بریده‌هایی از کتاب فلسفه‌ی جان استیوارت میل

میل می‌گوید: «آن کس که فقط از دریچه چشم خود چیزی را می‌بیند، اطلاعش از آن چیز بسیار اندک است.»

«تاریخ پُر است از مواردی که حقیقت را با آزار و پیگرد خفه کرده‌اند.»

هر زن شوهردار در دوره ویکتوریایی، بنابه قانون، برده است. حتّی اگر اکثر زنان، به‌علاوه همه مردان، از این ترتیبات راضی باشند، باز این ترتیبات با «فایده در گسترده‌ترین معنایش، که مبتنی بر منافع همیشگی انسان در مقام موجودی پیشرفت‌خواه است» سازگاری ندارد

فردگرایی بیان این نظر است که فرد مهم‌ترین واحد وجودی است و جامعه فقط برای این است که افراد از آن منتفع شوند، نه به‌عکس. افراد باید حق داشته باشند هرطور دلشان می‌خواهد زندگی کنند، فقط به‌شرطی که اجازه دهند دیگران هم هرطور دلشان می‌خواهد زندگی کنند. در مقابل، جمع‌گرایی بیان این نظر است که افراد تابع جامعه‌اند. باید از افراد خواسته شود که در جهت منافع جامعه عمل کنند.

همین که از خودت بپرسی شادم یا نه، دیگر نمی‌توانی شاد باشی

اراده مردم... عملا به‌معنای اراده بیشترین عدّه، یا فعال‌ترین بخش مردم است: یعنی اکثریت، یا آنهایی که موفق می‌شوند خودشان را به‌جای اکثریت جا بزنند؛ بنابراین مردم ممکن است دلشان بخواهد بر بخشی از مردم ستم روا دارند؛ و در برابر چنین امکانی به همان اندازه سوءاستفاده از قدرت باید به‌هوش بود و تدبیری اندیشید... «استبداد اکثریت» امروزه عمومآ جزو آفاتی به‌حساب می‌آید که جامعه باید در برابرش به‌هوش باشد... استبدادی که اکثریت اعمال می‌کند بسی هولناک‌تر از هرنوع ستم سیاسی دیگر است، زیرا، اگرچه در این نوع استبداد مجازات‌های بسیار افراطی به کار گرفته نمی‌شود، امّا در مقابل راه‌های گریز از آن بسیار کمترند، و عمیقآ در جزئیات زندگی نفوذ می‌کند، و خود روح را به بردگی می‌کشاند. میل در رساله آزادی می‌خواهد این حرف را به کرسی بنشاند که «مداخله مشروع افکار عمومی در استقلال فردی حدّی دارد.» و می‌گوید «مسئله و مشکل عملی این است که این حد را کجا قرار دهیم.»

تنها کسانی شاد هستند که فکر و ذکرشان چیزی جز خود شادکامی است... بدین‌ترتیب، با دنبال کردن چیزی دیگر، درعین‌حال شاد و شادکام می‌شوند. حالا نظریه من این بود: لذّت‌های زندگی برای آنکه زندگی را مطبوع کنند کافی هستند، به شرط آنکه گذری باشند و نه آنکه هدف اصلی قرار گیرند. وقتی هدف اصلی لذّت بردن و شادی باشد، بلافاصله آن لذّت و شادی به‌نظر کم و ناکافی می‌آید. شادی‌ها و لذّت‌ها تاب تحمّل معاینه دقیق و خرده‌گیرانه را ندارند. همین که از خودت بپرسی شادم یا نه، دیگر نمی‌توانی شاد باشی. یگانه راه چاره این است که به‌جای خود شادکامی چیزی بیرونی نسبت به آن را هدف زندگی قرار دهی. میل این اعتقاد خود را وانگذاشت که «شادکامی یگانه محک همه قواعد رفتاری و هدف غایی زندگی است،» امّا پارادوکس لذّت‌طلبی را کشف کرد، یعنی اینکه یگانه راه رسیدن به شادکامی فکر نکردن به آن است.

لذّت‌های زندگی برای آنکه زندگی را مطبوع کنند کافی هستند، به شرط آنکه گذری باشند و نه آنکه هدف اصلی قرار گیرند. وقتی هدف اصلی لذّت بردن و شادی باشد، بلافاصله آن لذّت و شادی به‌نظر کم و ناکافی می‌آید. شادی‌ها و لذّت‌ها تاب تحمّل معاینه دقیق و خرده‌گیرانه را ندارند. همین که از خودت بپرسی شادم یا نه، دیگر نمی‌توانی شاد باشی. یگانه راه چاره این است که به‌جای خود شادکامی چیزی بیرونی نسبت به آن را هدف زندگی قرار دهی.

«معلمان و متعلمان، هر دو، هرگاه دیگر دشمنی در میدان نبرد نباشد، بر سر پاس خود به خواب می‌روند.»

«تو شاخص‌ترین انسان عصر خود می‌بودی، حتّی اگر هیچ نمی‌داشتی جز همین بی‌غرضی کامل و عشق پابرجایت به‌عدالت.»

«یکسانی علائق و منافع هیأت حاکمه با مردم در کل... یگانه مشخصه حکومت خوب نیست...

لذّت‌های زندگی برای آنکه زندگی را مطبوع کنند کافی هستند، به شرط آنکه گذری باشند و نه آنکه هدف اصلی قرار گیرند. وقتی هدف اصلی لذّت بردن و شادی باشد، بلافاصله آن لذّت و شادی به‌نظر کم و ناکافی می‌آید. شادی‌ها و لذّت‌ها تاب تحمّل معاینه دقیق و خرده‌گیرانه را ندارند. همین که از خودت بپرسی شادم یا نه، دیگر نمی‌توانی شاد باشی. یگانه راه چاره این است که به‌جای خود شادکامی چیزی بیرونی نسبت به آن را هدف زندگی قرار دهی.