بریده‌هایی از کتاب هنر عشق ورزیدن

متمرکز شدن یعنی زندگی کامل در زمان حال، در این‌جا و اینک، نه این‌که در زمان حاضر که دارم کاری را انجام می‌دهم، به کار بعدی فکر کنم

نکته این‌جاست که فرد بتواند تنها باشد، شرط توانایی در عشق ورزیدن است.

درخصوص هنر عشق ورزیدن، این بدان معناست که هر کسی که آرزو دارد در این هنر استاد شود، ابتدا باید انضباط و تمرکز و صبر را در هر مرحله از زندگی‌اش تمرین کند.

همان‌طور که نوعی عدالتِ غیرشخصی، جایگزین عشقِ برادرانه شده است، خدا نیز به مدیر کل شرکت بازرگانی جهان تبدیل شده است؛ می‌دانید که او آن‌جاست، نمایش را کارگردانی می‌کند (هرچند احتمالاً بدون او هم چرخ آن خواهد چرخید)، هیچ‌گاه او را نمی‌بینید؛ ولی وقتی «نقش‌تان را ایفا می‌کنید» رهبری او را تصدیق خواهید کرد.

همان‌طور که روان‌پزشکان امروزی به شاغلان توصیه می‌کنند اگر خوشحال‌تر و شادتر باشند مشتریان بیشتری را جذب می‌کنند، بعضی از کشیش‌ها نیز توصیه می‌کنند که اگر می‌خواهید موفق‌تر باشید باید به خدا عشق بورزید. «خدا را شریکتان بکنید» یعنی خدا را در کسب‌وکار شریک خودتان کنید نه این‌که در عشق، عدالت و حقیقت با او یکی شوید.

اما وقتی پس از مدتی، زن از برآورده کردن انتظارات خیالی آن‌ها دست برمی‌دارد، تعارض‌ها و تنفرها و آزردگی‌ها شروع می‌شود. اگر زن همیشه او را تحسین نکند، اگر برای خود نیز حق زندگی قائل شود، اگر بخواهد خودش هم دوست داشته شود و مورد محافظت و مراقبت قرار گیرد، اگر مایل نباشد از روابط عاشقانهٔ شوهرش با زنان دیگر چشم بپوشد (یا حتی علاقه‌ای تحسین‌آمیز به آن‌ها نداشته باشد) مرد از عمق وجود آزرده و ناامید می‌شود و معمولاً چنین دلیل‌تراشی می‌کند که زنش «دوستش ندارد، خودخواه است یا سلطه‌گر»

. هر چیزی که به پای طرز برخورد یک مادرِ عاشق با فرزند خواستنی‌اش نرسد، مدرکی است دال بر فقدان عشق.

سالیوان در این‌جا از نیازهای بیان‌شده صحبت می‌کند درحالی‌که کمترین چیزی که در مورد عشق می‌توان گفت این است که عشق مستلزم واکنش نسبت به نیازهای بیان‌نشدهٔ بین دو نفر است).

اگر لُب کلام سالیوان را از زبان غامض و پیچیده‌اش جدا کنیم، می‌بینیم عصارهٔ عشق، همکاری و تشریک مساعی‌ای است که دو نفر احساس می‌کنند: «ما بر اساس قوانینِ بازی بازی می‌کنیم تا تشخص و احساس برتری و شایستگی‌مان را حفظ کنیم.»

ولی واقعیت‌های بالینی روشن نشان می‌دهند مردان ـ و زنان ـ ی که زندگی‌شان را وقف رضایتمندی جنسی محدودنشده می‌کنند به خوشبختی دست نمی‌یابند و اغلب دچار تعارض‌ها یا علائم شدید روان‌رنجورانه می‌شوند. ارضای کاملِ همهٔ نیازهای غریزی نه‌تنها مبنای خوشبختی نیست، بلکه حتی سلامت عقل را نیز تضمین نمی‌کند.

تمدن ما مسکن‌های زیادی عرضه می‌کند که به افراد کمک می‌کنند آگاهانه از این تنهایی ناآگاه باشند. قبل از هر چیز، روند یکنواخت و سختگیرانهٔ کار دیوان‌سالارانه و ماشینی به افراد کمک می‌کند از بنیادی‌ترین امیال انسانی و میل به تعالی و یگانگی، ناآگاه بمانند. از آن‌جا که این روند یکنواخت به‌تنهایی موفق نمی‌شود، انسان برای غلبه بر ناامیدی ناخودآگاهش به سرگرمی، شنیدنِ منفعلانهٔ صداها، و دیدنِ منفعلانهٔ تصاویری که صنعتِ سرگرمی به او عرضه می‌کند روی می‌آورد؛ علاوه بر این‌ها، از خرید چیزهای نو و پس از مدتی تعویض آن‌ها رضایت کسب می‌کند.

