بریده‌هایی از کتاب جامعه شناسی چشم‌ و هم چشمی

سفر تفریحی بیشتر ایرانی‌ها به ترتیب به چهار کشور ترکیه، تایلند، مالزی و امارت (دبی) خلاصه می‌شود و پس از آن کشورهایی مانند گرجستان و ارمنستان قرار دارند. هموطنان ما سالانه در این چهار کشور نزدیک به ده هزار میلیارد تومان خرج می‌کنند که حدود هشت هزار میلیارد تومان آن فقط به ترکیه اختصاص دارد.

اکنون ایران از نظر تعداد جراحی‌های زیبایی بینی در دنیا مقام اول را دارد و پایتخت جراحی بینی جهان نام گرفته است.

بهترین خدمتی که پدر و مادر به فرزند خود می‌توانند انجام دهند آن است که به جای صرف هزینه‌های گزاف برای آموزش‌های اجباری، او را مسئولیت‌پذیر تربیت نمایند.

در دوران قاجار معیار زیبایی خانم‌ها، صفاتی از قبیل پوست سفید، چشمان بادامی و مشکی، موهای بلند و مجعد، ابروهای پیوسته و لب‌های نازک بود که باید به همۀ این‌ها اندامی نسبتاً فربه و چاق را هم اضافه کرد. امروزه به لطف شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی، عکس‌های زیادی از زنان عصر قاجار به‌ویژه زنان و سوگلی‌های ناصرالدین‌شاه در دسترس است. ناصرالدین‌شاه علاقۀ مفرطی به عکاسی داشت و بسیاری از آن عکس‌ها را شخص او گرفته است. با معیارهای امروز هیچ‌کدام از این زنان زیبا نبوده‌اند و اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم از ملاک‌های زیبایی امروزی برخوردار نیستند. مشهورترین همسر و سوگلی ناصرالدین‌شاه، انیس‌الدوله است که با معیارهای کنونی فردی چاق و با صورتی فاقد هرگونه جذابیت به نظر می‌آید.

اکنون به هر طرف که نگاه می‌کنی بینی‌های کشیده و سر بالا، گونه‌ها و لب‌های برجسته می‌بینی، انگار یک بیماری همه‌گیر بر صورتک‌های این نمایش انسانی سایه افکنده است. این جامعۀ هم‌شکل را می‌توان به برخی بیماری‌های خاص تشبیه کرد که در آن بیماران به دلیل اختلالات ژنتیکی بسیار شبیه هم هستند. امری که نتیجۀ آن کم شدن تنوع در چهره‌هاست و تولد فرزندانی که دیگر شبیه مادر یا پدر خود نیستند

اغلب این وقایع و فجایعی که در محیطِ‌زیست اتفاق می‌افتد تا میزان زیادی ریشه در خودخواهی انسان معاصر دارد.

تاریخ‌نگاران معتقدند قدیمی‌ترین دانشگاه دنیا، دانشگاه جندی شاپور بوده که دو هزار و هفتصد سال پیش در دوران ساسانیان ایجاد و فعالیت آن به مدت پانصد سال در ایران تداوم داشته است.

تا جایی که دستشویی و توالت زوج جوان، که با انواع شمع‌های رمانتیک، گل و روبان تزیین شده و گلاب به رویتان هنوز اتفاق ناخوشایندی در آن واقع نشده و یخچال‌های انباشته از مواد غذایی که با روبان آراسته شده، کله پاچه بخت‌برگشته با تاجی از گل بر سر، نقل محافل است. پیداست شخصی که به این مجالس دید و بازدید دعوت می‌شود شایسته نیست که از رقابت جا بماند و بنابراین دغدغۀ چندین و چند ساله او تهیه جهیزیه‌ای خواهد بود که حرفی برای گفتن داشته باشد.

