بریده‌هایی از کتاب رهایی از زندان ذهن

افکار دست و پاگیر، قضاوت‌ها و محکوم‌کردن خود یا دیگران هستند.

افکار ما پدیده‌ای در لحظه هستند که فقط در اعصاب مغز ما وجود دارند. (اگر بخواهم مثالی تلویزیونی بزنم) این افکار مانند یک صحنۀ کمدی غیرواقعی در تلویزیون هستند، اما ما اهمیت آن‌ها را در حد یک خبر جدی و فوری در نظر می‌گیریم.

ذهن ما هفت طرزتفکر ایجاد می‌کند که عبارتند از: خاطره، مشاهده، برنامه‌ریزی، قضاوت، پیش‌بینی، روایتگر؛ تمام این افکار به پیشرفت ما کمک می‌کنند. تمام این هفت نوع فکر می‌توانند هم در راه مفید و هم در راه مضر استفاده شوند.

همان لحظه که سعی دارید فکری را متوقف، کنترل یا حذف کنید؛ آن فکر بر تمام ذهن شما سیطره میابد

وظیفۀ اصلی ذهن ما تفکر است. ذهن ما، این کار را مدام و بی‌وقفه انجام می‌دهد. بعضی از این افکار، منطقی و بعضی دیگر بی‌منطق هستند. بعضی از افکار به حل مشکلات کمک می‌کنند و بعضی نیز با ایجاد ترس، عملکرد ما را مختل می‌کنند. گاهی افکارمان ما را به سمت دریای موفقیت سوق می‌دهند و زمانی کشتی زندگی‌مان را به گِل می‌نشانند.

افکار خود را همانطور که در حال شکل‌گیری هستند، بادقت مشاهده کنید؛ - حالا بگذارید که بر چاه ماتم بریزند. صدای چکۀ آن‌ها را در آب این چاه بشنوید که چطور کم‌کم محو می‌شود؛ - سه مرحله وجود دارد: توجه، شنیدن صدای چکۀ آن‌ها، و رهاکردنشان. این کار را به مدت چند دقیقه انجام دهید و ببینید که رابطۀ شما با این افکار چه تغییری می‌کند؟ آیا این افکار بازهم همان‌قدر مهم و قدرتمند به نظر می‌رسند؟ آیا همان تأثیر قبل را بر احساسات شما دارند؟

عمیق بکشید؛ - به فکری که غالباً از ذهنتان عبور می‌کند و یا هر فکر دیگری، توجه کنید. لازم نیست قضاوت کنید که این فکر دست است یا غلط؟ - توجه کنید که وقتی این فکر را دارید، همانطور که در این حالت استراحت می‌کنید اتفاقات دیگری نیز خواهد افتاد. تماس مبل یا تخت با بدن خود را حس کنید. آیا تشک یا صندلی که در زیرتان قرار دارد نرم و راحت است؟ پشت صندلی که به آن تکیه زده‌اید چطور؟

همۀ قضاوت‌ها از یک منبع سرچشمه می‌گیرند. منشاء آن‌ها این باور است که همه‌چیز باید چنین باشد و چنان نباشد.

افکار ما پدیده‌ای در لحظه هستند که فقط در اعصاب مغز ما وجود دارند. (اگر بخواهم مثالی تلویزیونی بزنم) این افکار مانند یک صحنۀ کمدی غیرواقعی در تلویزیون هستند، اما ما اهمیت آن‌ها را در حد یک خبر جدی و فوری در نظر می‌گیریم. ما هر فکری که از ذهنمان می‌گذرد باور می‌کنیم و همین منشاء بسیاری از دردهای ما می‌شود.

همۀ ما گوی شیشه‌ایِ طالع‌بینی خود را حمل می‌کنیم. بخشی از ذهن ما به پیش‌بینی آینده و دوری‌کردن از خطرات احتمالی اختصاص دارد. این همان صدایی است که مدام در گوش شما زمزمه می‌کند: «اگر فلان‌طور شود یا نشود چه خواهد شد؟ اگر دخترت در مدرسه مردود شود چه؟ اگر این درد نشانۀ زخم معده باشد چه؟ اگر ورشکسته شوم چه»؟ امیدواریم که از طریق دوراندیشی و دیدن نقاط نامعلوم آینده خود را در امنیت نگه داریم. مشکل اینجاست که ما خیلی زود به پیش‌بینی آینده اعتیاد پیدا می‌کنیم یا باورمان می‌شود که با تجسم خطرات احتمالی، می‌توانیم به طور معجزه‌آسایی از بروز آن‌ها جلوگیری کنیم. به این ترتیب زندگی ما در موجی از نگرانی و تشویش فرو می‌رود که ما را همیشه گوش به زنگ خطر نگه می‌دارد.

افکار ما پدیده‌ای در لحظه هستند که فقط در اعصاب مغز ما وجود دارند. (اگر بخواهم مثالی تلویزیونی بزنم) این افکار مانند یک صحنۀ کمدی غیرواقعی در تلویزیون هستند، اما ما اهمیت آن‌ها را در حد یک خبر جدی و فوری در نظر می‌گیریم.

