بریده‌هایی از کتاب اسرار ماه رجب؛ ادب حضور (دفتر اول)

...پس هر کس مرا در این ماه بخواند، اجابتش می‌کنم و هرکس از من چیزی طلب کند، به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می‌رسد.

در ماه رجب رحمت الهی با شدّت و وسعت بر امّت اسلام نازل می‌شود

«أَنَا جَلِیسُ مَنْ جَالَسَنِی»، خداوند در این تعبیر چنان خود را تنزّل می‌دهد که انسان شرمنده می‌شود؛

اوّلین و مهم‌ترین دستور در این ماه، «مراقبه» بر گناهان است؛

«...پس هر کس مرا در این ماه بخواند، اجابتش می‌کنم و هرکس از من چیزی طلب کند، به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می‌رسد.» (اقبال‌الاعمال، ص ۶۲۸.)

جنگ با پروردگار یعنی شکستن عهد بندگی پروردگار و پیروی از هوای نفس و اطاعت از دشمن انسان و پروردگار؛ یعنی «شیطان رجیم»: «ای بنی‌آدم، آیا من از شما پیمان نگرفتم که شیطان را نپرستید؟! که او دشمن آشکار شماست؟! و مرا بپرستید که تنها این راه صراط مستقیم است؟» دوستی با شیطان و عصیان الهی به معنای اعلان جنگ و دشمنی با پروردگار است.

هر کس در این ماه از من چیزی بخواهد، به او می‌دهم؛ حتّی اگر خود من را بخواهد به او می‌دهم

بهترین و اوّلین و اصلی‌ترین دستور سلوکی در ایام ماه رجب، اصلاح امر نماز است.

«خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را منصوب فرموده که به او «داعی» (به معنای دعوت‌کننده) گویند. چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته از آغاز شب تا صبح ندا سر می‌دهد: خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می‌فرماید: من هم‌نشین کسی هستم که هم‌نشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندهٔ کسی هستم که تقاضای بخشش کند. این ماه، ماه من و بنده، بندهٔ من، و رحمت، رحمت من است. پس هر کس مرا در این ماه بخواند اجابتش می‌کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم. و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می رسد.»

بنا بر روایت منقول از رسول خدا (ص)، شب‌های ماه رجب امتیاز خاصّی نسبت به سایر اوقات آن دارد؛ چراکه خداوند از سرآغاز شب تا به صبح، ملکی به نام «داعی» را در آسمان هفتم قرار می‌دهد که ندا می‌دهد: «خداوند در آسمان هفتم فرشته‌ای را منصوب فرموده که به او «داعی» (به معنای دعوت‌کننده) گویند. چون ماه رجب فرا رسد، آن فرشته از آغاز شب تا صبح ندا سر می‌دهد: خوشا به حال ذاکران و یادآوران خدا، خوشا به حال مطیعان. و خداوند تعالی می‌فرماید: من هم‌نشین کسی هستم که هم‌نشین من است، من مطیع کسی هستم که مطیع من است، من بخشندهٔ کسی هستم که تقاضای بخشش کند. این ماه، ماه من و بنده، بندهٔ من، و رحمت، رحمت من است. پس هر کس مرا در این ماه بخواند اجابتش می‌کنم، و هرکس از من چیزی طلب کند به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم. و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می رسد

ملتزم شوید به مراقبه، چه مراقبهٔ صغری (باز داشتن نفس از آنچه که خداوند بدان راضی نیست) و چه مراقبهٔ کبری (نگاه داشتن دل از آنچه محبوب نمی‌پسندد).

یکی دیگر از اسامی ماه رجب «اصبّ» است. «صبّ الماء» یعنی آب با شدّت از بلندی بر چیزی فرود آید. از آن‌جا که در ماه رجب رحمت الهی با شدّت و وسعت بر امّت اسلام نازل می‌شود، این ماه را بدین اسم نامیدند؛

«...پس هر کس مرا در این ماه بخواند، اجابتش می‌کنم و هرکس از من چیزی طلب کند، به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می‌رسد.» (اقبال‌الاعمال، ص ۶۲۸.)

رسول خدا (ص) به اباذر فرمود: «ای اباذر، خداوند تبارک و تعالی به صورت‌ها و اموال و سخنانی که به زبان می‌رانید نمی‌نگرد؛ بلکه به قلب‌ها و اعمالتان نگاه می‌کند. ای اباذر، تقوا در اینجاست! تقوا در اینجاست! و حضرت به سینهٔ مبارکش اشاره فرمود.»

«دو سه روز است در این فکرم که اگر در بهشت نگذارند ما نماز بخوانیم چه بکنیم؟»

«اما وصیـت‌های دیگـر، عمـدهٔ آن‌ها نمـاز است. نمـاز را بازاری نکـنیـد، اول وقت به جا بیـاورید، با خضوع و خشوع! اگر نماز را تحفظ کردید، همه چیزتان محـفوظ می‌ماند، و تسبیح صدّیقهٔ کبری سلام الله علیها و آیت‌الکرسی در تعقیب نماز ترک نشـود...»