یک دهه فعالیت این شرکت‌های هرمی موجب شد تنها تعداد بسیار اندکی بتوانند سرمایه‌ای به دست آورند که البته هیچ‌گونه آمار روشن و دقیقی از آن‌ها در دست نیست،‌ اما بیش از نود درصد اعضا نه‌تنها چیزی به دست نیاوردند، بلکه تمامی اندوختۀ خود را نیز از دست دادند. از طرفی آنقدر درگیر فعالیت در این شرکت‌های هرمی شدند که همه توان، پتانسیل و ایده‌های آنان نیز برای هرگونه کار تولیدی و فعالیت مناسب از بین رفت و دوران طلایی عمر کاری خود را از دست دادند. در واقع کسب‌وکارشان، تلاشی برای به دست آوردن هیچ بود. نتیجۀ فعالیت گلدکوئست در ایران برای بسیاری از جوانان، از بین رفتن امکان و محیط کاری مناسب و تشویق تفکر راحت‌طلبی و آسان‌یابی بود.

جراحی زیبایی یکی از الزامات مورد توجه زنانِ متعلق به طبقات مختلف اجتماعی برای تصاحب چیزی ازدست‌رفته در زندگی روزمره شده است. امری که باطن هر شخص را در ظاهر او جست‌وجو می‌کند.

برخی زنان قصد دارند با زیباتر کردن خود نشان دهند که به طبقه و پایگاه اجتماعی دیگری تعلق دارند.

اگر حکومت یا دولتی به هر دلیلی قادر به تأمین نیازهای نخبگان و از همه مهم‌تر رعایت منزلت و شأن آن‌ها نباشد، میزان مهاجرت این سرمایه‌های انسانی که مهم‌ترین سرمایۀ موجود در هر کشوری است، بالا خواهد رفت و درنهایت آنچه برای میهن حاصل می‌شود، خسارت و زیان فراوان است. شرایطی که متأسفانه طی سال‌های گذشته و البته تاکنون در ایران وجود داشته است

در حال حاضر شما اگر بخواهید سفر تفریحی به این مناطق داشته باشید و در ساحل دریای خزر، که از زیباترین سواحل طبیعی دنیاست، نگاهی بیندازید، بی‌گمان با ساخت‌وسازهای زیاد و متراکمی از شهرک‌های ساحلی، آپارتمان‌ها و ویلاهایی مواجه می‌شوید که دامنۀ نفوذ و گسترش آن‌ها به داخل دریا نیز می‌رسد. تقریباً دیگر جایی برای قدم زدن، تفریح و شنا باقی نمانده و تنها هرچند کیلومتر تابلویی نصب شده تحت عنوان طرح سالم‌سازی دریا بدون امکانات رفاهی که بخشی از ساحل را بی‌هیچ سلیقه‌ای محصور کرده‌اند و می‌تواند یادآور خزینه‌های حمام‌های عمومی سابق در صد سال گذشته باشد. به‌این‌ترتیب عرصه‌ها و چشم‌اندازهای عمومی که متعلق به تمام مردم ایران است در انحصار عده‌ای از مردم خاص و برخوردار از قدرت و ثروت درآمده است و ظاهراً باید چنین حکم شده باشد که فقط آن‌ها نیاز به استراحت و تفریح دارند

در دنیا عمده‌ترین دلیل نگهداری از حیوانات خانگی به‌عنوان مونس و همدم تنهایی افراد است، اما در ایران نگهداری از حیوانات خانگی تقلید و اقتباسی جعلی از آن نوع نگاه ویژه به حیوان است. زیرا هرچند به لحاظ روش و شکل نگهداری همان شیوۀ غربی، پیاده شده ولی از نظر محتوا و ماهیت موضوع، شواهد نشان می‌دهد که نگهداری از حیوانات خانگی در ایران اغلب برای جلب توجه، خودنمایی و فخرفروشی در بین دیگران و تمایل به تجمل‌گرایی است. ظاهراً امروزه انسان هرچه در خصوصیات رفتاری و واکنش‌های فردی نسبت به بقیه، عجیب‌تر و متفاوت‌تر باشد در دنیای واقعی و اخیراً در دنیای مجازی و شبکه‌های اجتماعی توجه بیشتری را جلب می‌کند.

سالانه نزدیک به صد هزار عمل بینی در کشور انجام می‌شود و مبلغی که بابت آن پرداخت می‌گردد بیش از دویست میلیارد تومان است.

