بریده‌هایی از کتاب کتاب پنج حلقه

هنگامی که رقیب بی پروا می‌شتابد، شما می‌باید باژگونه عمل نمایید، و آرام بمانید. نباید از دشمن تاثیر پذیرید. برای درک این سخن بسیار بکوشید.

فریب‌کارانه میاندیشید و صداقت پیشه کنید. این طریق به ممارست میسر می‌شود. از هر هنری شناخت حاصل کنید. شیوه‌ی تمامیِ مشاغل را فراگیرید. در امور دنیایی میان سود و زیان، دست‌یابی و فقدان تمایز قائل شوید. در همه‌ی امور ارزیابی و ادراک شهودی خود را وسعت بخشید. آن چه که نادیدنی است را درک کنید. حتی امورِ کم‌بَها را وقع نهید. هرگز کارِ بی‌سود و سَببی انجام مدهید.

انسِ بیش از حد با یک سلاح به همان اندازه عیبناک است که آشنا نبودن با آن به حدِ نیاز. مقلّدِ سایرین نباشید. سلاحی را بکار گیرید که می‌توانید نیک از آن بهره برید.

هر کاری در شروع دشوار می‌نماید

هنگام که زندگی‌ات را قمار می‌کنی، باید از هر آنچه در کفِ اختیارِ توست بهره گیری. خطاست اگر چنین نکنی و بمیری، در حالی‌که سلاحی بُرون نآمده به همراه داشتی.

جاده‌ای هزار فرسخی را گام به گام بپمایید. در گذر سالیان، بر طریقتِ تدبیر مداومت نمایید و روحیه ی دلیران و جنگاوران را بجویید

امروز قادرید تا بر دیروزِ خویش برتری جویید؛ فردا بر مردمانِ دون چیرگی خواهید یافت و سپس، برای فروکوفتنِ مردانِ پرتوان و زبردست، بر اساسِ آموزه‌های این دفتر تمرین نمایید و پیش روید. مگذارید دل و جان‌تان به انحراف کشانیده شود. حتی آن هنگام که حریفی را از پای در می‌آورید، چنانچه بر طبقِ آموزه‌های پیشینِ خود عمل نکرده‌اید، ره به خطا برده‌اید.

روحِ آتش درندگی است، خواه شعله‌ای حقیر باشد یا زبانه‌ی افروخته‌ی آتش و این درباره‌ی نبرد هم صدق می‌کند. راه و روشِ جنگ در یک رویاروییِ تن به تن یا کارزاری ده هزار نفره یکسان است. باید آگه باشید که اندیشه می‌تواند خرد یا کلان باشد. هر آنچه بزرگ باشد به سهولت درک می‌شود، هر آنچه خرد و حقیر است به دشواری. جان کلام آنکه، انبوهی از مردان به دشواری قادرند تغییر وضعیت دهند، بنابراین حرکات آنها به آسانی پیش‌بینی می‌شود، اما یک فرد به آسانی می‌تواند اندیشه‌ی خویش را دگرگون سازد، بنابراین پیش‌بینیِ حرکاتِ وی دشوار است. باید این را دریابید.

راه و روشِ جنگ در یک رویاروییِ تن به تن یا کارزاری ده هزار نفره یکسان است.

چنانچه بر اجرای شگردی می‌کوشید که پیش از این در اجرای آن ناکام بوده‌اید و باز هم ناکام می‌شوید، زان پس باید سیاقِ ستیز و هجومِ خویش را دیگرگونه سازید. اگر دشمن در اندیشه‌ی کوهساران است، تو چون دریا با او درآویز. اگر در اندیشه‌ی دریاست، همچون کوهساران با او بستیز. ژرف در این باره بیاندیش.

طریقت جنگجو، پذیرشِ مداومِ مرگ است.

هرچند، در پیکار تن به تن، باید همواره در اندیشه‌ی پیشی گرفتن و یورش بردن باشید. باید همیشه برای تقدم یافتن و تهاجم گوش به زنگ و مصمم باشید. نگرش یعنی مترصدِ مجالی باشیم برای درآویختن با دشمن. بر آن اندیشه کنید. در جنگ‌های تن به تن باید نگرش رقیب را از جای بجانبانید. هنگامی بر وی بتازید که روحیه‌ای نااستوار دارد، او را مشوش سازید، بیازارید و به هراس افکنید. آن وقت، از ضرباهنگِ فروپاشیده‌ی او سود برید و پیروزی را فراچنگ آورید.

جنگاوری مضمونِ زندگی هر روزه‌ی یک سامورایی است و او قادر است چنان با مرگ رویاروی گردد که گویی جزیی از روالِ عادی زیستن است.

غلبه بر یک مرد یا ده میلیون مرد روحیه‌ی یکسانی می‌طلبد

هر آنچه بزرگ باشد به سهولت درک می‌شود، هر آنچه خرد و حقیر است به دشواری.

