بریده‌هایی از کتاب طاعون

پیش می‌آید که آدم مدتی طولانی در رنج باشد و خودش متوجه نشود.

آه! چه خوب بود زلزله می‌آمد، زمین تکانی می‌خورد و دیگر کسی حرفی دربارهٔ آن نمی‌زد. ولی این بیماری لعنتی، حتا کسانی هم که به آن مبتلا نشده‌اند، آن‌را در قلب‌شان حس می‌کنند.»

چگونه ممکن بود به فکر طاعون بیفتند که هم داد و ستد را فلج، هم سفرها را لغو و هم بحث‌ها را بیهوده می‌کرد؟ گمان می‌کردند آزادند، حال آن‌که تا موقعی که بلا هست، آزادی دیگر وجود ندارد.

خودم به اندازهٔ کافی دغدغه دارم

چه کسی میان شما جرأت این‌را دارد که همه چیز را انکار کند؟

هیچ چیز در دنیا ارزش آن‌را ندارد که آدم از چیزی که مورد علاقه‌اش است دست بر دارد.

اگر آدم دائمآ دربند نظر و عقیدهٔ شخصی‌اش نباشد، می‌فهمد که لجاجت و یکدندگی ناشی از حماقت است.

اگر آدم دائمآ دربند نظر و عقیدهٔ شخصی‌اش نباشد، می‌فهمد که لجاجت و یکدندگی ناشی از حماقت است

از دیدگاه طاعون، تفاوتی میان رئیس و نگهبان‌ها و زندانی‌ها وجود نداشت

همشهری‌های ما هم بیش‌تر از دیگران خطاکار نبودند، فقط فراموش می‌کردند فروتن باشند، همین، و گمان می‌کردند هنوز همه‌چیز برای‌شان امکان‌پذیر است، و این طرز فکر باعث می‌شد تصور کنند نازل‌شدن بلا ناممکن است. بنابراین به دادوستدها، برنامه‌ریزی برای مسافرت و اظهار عقیده‌هاشان ادامه می‌دادند. چگونه ممکن بود به فکر طاعون بیفتند که هم داد و ستد را فلج، هم سفرها را لغو و هم بحث‌ها را بیهوده می‌کرد؟ گمان می‌کردند آزادند، حال آن‌که تا موقعی که بلا هست، آزادی دیگر وجود ندارد.

عادت کردن به نومیدی، وخیم‌تر از خود نومیدی است

در دنیا خیلی گناه وجود دارد، طبعاً این هم نتیجه‌اش است

«برادران من، دوست داشتن خداوند کار دشواری است، عشقی است همراه با درد و رنج. باید خود را به کلی از یاد برد و هرگونه غروری را کنار گذاشت. فقط اوست که می‌تواند کودکان را از شکنجه و مرگ مصون بدارد و باز تنها اوست که می‌تواند آن‌را ضروری بداند، چون درک مشیت او ناممکن است و باید آن‌را به هر شکلی که باشد پذیرفت. این است آن درس دشواری که می‌خواستم با شما در آن شریک شوم. این است ایمان واقعی، بی‌رحم و سنگدل از دیدگاه ما و بی‌چون و چرا از نظر خداوند. وظیفهٔ ما نزدیک شدن به آن است. باید با این تصویر ترسناک همگام شویم. در این اوج، همه چیز با هم خواهد آمیخت و یکسان خواهد شد، حقیقت از دل بی‌عدالتی ظاهری بیرون خواهد جست. به این‌گونه است که در جنوب فرانسه، طاعون‌زده‌گان از قرن‌ها پیش زیر سنگفرش محراب‌ها آرمیده‌اند و کشیش‌ها از روی گورهای آنان سخنان‌شان را به گوش مردم می‌رسانند و جوهر اندیشه را از میان این خاکسترهایی که کودکان هم در آن سهمی دارند به همه جا می‌پراکنند.»

اگرچه این پس‌نشینی ناگهانی بیماری امیدوارکننده بود، ولی همشهری‌هامان در خوشحال شدن شتاب به خرج ندادند. ماه‌هایی که گذشته بود، هرچند میل به آزاد شدن را در آن‌ها افزایش داده بود، ولی در عین حال یادشان داده بود محتاط باشند و هرچه کم‌تر به پایان بیماری امیدوار شوند

در کتاب‌ها می‌توان خواند که باسیل طاعون نه می‌میرد و نه برای همیشه از صفحهٔ روزگار محو می‌شود. باسیل طاعون می‌تواند سال‌ها لای درز مبل‌ها، میان ملافه‌ها به خواب رود و صبورانه در اتاق‌ها، زیرزمین‌ها، چمدان‌ها، دستمال‌ها و ورق‌پاره‌ها به انتظار بنشیند و شاید روزی بیاید که برای شوربختی یا عبرت مردم بیدار شود و به جان موش‌ها بیفتد و آن‌ها را برای مردن به شهر غرق در خوشبختی بفرستد.

زندگی کردن با آن‌چه آدم می‌داند و آن‌چه به یاد می‌آورد، و محروم ماندن از چیزهایی که به آن‌ها امید بسته است، چه دشوار است.

فاسدترین آدم‌ها کسانی هستند که نادانند اما گمان می‌کنند همه‌چیز را می‌دانند، آن‌وقت به خودشان اجازه می‌دهند دیگران را بکشند. روح آدم جنایت‌کار کور است، درنتیجه نه خوبی واقعی در او وجود دارد، نه عشق پاک، و نه روشن‌بینی.

قرن‌ها پیش، نویسنده‌ای بی‌دین، با تأیید این‌که برزخی وجود ندارد، ادعا کرد اسرار کلیسا را فاش کرده است. قصد او از این ادعا این بود که حد وسطی میان بهشت و دوزخ وجود ندارد و آدم بنا به راهی که برگزیده یا رستگار می‌شود و یا لعنت. به نظر پانلو، این کفرگویی فقط در ذهن روحی هرزه می‌تواند وجود داشته باشد، چون می‌گوید برزخی در کار نیست.

‫ــ او هم مرا نمی‌شناسد، همان‌طور که من هم نمی‌توانم بگویم با او آشنا هستم. ولی خوب آدم باید به همنوعش کمک کند.

گاهی پیش می‌آید خیالبافی از خوشبختی واقعی نیرومندتر باشد.