکه او را آخر هفته‌ها بیرون ببریم.

کلمات، به‌تنهایی، تا اندازه‌ای پیش می‌روند؛ اما عمل‌کردن به آنها فراتر خواهد رفت. شما نمی‌توانید ابراز عشق را به کس دیگری بسپارید ــ می‌توان تا اندازه‌ای معین توجه و مراقبت از کودک را به کسی سپرد، بله، اما ابراز عشق را نه. برای گفتن دوستت دارم نمی‌توانید تعلل کنید: عشق تا آخر هفته صبر نخواهد کرد؛ بچه‌ها هر روز به ابراز عشق و گفتن دوستت دارم دست‌کم ازطرف یکی از پدرومادر نیاز دارند.

شما مجبور نیستید تمام رفتارها و کارهایی را که با شما انجام شده است تکرار کنید؛ شما می‌توانید تمام چیزهایی را که بی‌فایده بوده‌اند دور بریزید. اگر شما الان پدر یا مادر هستید یا قرار است در آینده یکی از آنها باشید، می‌توانید خاطرات را از چمدان دربیاورید و با دوران کودکی‌تان آشنا شوید؛ اتفاقاتی را که برایتان افتاده‌اند بررسی کنید و ببینید آن‌موقع چه احساسی نسبت به آنها داشتید، الان چه احساسی نسبت به آن اتفاق‌ها دارید و بعداز اینکه تمام آنها را خوب برانداز کردید، فقط چیزهایی را که لازم دارید به چمدان برگردانید.

چطور با خودمان صحبت می‌کنیم همان‌طور که در شروع این بخش گفتم، بچه‌ها کاری را که ما انجام می‌دهیم انجام می‌دهند، نه کاری که به آنها می‌گوییم. پس اگر عادت دارید مدام غرولند کنید و از زمین‌وزمان شکایت کنید، فرزندتان مستعد پذیرش همان عادت بالقوه‌مخرب خواهد بود.

طبق تجربه، یک بحث خوب زمانی جواب می‌دهد که با «عبارت‌های اول‌شخص» شروع شود، نه با «عبارت‌های دوم‌شخص»؛ برای مثال: «من وقتی مشغول موبایلت هستی و جوابم را نمی‌دهی خیلی ناراحت می‌شوم.» نه اینکه: «تو وقتی مشغول موبایلت هستی همیشه مرا نادیده می‌گیری.» تعداد کمی از ما دوست داریم اعمال و رفتارهایمان زیر ذره‌بین اشخاص دیگری قرار بگیرند و به‌وسیلهٔ آنها گفته شوند ــ به‌خصوص به‌طور منفی. اگر توضیح دهید چیزهایی که می‌بینید و می‌شنوید چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند، آن‌موقع دارید دربارهٔ خودتان صحبت می‌کنید و شنیدن این چیزها برای طرف مقابل بسیار آسان‌تر خواهد بود.

مسئلهٔ اصلی که من به آن باور دارم و باید به آن توجه کنیم این است که احساس طرف مقابل را درک کنیم، حتی اگر احساسات متفاوتی داریم و شرایط و موقعیت آنها را همان‌گونه که هست بپذیریم ــ به امید اینکه ما هم روزی فهمیده شویم. هرکسی از شنیده‌شدن، درک‌شدن و همدلی سود می‌برد. این مسئله را در خانواده‌تان در اولویت قرار دهید.

به این فکر کنید: چه زمانی نیاز دارید با صدای بلند فریاد بزنید؟ زمانی‌که شنیده نمی‌شوید؛ احساسات نیاز به شنیده‌شدن دارند. من نمی‌خواهم دربارهٔ واکنش‌هایی که احتمالاً در گذشته به احساسات فرزندتان داشتید، احساس بدی داشته باشید، اما می‌خواهم تأکید کنم که شناخت، جدی‌گرفتن و تأیید و پذیرش احساسات فرزندتان بسیار حیاتی است. رایج‌ترین دلیل افسردگی بزرگ‌سالان اتفاقی نیست که در زمان حال برایشان رخ داده، بلکه دلیلش این است که در گذشته به‌عنوان یک کودک یاد نگرفته‌اند که در روابطشان با والدینشان چگونه می‌توانند مورد دلجویی و نوازش قرار گیرند.