در ایران به‌خصوص در سال‌های اخیر وضع کاملاً متفاوت است،‌ انگار رسالت افراد آن است که تا دکتری ادامه تحصیل دهند با این تفاوت که نه نگرانی و دغدغه‌ای برای تولید علم و کسب مهارت‌های تخصصی دارند و نه افزایش دانش و خلاقیت و گویی فقط در پی دستیابی به یک عنوان یا لقب هستند.

مهاجرت‌های اخیر، محدود به مهاجرت‌های قانونی نیست و بخشی از مهاجران، به‌ویژه آن دسته که توانایی مالی اندکی دارند و فاقد تخصص هستند، به‌صورت غیرقانونی اقدام به مهاجرت می‌کنند که موجب مشکلات عدیده‌ای چه در جریان مهاجرت و چه در کشور مقصد برایشان می‌شود. این‌گونه مهاجرت‌ها را می‌توان به مهاجرت ناشی از چشم‌وهم‌چشمی تعبیر نمود. مهاجرتی رؤیاگونه به تصور رسیدن به یک «اتوپیا» یا «مدینۀ فاضله»

عواطف و احساساتی نظیر عشق به برند، حسادت برند، هویت‌یابی با برند و سورئالیست بودن برند به‌شدت در حال گسترش است. انگار در دنیای فعلی این برندها هستند که انسان‌ها را همچون داستان کافکا، دائماً مسخ می‌کنند و ما دیگر در اختیار و به فرمان خود عمل نمی‌کنیم.

اگر روح حاکم بر کار و تلاش در جامعه‌ای دچار تقلید و کسب بادآوردۀ ثروت شود، نتیجه‌ای جز شکست نصیب آن جامعه نخواهد شد.

انسان‌ها، همراه برندها به ناکجاآبادی خواهند رفت که در زندگی اجتماعی و آینده‌شان عوارض غیرقابل پیش‌بینی به جا خواهد گذاشت. بعید نیست در آینده مراکزی تحت عنوان «کلینیک ترک برند» ایجاد شود که در آن افرادی را که به‌شدت دلبستگی به برند خاصی دارند را بستری نمایند. آن روز، دور نخواهد بود.

این پیکر و چهره‌تراشی‌ها با توجه به اینکه در اغلب موارد بسیار شبیه هم بوده و از الگویی واحد پیروی می‌کنند، جامعه‌ای از زنان با چهره‌های همگون و یکسان ساخته است. «درنتیجه به‌تدریج هر بدنی ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را از دست می‌دهد و با همانندسازی افراطی به هیئتی شبیه بدن دیگران، درمی‌آید. در این دوره به وفور شاهد زنان و دخترانی هستیم که صورت، اندام، مو، رنگ، پوست، لبخند، نگاه و حرکاتشان شبیه یکدیگر است. این شبیه‌سازی‌ها بر مبنای کدهای زیبایی شکل گرفته که برساختۀ رسانه‌هاست. به‌این‌ترتیب ما دیگر برای درک زیبایی نیازی به تأمل، نظربازی، زمان و کشف نداریم. به محض دیدن چند کد زیبایی، حکمی صادر می‌کنیم که کسی زشت یا زیباست بی‌آنکه متوجه باشیم بخش بزرگی از احساسات و درک زیبایی ناشی از کشف تفاوت یک انسان با انسان دیگر و منحصربه‌فرد بودن اوست. چیزی نمی‌گذرد که چشم باز می‌کنیم و می‌بینیم اطرافمان پر از آدم‌هایی شبیه هم شده که سودای دیده شدن دارند، اما چشمی برای دیدن ندارند.

باید یاد بگیریم چگونه بدن طبیعی می‌تواند جذاب باشد. لازم نیست با لبی حجیم، سینه‌هایی درشت یا صورتی پر از رنگ و لعاب، ویترین اغراق‌آمیز و مصنوعی از خود به نمایش بگذاریم تا دیگری را در چند لحظه مجذوب خود کنیم. جذابیت اتفاقاً چیزی کاملاً بکر و طبیعی است.

