بریده‌هایی از کتاب محکم بایست

مارکوس آئورلیوس نیز اهمیت‌ندادن به بسیاری از چیزها را به‌عنوان پادزهری برای خشم در نظر می‌گیرد. به‌طور کلی، او توصیه می‌کند همه‌چیز را به‌منظور اجتناب از خشم و ناامیدی، ناپایدار و موقتی در نظر بگیرید؛ وقتی واقعاً ناپایدارند. اگر یک فنجان شکسته شود، به‌خصوص اگر ارزشمند باشد، ممکن است تأسف‌برانگیز باشد، اما از دیدگاه ابدیت، جایی‌که همه‌چیز درنهایت محکوم به فناشدن است، این مسئله‌ای بسیار بی‌اهمیت و ناچیز است.

برخلاف کتاب‌های خودیاری و اکثر خودزندگی‌نامه‌ها (۲)، رمان‌ها زندگی را با صداقتِ بیشتری ارائه می‌دهند؛ البته درکنار این امر که پیچیده، تصادفی، درهم‌ریخته و چندوجهی‌اند. رمان‌ها به شما یادآوری می‌کنند چقدر کم می‌توانید زندگی‌تان را کنترل کنید و همچنین نشان می‌دهند زندگی چقدر به‌صورتی متمایز با فرایندهای اجتماعی، فرهنگی و تاریخی در هم آمیخته است. اعتراف به این موضوع، چنان فروتنی‌ای به شما می‌بخشد که می‌تواند به شما در انجامِ وظایفتان در زندگی کمک کند؛ به‌جای اینکه دائماً مجبورتان کند بر خود و توسعهٔ فردی‌تان تمرکز کنید.

سنکا تأکید می‌کند که وقتی عصبانی می‌شوید (که همیشه هم قابل‌پیشگیری نیست)، بعد باید به‌خاطر این رفتار عذرخواهی کنید. این کار باعث بهبودِ روابطِ اجتماعی می‌شود و می‌تواند نفس را نیرومند کند. اولین اتفاقی که با عذرخواهی می‌افتد، این است که خشمتان فروکش می‌کند.

ویلیام ایرواین، فیلسوف رواقیِ مدرن، آن را «برنامه‌ای برای ناراحتیِ داوطلبانه» نامیده است. (۱۱) به نظر نمی‌رسد چیز چشمگیری باشد؛ مثل این است که خودت را هفته‌ها مانند یک عارف ریاضت‌کش، گرسنه نگه داری. درواقع، این کار می‌تواند به‌اندازهٔ خوردنِ دسر ساده باشد، حتی اگر بخواهید و رژیم نداشته باشید. یا مانند پوشیدن لباس‌هایی که به‌اندازهٔ کافی گرم نیستند؛ پس احساس سرما می‌کنید. یا سوارشدن به اتوبوس در روزی که سوارشدن به ماشین راحت‌تر باشد. یا دوچرخه‌سواری در باران، به‌جای اینکه سوار اتوبوس شوید. ممکن است سؤال کنید «آیا در این دیوانگی روشی وجود دارد؟». طبق گفته‌های رواقیون، مزایای زیاد و به‌هم‌پیوسته‌ای در انجام کارها وجود دارند؛ به‌روشی که در درونتان احساس نمی‌کنید درست باشند. اول، این کارها به ما کمک می‌کنند قدرت مقابله با هرگونه آزمایش در آینده را داشته باشیم.

دوم، اگر ناراحتی را در مقیاس جزئی در نظر بگیریم، ترس از بدبختی در آینده کاهش می‌یابد. به‌گفتهٔ ایرواین، تحمل شکل‌های جزئیِ ناراحتی به ما می‌آموزد که تجارب ناخوشایند لزوماً چیزهایی نیستند که باید ازشان بترسیم. آیندهٔ ناشناخته زمانی کمتر ترسناک می‌شود که یاد می‌گیرید با این مفهوم کنار بیایید که وقتی در جست‌وجوی پاسخ هستید، همیشه احساس خوبی نخواهید داشت.

