بریده‌هایی از کتاب همه دروغ می‌ گویند

نتفلیکس در ابتدای فعالیتش به کاربران اجازه می‌داد لیستی از فیلم‌هایی بسازند که دلشان می‌خواهد در آینده ببینند اما حالا وقتش را ندارند. اینطوری وقتی زمان خلوتی داشتند نتفلیکس این فیلم‌ها را بهشان یادآوری می‌کرد. با وجود این، نتفلیکس در داده‌هایش به موضوع عجیبی برخورد. کاربران لیستشان را پر می‌کردند از فیلم‌های جورواجور، اما روزهای بعد وقتی نتفلیکس این لیست را بهشان یادآوری می‌کرد به ندرت روی آن‌ها کلیک می‌کردند. مشکل کجا بود؟ وقتی از کاربران پرسیده می‌شد در چند روز آینده چه فیلم‌هایی می‌خواهند ببینند، لیستشان را پر می‌کردند از فیلم‌های آرمان‌گرا و فرهنگی، مثل مستندهای سیاه‌وسفید جنگ‌جهانیِ دوم یا فیلم‌های غیرآمریکاییِ جدی. با این حال بعد از چند روز هنوز هم دلشان می‌خواست همان فیلم‌هایی را ببینند که معمولاً سراغشان می‌روند: کمدی‌های آبکی یا فیلم‌های رمانتیک. مردم مدام و هرروز به خودشان دروغ می‌گفتند.

مردم در جست‌وجوهای روزانه‌شان در اینترنت از خود ردپایی به جای می‌گذارند که از آنها می‌توان فهمید چه چیزهایی را دوست دارند، در تخیل‌شان به کدام چیزهای پنهان می‌اندیشند، امیال‌شان در خلوت چه چیزهایی را می‌جوید و...

مردم در حریم خصوصیِ صفحه کلیدشان به عجیب‌ترین چیزها اعتراف می‌کنند

احتمالاً صادقانه‌ترین پاسخ به این پرسش شانه بالا انداختن است.

احتمالاً وقتی به واقعیات موجود در جست‌وجوهای گوگل، داده‌های پورن، و اینکه چه کسی روی کدام لینک کلیک می‌کند پی می‌برید، با خودتان نمی‌گویید «عالیه! حالا می‌تونیم بفهمیم واقعاً کی هستیم». درعوض احتمالاً فکر می‌کنید «چه افتضاحی! حالا می‌تونیم بفهمیم واقعاً کی هستیم».

ردپایی که هنگام جست‌وجوی اطلاعات در اینترنت از خود به جا می‌گذاریم چیزهای زیادی را برملا می‌کند.

پس بگذارید تعارف را کنار بگذارم و بگویم حالا دیگر یقین دارم جست‌وجوهای گوگل مهمترین و بزرگترین مجموعه‌داده‌ای است که تا به حال دربارهٔ روان انسان‌ها جمع‌آوری شده است.

مردم به دوستانشان، همسرشان، دکترشان، به نظرسنجی‌ها و به خودشان دروغ می‌گویند؛ اما ممکن است اطلاعاتی را که از آن‌ها خجالت می‌کشند در اختیار گوگل بگذارند- اطلاعاتی مانند زناشوییِ بدون رابطهٔ جنسی، مشکلات روانی، ترس‌ها، کمبود اعتمادبه‌نفس و دشمنی با سیاه‌پوستان.

برخلاف تندخوانیِ وودی آلن از جنگ و صلح، نمی‌توانیم کل ماجرا را در یک جمله خلاصه کنیم و بگوییم «داستان دربارهٔ چند تا روس بود». تحلیل گزاره‌های ذهن بشر، با تمام عظمت چندبعدیِ درهم‌پیچیده‌شان، برای دانشمندان کار دشواری است.

گروه مشاوران هاروارد، که در سال ۱۳۴۱ در ایران بودند، این ویژگیِ فرهنگ ایرانی را یکی از مشکلات اجراییِ برنامه‌های توسعه می‌دانستند. آنان به این نتیجه رسیده بودند که ایرانیان به جای آنکه درست‌ترین راه‌حل را انتخاب کنند، اغلب راه‌حلی را برمی‌گزیدند که خوشایندتر و مطلوب‌تر بود، گویی با این اقدام می‌خواستند رضایت همگان را جلب کنند و ظاهر را حفظ کنند.