جراحی زیبایی یکی از الزامات مورد توجه زنانِ متعلق به طبقات مختلف اجتماعی برای تصاحب چیزی ازدست‌رفته در زندگی روزمره شده است. امری که باطن هر شخص را در ظاهر او جست‌وجو می‌کند.

جامعه‌شناسان، علم و دانشگاه را نهادی اجتماعی با «فرهنگ مستقل» تصور می‌کنند که دارای ارزش‌ها و معیارهای خاص خود و نیز سبک زندگی و ساختار فرهنگی ویژه‌ای است. اما امروزه این فرهنگ مستقل با توجه به گسترش کمّی و پُرشتاب دانشگاه درنتیجه تقاضای زیاد اجتماعی تحت‌الشعاع قرار گرفته و مهم‌ترین آسیبی که به آن وارد شده مسئله کیفیت دانشگاه است. آنچه این کیفیت را تحت تأثیر قرار داده، شور و انگیزه ورود به دانشگاه در افراد بدون توجه به هدف اصلی آموزش و صرفاً برای اخذ مدرک است. این امر موجب تطبیق دیرهنگام و بسیار ضعیف دانشجوها بافرهنگ دانشگاهی و درنتیجه تولید علم می‌گردد که رسالت عمدۀ دانشگاه است.

در نسل امروزی تحصیل‌کردگان نوعی بی‌انگیزگی و بی‌تفاوتی نسبت به مطالعه کاملاً مشهود است. انگار خواندن جزوات، کتاب‌ها و مقالات که وظیفۀ ذاتی آن‌هاست امری سخت و زجرآور است.

در عصر حاضر که زنان هنوز در معرض نگاه‌های کنجکاو و خیرۀ دیگران‌اند و قضاوت در مورد آن‌ها بسیار بیشتر از مردان بر مبنای ظاهرشان صورت می‌گیرد، به‌ناچار آن‌ها به دنبال موازنۀ قدرت در مناسبات خانوادگی و اجتماعی خود بر پایۀ هویت بدنی هستند.

آنچه روشن است اینکه وضعیت مذکور سبب شده که در سالیان اخیر شهرها از مکانی برای تولید به مکانی برای مصرف تبدیل شوند. وجود مراکز خرید متعدد و بزرگ در شهرها که هر آنچه را خواسته باشید در آن می‌یابید، نشانگر این موضوع است.

تقریباً دیگر جایی برای قدم زدن، تفریح و شنا باقی نمانده و تنها هرچند کیلومتر تابلویی نصب شده تحت عنوان طرح سالم‌سازی دریا بدون امکانات رفاهی که بخشی از ساحل را بی‌هیچ سلیقه‌ای محصور کرده‌اند و می‌تواند یادآور خزینه‌های حمام‌های عمومی سابق در صد سال گذشته باشد. به‌این‌ترتیب عرصه‌ها و چشم‌اندازهای عمومی که متعلق به تمام مردم ایران است در انحصار عده‌ای از مردم خاص و برخوردار از قدرت و ثروت درآمده است و ظاهراً باید چنین حکم شده باشد که فقط آن‌ها نیاز به استراحت و تفریح دارند

در گذشتۀ نه‌چندان دور، بدن واقعیتی طبیعی و قطعی بود که باید تا پایان زندگی با آن زیست. اما امروزه این بدن در انواع شکل‌های مدیریت بدن به یکی از مؤلفه‌های بازاندیشی در هویت انسان به‌ویژه زنان تبدیل شده است. ازاین‌رو، جراحی زیبایی یکی از الزامات مورد توجه زنانِ متعلق به طبقات مختلف اجتماعی برای تصاحب چیزی ازدست‌رفته در زندگی روزمره شده است. امری که باطن هر شخص را در ظاهر او جست‌وجو می‌کند

جمله معروفی است که می‌گوید؛ «فرزندان شما پیش از آنکه به شما تعلق داشته باشند، به خودشان تعلق دارند.» بهترین خدمتی که پدر و مادر به فرزند خود می‌توانند انجام دهند آن است که به جای صرف هزینه‌های گزاف برای آموزش‌های اجباری، او را مسئولیت‌پذیر تربیت نمایند. ما نباید به جای فرزندان خود زندگی کنیم