آدم خودخواه، خود را نه خیلی زیاد بلکه بس ناچیز دوست دارد؛ درواقع، او از خودش متنفر است. این فقدان مهربانی و دلسوزی نسبت به خود که فقط یکی از مظاهر فقدان ثمربخشی اوست، او را پوچ و سرخورده می‌کند. او بدبخت و ناراحت است و دغدغهٔ شدیدِ او این است که رضایتمندی‌ای را که از خود دریغ کرده، از دست زندگی برباید. به‌نظر می‌رسد او بسیار مراقب خودش است ولی درواقع فقط تلاش ناموفق می‌کند تا بر شکست خود در مراقبت از خویشتن واقعی‌اش سرپوش بگذارد و آن را جبران کند.

جذبهٔ جنسی برای لحظه‌ای پندار پیوند را ایجاد می‌کند. با وجود این، این «پیوند» وقتی از عشق تهی باشد بیگانه‌ها را به همان اندازهٔ قبلی بیگانه نگه می‌دارد و گاهی باعث می‌شود از یکدیگر شرمنده یا حتی متنفر شوند؛ چون وقتی این پندار از بین برود بیگانگی‌شان را حتی آشکارتر از گذشته احساس می‌کنند.

اگر میل به پیوندِ جسمی به‌وسیلهٔ عشق تحریک نشود، اگر عشق اروتیک عشق برادرانه نیز نباشد، هیچ‌گاه به پیوندی فراتر از یک عیاشی زودگذر منتهی نخواهد شد.

«تو قلب آدم بیگانه را می‌شناسی چون خودت در سرزمین مصر بیگانه بودی… پس به بیگانگان عشق بورز!»

عشق ورزیدن حتی از بهره‌مندی از عشق مهم‌تر شده است. او با عشق ورزیدن، سلول زندان تنهایی و انزوا را که از خودشیفتگی و خودمداری تشکیل شده ترک کرده است و احساس پیوند جدید، مشارکت، و یگانگی می‌کند.

منش مردانه را می‌توان منشی تعریف کرد که دارای خصوصیات دخول، راهنمایی، فعالیت، انضباط و ماجراجویی است. خصوصیات منش زنانه، پذیرندگی تولیدی، مراقبت، واقع‌گرایی، بردباری، مادرانگی است

اگر عشق بورزید بدون این‌که عشق را برانگیزید، یعنی اگر عشقتان عشق تولید نکند، اگر شما به‌وسیلهٔ یک مظهر زندگی، به‌عنوان عاشق، از خودتان معشوق نسازید، عشقتان ناتوان است، مصیبت‌بار است.»

یک نفر به دیگری چه می‌دهد؟ از خودش می‌دهد؛ از گران‌قیمت‌ترین چیزی که دارد، از زندگی‌اش می‌دهد. این لزوماً هم به آن معنا نیست که زندگی‌اش را برای دیگری قربانی می‌کند، بلکه به این معناست که چیزی را که در خودش زنده است به دیگری می‌دهد؛ از خوشی، منفعت، درک، آگاهی، شوخ‌طبعی، و اندوهش به او می‌دهد، از همهٔ مظاهر و تجلیاتی که فرد از آن‌ها زنده است به دیگری می‌دهد. بنابراین وقتی از زندگی‌اش می‌دهد، دیگری را غنی می‌کند و با تقویتِ حسِ زنده بودنِ خودش، حسِ زنده بودنِ یک نفر دیگر را تقویت می‌کند. او نمی‌دهد تا بگیرد؛ دادن به‌خودی‌خود، یک خوشی شدید است. اما وقتی کسی چیزی می‌دهد نمی‌تواند مانع از آن شود که چیزی به زندگی یک نفرِ دیگر وارد نشود و این چیزی که وارد زندگی آن فرد شده دوباره به فرد که آن را داده است منعکس می‌شود. وقتی واقعاً می‌دهد نمی‌تواند چیزی را که به او دوباره داده می‌شود دریافت نکند. دادن مستلزم آن است که دیگری نیز دهنده شود و هر دو طرف در خوشی‌ای که وارد زندگی کرده‌اند سهیم باشند. در عملِ دادن، چیزی متولد می‌شود و هر دو طرفی که دخیل هستند از زندگی‌ای که برای هر دو آن‌ها متولد شده سپاسگزارند

ثروتمند کسی نیست که زیاد دارد بلکه کسی است که زیاد می‌دهد.