در این کتاب، شما را تشویق می‌کنم به تجربه‌های دوران کودکی‌تان نگاهی بیندازید و برهمین‌اساس می‌توانید موارد خوبی را که در تربیت خودتان به‌کار رفته‌اند به فرزندانتان منتقل کنید و جنبه‌هایی را که تأثیر کمتری داشته‌اند نادیده بگیرید. من به اینکه ما چطور می‌توانیم ارتباطمان را با فرزندانمان بهتر کنیم تا در این میان رشد کنند نگاهی خواهم انداخت. همین‌طور بررسی خواهم کرد که چگونه رفتارهای ما در دوران بارداری می‌توانند بر پیوندمان با فرزندانمان در آینده تأثیرگذار باشند و چطور بودن در کنار یک نوزاد، کودک، نوجوان و یک فرد بالغ می‌تواند ارتباط و پیوندی فراهم کند که منبع قدرتی برای آنها و منبع رضایتی برای شما باشد. در طول این راه، کشمکش‌های بسیار کمی دربارهٔ لباس‌پوشاندن به کودکان، غذادادن به آنها، حمام‌کردن و خواباندن فرزندانتان خواهید داشت. این کتاب خاص پدرومادرهایی است که نه‌تنها به فرزندانشان عشق می‌ورزند بلکه می‌خواهند به آنها توجه هم داشته باشند.

زمانی‌که شما با خشم یا دیگر احساسات ناخوشایند نسبت به فرزندتان واکنش نشان می‌دهید به این دلیل است که آموخته‌اید وقتی هم‌سن‌وسال او بودید از خودتان در برابر احساساتی که در وجودتان برانگیخته می‌شدند دفاع کنید. خارج از آگاهی و اطلاع شما، رفتارهای فرزندتان تهدیدی است برای برانگیختن احساسات گذشته‌تان، ازجمله سرخوردگی، نیاز شدید، تنهایی و حسادت. به‌همین‌دلیل شما به‌طور ناخودآگاه گزینهٔ راحت‌تر را انتخاب می‌کنید: به‌جای اینکه با احساس کودکتان همدلی و همراهی کنید، شروع به عصبانیت، ناامیدی و وحشت می‌کنید.

غرولندها و بدخلقی‌هایتان را روی هم تلنبار نکنید و ناگهان آن را نثار شخص دیگری نکنید. بحث را با این مسئله که این موضوع چه احساسی به شما می‌دهد شروع کنید، نه با حمله‌کردن یا به‌وسیلهٔ سرزنش‌کردن.

نمی‌تواند از عهدهٔ آن بربیاید. کودکان درست قبل‌از تسلط به یک مرحله یا مهارت جدید کاملاً ناامید می‌شوند. قبل‌از اینکه بتوانند راه بروند، صحبت کنند، فکر کنند، بنویسند، مستقل شوند، ازدواج کنند در این دوران در بالاترین حد آسیب‌پذیری‌شان قرار دارند. شما می‌توانید به طغیان‌های ناخوشایند کودک یا بهانه‌گیری‌ها و بداخلاقی‌هایش به‌عنوان نقطهٔ عطف رشد که هنوز به آن دست پیدا نکرده است نگاه کنید، به‌جای اینکه آن را نقشه‌ای ازپیش‌طراحی‌شده ازطرف او بپندارید.

من طرف‌دار تابلوی برچسب‌ها و رشوه نیستم چون این چیزها بیشتر رفتار سرزنشی هستند تا درک‌کردن. بچه‌ها از آنها نه تحمل ناامیدی، نه انعطاف‌پذیری، نه مهارت حل‌مشکل و نه همدلی با مردم را یاد نمی‌گیرند.

هستهٔ اصلی وظایف والدین پیوندی است که شما با فرزندتان دارید.

این حرف کلیشه‌ای بسیار درست است: بچه‌ها کاری را که ما می‌گوییم انجام نمی‌دهند، بلکه کاری را که ما انجام می‌دهیم تکرار می‌کنند.

روبه‌روشدن با این مسئله دشوار است، اینکه چطور رفتاری را که با ما شده است به نسل بعد منتقل نکنیم.