میکروسکوپ به ما نشان داد در قطره‌ای آب برکه چیزهای بیشتری از آنچه با چشم می‌بینیم وجود دارد. تلسکوپ به ما نشان داد در آسمان شب چیزهای بیشتری از آنچه با چشم می‌بینیم وجود دارد. و امروز داده‌های جدید دیجیتال به ما نشان می‌دهند طبیعت جامعهٔ انسانی بسیار فراتر از چیزی است که تصور می‌کنیم.

اغلب بین آنچه مردم در مورد افکار و اهداف‌شان می‌گویند با آنچه به آن عمل می‌کنند، نسبت اندکی وجود دارد

نتفلیکس هم در اوایل راه‌اندازی‌اش درس مشابهی یاد گرفت: به کاری که مردم می‌کنند اعتماد کن، نه به چیزی که می‌گویند.

ارزش جست‌وجوهای گوگل در حجم بالای آن‌ها نیست، بلکه صداقتی که مردم در جست‌وجوهایشان نشان می‌دهند آن‌ها را ارزشمند کرده است. مردم به دوستانشان، همسرشان، دکترشان، به نظرسنجی‌ها و به خودشان دروغ می‌گویند؛ اما ممکن است اطلاعاتی را که از آن‌ها خجالت می‌کشند در اختیار گوگل بگذارند

به تجربهٔ شخصی‌تان در استفاده از گوگل فکر کنید. احتمالاً چندباری پیش آمده چیزهایی را در کادر جست‌وجو تایپ کنید که برملاکنندهٔ رفتارها یا فکری باشند که احتمالاً در فضای مودبانه و رسمی به آن‌ها اقرار نمی‌کنید

در حقیقت معتقدم کلان‌داده می‌تواند نسخهٔ قرن بیست‌ویکمیِ این ضرب‌المثل آموزنده باشد: «هیچ وقت درونت را با بیرون دیگران مقایسه نکن». نسخهٔ جدید این زبانزد می‌تواند چیزی شبیه این باشد: «هیچ وقت جست‌وجوهای گوگل خودت را با پُست‌های شبکه‌های اجتماعیِ دیگران مقایسه نکن».

یکی از ایراداتی که معمولاً به پژوهش‌های نظرسنجی می‌گیرند این است که مردم به پرسشگران راست نمی‌گویند و به سؤالات پرسشنامه، پاسخ‌های غیرواقعی می‌دهند.

این کتاب را به شایسته‌ترین شکل ممکن به پایان می‌برم؛ یعنی با تبعیت از داده‌ها و توجه به کاری که مردم می‌کنند، نه چیزی که می‌گویند. پس می‌روم با چند تا از دوستانم نوشیدنی می‌خورم و دست از کار کردن روی این مؤخرهٔ لعنتی می‌کشم. کلان‌داده‌ها می‌گویند تنها تعداد خیلی کمی از شما هنوز در حال خواندنید.

زاکربرگ به راز مهمی پی برد: مردم ممکن است دربارهٔ چیزی ادعای انزجار کنند، حتی روی آن برچسب «مستهجن» بزنند و آن را نکوهش کنند، اما با تمام این حرفها رویش کلیک کنند. زاکربرگ نکتهٔ دیگری را هم فهمید: همه مدعیِ جدّیت، مسئولیت، و احترام به حریم شخصیِ دیگران هستند، ولی مردم و حتی دانشجویان هاروارد علاقهٔ زیادی دارند که افراد را بر اساس ظاهرشان قضاوت کنند.

والدین در درجهٔ اول به ظاهر دختر اهمیت می‌دهند. مثلاً جست‌وجو دربارهٔ وزن یک کودک را در نظر بگیرید. والدین عبارت «آیا دخترم اضافه وزن دارد؟» را تقریباً دو برابر بیشتر از «آیا پسرم اضافه وزن دارد؟» جست‌وجو می‌کنند. احتمال اینکه والدینی از گوگل بپرسند چطور می‌توانند دخترشان را وادار به کاهش وزن کنند دو برابر بیشتر از آن است که این سوال را دربارهٔ پسرشان مطرح کنند. این سوگیریِ جنسیتی هم درست مثل قضیهٔ استعداد ریشه‌ای در واقعیت ندارد. حدود ۲۸ درصد دخترها اضافه وزن دارند در حالی که این رقم برای پسرها ۳۵ درصد است.