«از صدر اسلام تا کنون عارفی به جامعیت قاضی نیامده‌است... آقای قاضی یک عالمی بود که از جهت فقاهت بی‌نظیر بود. از جهت فهم روایت و حدیث بی‌نظیر بود. از جهت تفسیر و علوم قرآنی بی‌نظیر بود، حتی از جهت تجوید و قرائت قرآن؛ و در مجالس فاتحه‌ای که احیاناً حضور پیدا می‌نمود، کمتر قاری قرآن بود که جرات خواندن در حضور وی را داشته باشد؛ چرا که اشکال‌های تجویدی و نحوهٔ قرائتشان را می‌گفت.» علامهٔ طباطبایی نیز دربارهٔ ایشان می‌فرمود: «ما هر چه داریم از قاضی داریم... قاضی در تفسیر قرآن کریم ید طولایی داشت و این سبک تفسیر آیه به آیه را قاضی به ما تعلیم دادند و ما در تفسیر المیزان، از مسیر و روش ایشان پیروی می‌کنیم. ایشان در فهم معانی روایات وارده از ائمّهٔ معصومین (ع) ذهن بسیار باز و روشنی داشتند و ما طریقه فهم احادیث را که فقه الحدیث گویند از ایشان آموخته‌ایم.»

رسول خدا (ص) به اباذر فرمود: «ای اباذر، خداوند تبارک و تعالی به صورت‌ها و اموال و سخنانی که به زبان می‌رانید نمی‌نگرد؛ بلکه به قلب‌ها و اعمالتان نگاه می‌کند. ای اباذر، تقوا در اینجاست! تقوا در اینجاست! و حضرت به سینهٔ مبارکش اشاره فرمود.»

اگر کسی بتواند حتّی در یک رکعت از نمازش هم حضور قلب کامل داشته باشد، نمازش درست است؛ اگر در رکعت اول نشد، در رکعت دوم جبران کنیم، اگر نشد در رکعت سوم، نشد چهارم.

به قول مرحوم میرزا جواد آقا، اولیای الهی برای درک لیلة‌القدرِ ماه رمضان، از شب اول ماه رجب دورخیز می‌کردند. زبان حال ما در ایام ارجمندی چون رجب، که با ظرفیت ناچیزمان قادر به درک عظمت آن نیستیم، باید این باشد که اگر عزیز مصر نیستیم تا بتوانیم یوسف (ع) را بخریم، لااقل مثل آن پیرزنی باشیم که در صف خریداران یوسف (ع) ایستاد؛ تا صرفاً تماشاچی آن جمال زیبا نباشد! بیایید ما هم در این ماه رجب همّتی کنیم تا لااقل در صف رجبیون قرارمان دهند!

آن‌چه که به محضر مولی عرضه می‌شود اعمال ما نیست، بلکه «کلمهٔ طیب» است؛ یعنی اصل در عمل انسان، کلمهٔ توحید است، ولی کلمهٔ توحید در ظرف قلب به محضر پروردگار عرضه می‌شود: (وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یرْفَعُهُ). اگر قلبمان کثیف باشد، هر چه ذکر بگوییم، عبادت کنیم و نماز بخوانیم، مانند آب زلالی است که در ظرف کثیف ریخته‌ایم:

ای فرزند! دنیا می‌خواهی نماز شب بخوان، آخرت می‌خواهی نماز شب بخوان!»

مرحوم میرزا جواد آقا می‌فرماید: «از دیگر مراقبتها در این ماه این است که سالک بداند... سه ماه رجب، شعبان و رمضان ماه عبادت است. بنابراین سزاوار است طالبان علم در آن ماه‌ها عبادت را مقدم بر تحصیل علم نمایند؛ گر چه تحصیل علم نیز از برترین عبادتهاست.»

«...پس هر کس مرا در این ماه بخواند، اجابتش می‌کنم و هرکس از من چیزی طلب کند، به او عطا کنم و هر کس از من طلب هدایت کند، او را هدایت می‌نمایم و این ماه را ریسمانی بین خود و بندگانم قرار دادم، پس هرکس بدان چنگ زند به من می‌رسد.»

«آیا نه این است که هر محبّی خلوت با محبوب خود را دوست می‌دارد؟

لیلةالرغائب یعنی «اللیلة التی فیها الرغائب» یعنی شبی که در آن عطایای الهی کثیر است

«اعتقادات پاک به سوی او بالا می‌رود، و عمل صالح و شایسته آن را بالا می‌برد.» آن‌چه که به محضر مولی عرضه می‌شود اعمال ما نیست، بلکه «کلمهٔ طیب» است؛ یعنی اصل در عمل انسان، کلمهٔ توحید است، ولی کلمهٔ توحید در ظرف قلب به محضر پروردگار عرضه می‌شود: (وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ یرْفَعُهُ)

و لذا بهترین و اوّلین و اصلی‌ترین دستور سلوکی در ایام ماه رجب، اصلاح امر نماز است.

ارزشمندترین کار در ماه رجب؛ اهتمام به نمازهای یومیه

ای آدم، به فرزندانت بگو که خود را در رجب حفظ نمایند که خطا در این ماه بزرگ است.