با موقعیتِ تازه بدونِ تنش اما نه یکسره بی‌پروا رویاروی شوید،

هر آن کس که بخواهد جانمایه‌ی تدبیر مرا دریابد لازم است تا کوششِ بسیار کند، بر آن اندیشه نماید، و بامداد و شام به تمرین این طریقه همت گمارد. بدین‌گونه او مهارت‌های خود را صیقل می‌دهد، از نفسِ خویش تبری می‌جوید، و قابلیت‌هایی شگفتی گِرد می‌آورد. او به پیدایشِ نیرویی اعجازگون در جانِ خویش پی خواهد برد. این دستاوردِ انجام پذیرِتدبیر است.

سَرِ موش، گردنِ گاو «سر موش و گردن گاو» یعنی هنگامی که با رقیب می‌ستیزیم و ما هر دو با جزییاتِ ناچیز و ریزِ پیکار دست به گریبانیم، به یاد آوریم که طریقتِ تدبیر را همواره باید هم سرِ موش بپنداریم و هم گردنِ گاو. هر زمان که خاطرِ ما از جزییاتِ ناچیز انباشته بود، باید به ناگه نگرشِ خویش را دیگرگونه سازیم و روحیه‌ای ارجمند بیابیم. ناچیز را رها کنید و جلیل را برگیرید. این از اساسِ تدبیر است. ضروری است تا یک جنگجو هر روز زندگی در این معنا اندیشه کند. در تدبیرِ بزرگ مقیاس و یا در پیکاری تن به تن از آن غافل نباشید.

گفته می‌شود که جنگاوری شیوه‌ی دوگانه‌ی قلم و شمشیرست، و جنگجو می‌باید سررشته‌ای از این هر دو داشته باشد. حتی آنکه از استعدادهای ذاتی بی‌بهره است، باکوشش بسیار در این دو، می‌تواند به جنگاوری بدل شود.

اگر طریقتی باشد که روحیه‌ی فاتحان را بیاموزد، شخص را یاری دهد و شرافت ببار آورد، آن راه تدبیر است.

اگر مایل‌اید به فهمِ ارزشِ راستینِ شمشیرزنی نایل شوید، لازم است از مرزها و حدودِ فنونِ شمشیر فرا رَوید.

چهار سیاقِ گذرانِ عمر از این قرار است: به شیوه‌ی نجیب‌زادگان، همچون دهقانان، به طریق پیشه‌وران و به گونه‌ی بازرگانان.

استاد مانند سوزنی است و شاگرد چون نخی. می‌باید در تمرین مداومت کنید.

استاد مانند سوزنی است و شاگرد چون نخی.

فریب‌کارانه میاندیشید و صداقت پیشه کنید. این طریق به ممارست میسر می‌شود. از هر هنری شناخت حاصل کنید. شیوه‌ی تمامیِ مشاغل را فراگیرید. در امور دنیایی میان سود و زیان، دست‌یابی و فقدان تمایز قائل شوید. در همه‌ی امور ارزیابی و ادراک شهودی خود را وسعت بخشید. آن چه که نادیدنی است را درک کنید. حتی امورِ کم‌بَها را وقع نهید. هرگز کارِ بی‌سود و سَببی انجام مدهید

اگر مایل‌اید به فهمِ ارزشِ راستینِ شمشیرزنی نایل شوید، لازم است از مرزها و حدودِ فنونِ شمشیر فرا رَوید.

چهار سیاقِ گذرانِ عمر از این قرار است: به شیوه‌ی نجیب‌زادگان، همچون دهقانان، به طریق پیشه‌وران و به گونه‌ی بازرگانان. سیاقِ دهقانی: ادوات کشاورزی را به کار می‌گیرد؛ او بهاران را در پاییز می‌بیند با چشم‌هایی که گذرِ فصل‌ها را به تماشا بنشسته است. سیاقِ تاجران: شراب‌ساز اقلامش را گِرد می‌آورد و بکار می‌بندد، جهتِ گذرانیدنِ معاش. سیاقِ تاجران نیز همین است که برای کسبِ سود زندگی بگذرانند. این شیوه‌ی تاجران است. سوم سیاق جنگ‌جویانِ نجیب است: جنگ‌افزارهایش را به گُرده می‌کشد. طریق یک مبارز، وقوف بر محاسنِ سلاح‌هایش است. چنانچه مردی نجیب به تدبیر بی‌علاقه و بَدگمان است، آشکار است که او بر مزایایِ حقیقیِ جنگ‌افزارهایش آگاه نیست. حال آیا لازم نمی‌آید که این مرد قدری هنر تدبیر را بیازماید؟

دشوار است که خود را بشناسید بی‌آنکه از دیگران شناختی داشته باشید. تمامی روش‌ها، مسیرهای انحرافی هم دارند. چنانچه هر روز طریقی را وارسی کنید، و روحیه‌ی شما انشعاب یابد، شاید خیال کنید که راه راستینی را می‌پیمایید، اما بی‌غرض باید گفت که این راه را فرجامی نیست.

چنانچه شیوه‌ای راستین را دنبال گیرید ولی انحرافی ناچیز از آن داشته باشید، در آینده انشعابی بزرگ پدید خواهد آمد.

«تدبیر خام، مایه‌ی رنج است»