مردی که اسمش را از روی ویلیام لیون مکنزی کینگ (نخست وزیر سابق کانادا) انتخاب کرده که زمانی گفته بود «کانادا باید کشوری برای مردان سفید باقی بماند»، در پستی در سال ۲۰۰۳، نوشته نمی‌تواند «خشمش» را از دیدن «زنی سفیدپوست که تولهٔ دورگهٔ سیاه کریه‌اش را در بغل گرفته و راه می‌رود کنترل کند». کاربر خانمی با نام غرورسفید ۲۶، که چهل‌ویک‌ساله و ساکن لوس آنجلس است، در صفحه اطلاعات شخصی‌اش نوشته: «من از زن‌های سیاه‌ها، لاتین‌ها، و بعضی وقت‌ها هم آسیایی‌ها متنفرم؛ بخصوص وقتی مردها فکر می‌کنند آن‌ها از یک زن سفیدپوست جذاب‌ترند».

ما نمی‌توانیم چشم‌بسته به داده‌های دولت اعتماد کنیم. شاید دولت به ما بگوید کودک‌آزاری یا سقط جنین کاهش داشته‌اند و سیاستمداران هم این دستاورد را جشن بگیرند. اما ممکن است نتایجی که خیال می‌کنیم به دست آورده‌ایم ساخته و پرداختهٔ ایرادات فاحشِ موجود در روش جمع‌آوریِ داده باشند. حقیقت می‌تواند متفاوت و گاهی بسیار تاریک‌تر باشد.

اگر مردم عصبانی را نصیحت کنیم، این احتمال وجود دارد که خشمگین‌تر شوند. اما برانگیختن ماهرانهٔ کنجکاویِ افراد، دادن اطلاعات جدید، و ارائهٔ تصویری تازه از گروهی که منبع اصلیِ شعله‌ور شدن خشم آنها هستند ممکن است افکارشان را در جهتی متفاوت و مثبت هدایت کند.

آن سوی صفحهٔ نمایش هزاران نفر نشسته‌اند که کارشان در هم شکستن خویشتن‌داریِ شماست».

احتمال اینکه والدینی از گوگل بپرسند «آیا پسرم بااستعداد است؟» دو برابر و نیم بیشتر از آن است که بپرسند «آیا دخترم بااستعداد است؟». والدین هنگام استفاده از واژه‌های دیگری که مربوط به هوش می‌شوند هم همین سوگیری را دارند و عباراتی نظیر «آیا پسرم نابغه است؟» را جست‌وجو می‌کنند؛ هرچند ممکن است از به زبان آوردن آن خجالت بکشند.

دونالد جی. ترامپ را تنها در این حد می‌شناختم که تاجری میلیونر است و یک شوی تلویزیونی دارد. مثل باقیِ مردم، فکرش را هم نمی‌کردم چهار سال بعد همین ترامپ کاندیدای جدیِ ریاست جمهوری باشد. اما تطابق جامعهٔ آمریکا با آن جست‌وجوهای نفرت‌انگیز دقیقاً همین‌جا خودنمایی می‌کند: موفقیت کاندیدایی که با حملاتش به مهاجران و با خشم و نفرتش بدترین تمایلات و گرایش‌های مردم را ارضا می‌کرد.

در مناطقی که بیشترین جست‌وجوهای نژادپرستانه انجام شده، به سیاه‌پوستان دستمزد کمتری داده می‌شود

نام این کتاب همه دروغ می‌گویند است. علت عمدهٔ این نامگذاری آن است که مردم دروغ می‌گویند- به دوستان، به پیمایش‌ها و به خودشان- تا چهرهٔ بهتری از خود به نمایش بگذارند.

تمایل ما به دروغ گفتن بابت زندگی‌مان در شبکه‌های اجتماعی. اگر فرضاً در شب کریسمس تنها و بیچاره باشید، آیا واقعاً می‌خواهید با انتشار پستی دربارهٔ غم و اندوهتان حال همهٔ دوستانتان را بگیرید؟ فکر کنم افراد زیادی هستند که کریسمس غم‌انگیز و دلمرده‌ای را سپری می‌کنند ولی در فیسبوک از اینکه چقدر قدردان «زندگیِ فوق‌العاده، معرکه، عالی و شاد» خود هستند تعریف می‌کنند

به عبارتی، این آزمایش طبیعی نشان می‌دهد اگر انگیزه‌های مالیِ قوی‌تری در اختیار پزشکان قرار دهید، بعضی از آن‌ها اقدامات درمانیِ بیشتری تجویز می‌کنند که نه تأثیر چندانی بر سلامت بیماران دارد و نه طول عمرشان را افزایش می‌دهد.