سنکا تأکید می‌کند که وقتی عصبانی می‌شوید (که همیشه هم قابل‌پیشگیری نیست)، بعد باید به‌خاطر این رفتار عذرخواهی کنید. این کار باعث بهبودِ روابطِ اجتماعی می‌شود و می‌تواند نفس را نیرومند کند. اولین اتفاقی که با عذرخواهی می‌افتد، این است که خشمتان فروکش می‌کند.

من ادعا می‌کنم برای زنده‌ماندن در یک فرهنگ پرشتاب (برای استوارماندن)، باید به فلسفهٔ رواقیِ کلاسیک برای الهام، به‌خصوص تأکیدِ آن بر خویشتن‌داری، آرامش ذهن، کرامت، حس وظیفه و تأمل در ماهیتِ محدودِ زندگی نگاه کنیم. این فضیلت‌ها نسبت‌به تمرکز سطحی بر توسعه و تحول دائمی، احساس عمیق‌ترِ تحقق را ایجاد می‌کنند.

سوم، زمانی قدرِ داشته‌هایمان را خواهیم دانست که مدتی بدون آن‌ها سر کنیم. با دوچرخه‌سواری در باران، قدر بلیت اتوبوستان را خواهید دانست. بعداز سفری طولانی با اتوبوس، قدر ماشینتان را خواهید دانست. این یک واقعیت است (و موضوعی که بسیاری از فیلسوفان باستان می‌دانستند) که هنگام گرسنگی، شکرگزاری ما برای یک وعدهٔ غذایی به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. اگر یاد بگیریم همیشه غذا نخوریم، حتی اگر غذایی خوش‌مزه جلوی ما باشد، بلکه تا وقتی گرسنه شویم صبر کنیم، غذا مزهٔ بهتری برایمان خواهد داشت. این کار را انجام دهید؛ یک تمرین ساده است.

رواقیون هیچ مشکلی با تجارب مثبت ندارند، اما بسیاری از آن‌ها را امکان‌پذیر نمی‌دانند. درواقع، چنین تلاشی با کلاهِ بله و آخرین روش‌های روز، مانع رسیدن شما به آرامش ذهن می‌شود؛ فضیلتی که رواقیون بیش‌از همه به آن دل‌بستگی دارند. ناتوانی در نه‌گفتن (مثلاً چون می‌ترسید چیزی را از دست بدهید) شما را ویران می‌کند.

اگر خواننده‌ای مدرن بخواهد از سنکا بپرسد چگونه از عمر کوتاهش بیشترین بهره را ببرد، پاسخ این نخواهد بود که تا می‌تواند تجربه کند، بلکه پاسخ این است که زندگیِ بی‌سروصدا و آرام به‌همراه آرامش ذهن و کنترل‌کردن احساساتِ منفی داشته باشد. نوشته‌های سنکا انعکاسی در رویکرد یادآوریِ انسانیت داشتند که به‌طور هم‌زمان، عیسای ناصره موعظه‌شان می‌کرد. بنابراین تعجبی ندارد که این افکار اغلب با اصول مسیحیت مقایسه شوند

سنکا نوشته است برای اجتناب از عصبانی‌شدن ازدست افراد دیگر، باید کل گروه را ببخشید، باید نژاد انسان را عفو کنید.

آیا صدای درونی‌تان واقعاً ارزش شنیدن دارد؟ چه می‌شود اگر به شما بگوید می‌ارزد که به همکار خوش‌تیپتان در مهمانیِ کارمندان بوسه‌ای نثار کنید، حتی اگر او شریک زندگی داشته باشد؟

چرا وقتی همه‌چیز به‌ناچار دوباره تغییر خواهد کرد، به خودمان زحمت بدهیم کاری کنیم؟

هیچ جامعه یا اجتماع انسانی‌ای بدون تواناییِ اساسی در قول‌دادن و حفظ آن پایدار نخواهد بود. قول‌دادن به‌معنای اعلام رضایتِ خود برای این است که قابل‌اتکا در نظر گرفته شوید و اطمینان حاصل شود آنچه می‌گویید انجام خواهید داد، واقعاً انجام می‌شود. اگر انجام نشود، حس گناهش برایتان یادآور شکست است. حس گناه و تقصیر پاسخ‌های روان‌شناختی به شکستن قول‌اند و به خاطرهٔ گناهان گذشته نیاز دارند.