همۀ قضاوت‌ها از یک منبع سرچشمه می‌گیرند. منشاء آن‌ها این باور است که همه‌چیز باید چنین باشد و چنان نباشد.

افکار ما به طور ناخودآگاه طوری تنظیم شده است که ما را به سمت احساس ترس، باخت، بی‌ارزشی یا خشم سوق می‌دهند. آن‌قدر در افکار خود غرق می‌شویم که به نظرمان می‌رسد، آن‌ها واقعیت دارند و ما را به انجام کارهایی وامی‌دارند که حتی اوضاع را وخیم‌تر نیز می‌کند.

گاهی اوقات ذهن شما کم خرد می‌شود. در میان افکار پرسه می‌زند و به افکاری می‌رسد که اصلاً دوست ندارید آن‌ها را داشته باشید.

ذهن شما در طول تمام زندگیتان مدام در گوش شما چیزهایی می‌خواند و شما طوری به آن گوش می‌دهید که انگار یک غیب‌گوی معصوم است و چیزی جز حقیقت نمی‌گوید. ذهنتان به شما القاب ناراحت کننده‌ای می‌دهد. می‌گوید که دیگران دربارۀ شما چه فکری می‌کنند و تصاویر وحشتناکی از آنچه که قرار است اتفاق بیفتد برایتان ترسیم می‌کند. حالا فهمیده‌اید که ذهن شما نمی‌تواند کاری در این‌باره انجام دهد و مدام فقط فکر می‌کند. نمی‌توانید ذهنتان را وادار کنید که رفتار بهتری داشته باشد، اما می‌توانید رابطۀ خود را با آن تغییر دهید. به جای اینکه هر فکر را مانند آیۀ قرآن بدون خطا و اشتباه درنظر بگیرید، به افکار خود اصلاً باور نداشته باشید.

افکار ما چیزی جز جرقه‌های نورون‌های عصبی نیستند، اما ما آن‌ها را این‌قدر جدی می‌گیریم که می‌توانند ما را بترسانند، مارا از خودمان متنفر کنند، یا دیگران را در نظر ما حقیر جلوه دهند. افکار، قدرت از کارانداختن ما یا به راه انداختن جنگ را دارند.

به طور کلی، یک فکر زمانی کارآمد است که زندگی شما را بهبود ببخشد و به جای ایجاد مشکل آن‌را حل کند.

* تخیلات (افکار آینده) می‌توانند منبع حظ و لذت باشند، زیرا با تخیل شما تعطیلاتِ لذت‌بخش، دوست‌داشتنی و موفقیت‌های آینده را تصور می‌کنید، اما تخیلات از آنجا که شما را از برداشتن گام‌های عملی برای واقعیت‌بخشیدن به رویاهای دوست‌داشتنی بازمی‌دارند می‌توانند خطرناک باشند. همچنین تخیلات می‌توانند منجر به افسردگی شما شوند، زیرا ممکن است شما زندگی حال خود را پوچ و کسل کننده تصور کنید و فقط در خیال آینده باشید.

اگر گاهی اوقات تخیلات برایتان مشکل ایجاد می‌کنند به شما پیشنهاد می‌کنیم که «وقفه‌های واقعیت» را ایجاد کنید. یعنی هربار که متوجه شدید در دریای دور و دراز یک تخیل غرق شده‌اید؛ نفس عمیقی بکشید و به مدت یک دقیقه به زمان حال بازگردید. به چیزهایی که می‌بینید و می‌شنوید و در درون بدن خود حس می‌کنید توجه کنید. این سؤال را از خود بپرسید: «چطور می‌توانم شرایط زمان حال را بهتر کنم؟»

روایت‌ها را خودمان می‌سازیم و طوری عمل می‌کنیم که انگار آن‌ها واقعیت محض هستند. مثالی که قبل‌تر آمد را در نظر بگیرید: «دوستانم دیر به مهمانی من آمدند چون تمایلی به آمدن نداشتند.» اگر بخواهیم براساس این فرض عمل کنیم، ممکن است با سردی و بی‌رغبتی از دوستانی که دیر آمده‌اند استقبال کنیم، یا اصلاً دیگر کاری به کار آن‌ها نداشته باشیم و حتی آن‌ها را نادیده بگیریم. اما اگر این تحلیل و روایت اشتباه بود چه؟ در ذهن ما مرز تفاوت میان واقعیت و خیال بسیار باریک است، زیرا ما عادت داریم که افکارمان را باور کنیم. روایت‌های ما هرقدر هم که نامحتمل و بی‌منطق باشند، باز به نظر ما درست و واقعی به‌نظر می‌رسند. با این وجود چطور باید با این روایت‌ها برخورد کنیم؟ باید آن‌ها را یک فرض و احتمال در نظر بگیریم؛ درست مانند یکی از همان ایده‌هایی که ذهن ما مدام درحال تولید آن است. آن‌ها حقیقت نیستند. صرفاً خیال محض هستند.