بریده‌هایی از کتاب بخت خاک

حج، تمامت اسلام و محل حضور و تجلی مقام شامخ ولایت و محبت خدای تبارک و تعالی است و مسلمین در میقاتی حضور می‌یابند که «امام» و «خلیفه» خدا نیز حاضر است. ولی امری که به فرموده امام رضا (ع) «الإمام الأنیس و الرفیق و الوالد الشفیق» هستند. واسط فیض، بقیة الله و بابی که حضورشان تاج وقار و سربلندی مسلمین است. در دعای ندبه اشاره شده است که: «این السبب المتصّل بین‌الأرض و السماء» کجاست آن وسیله‌ای که فیوضات آسمان را به اهل زمین می‌رساند.

زندگی در همه شهرهای عراق بسیط و به تبع آن بی‌نصیب از ادوات و ابزار مدرن و وسایل ارتباطی پیشرفته و پیچیده است. از همین رو هر مسافر ساده‌دلی می‌پندارد که اینان در جهل و بی‌خبری به سر می‌برند. چرا که امروزه، رسانه‌ها، تبلیغات غربی و ادوات و ابزار مدرن، نشانه ترقی و رشدند و نشانه انسان و جوامع توسعه یافته. پس اگر قومی و جماعتی خود را در چادر مدرنیته نپیچیده باشد، انسان نیست. اگر قومی ریسمان تعلق خود را از سنت‌ها، از قومیت، از دین و حتّی از ملیت نبریده باشد، پیشرفته، اجتماعی و قابل قبول نیست. دور انداختنی، عقب‌مانده و فناتیک است و جز به درد کشته شدن نمی‌خورد.

شاید به خاطر همین توسعه نیافتگی و عقب ماندن از قافله مدرنیته است که از سامرا در شمال بغداد گرفته تا کربلا در جنوب عراق، خبری از دختران و پسران سگ به دست یله‌ورها و عنان گسیخته نیست. چنان که در این دیار از اعتیاد، معتاد و دوره‌گردهای خیابانی نیز خبری نیست. بچه‌ها پا برهنه‌اند اما دوره‌گرد علافی که چشم به هر دارو نداری که همراه توست بدوزند یا در اوّلین فرصت آن را از تو بربایند، نیستند.

دست‌فروش‌های دوره‌گرد که سنی میان ده تا بیست سالگی را پشت سر می‌گذارند رد و نشان همه محلهای زندگی و اتراق زائران و مسافران را دارند. آنها در اوّلین فرصت و دور از چشم نگهبانان به سراغ تو می‌آیند؛ به راحتی قیمت خرید اوّلیه خود را می‌گویند و با درصدی سود جزیی آن را می‌فروشند. قصد اصلی‌شان فروش سریع کالاست نه منفعت بسیار. گاه کالایی را به قیمت خرید به تو می‌فروشند با حساسیتی که تو را به حیرت می‌آورد. حساسیت عجیبی در وقت مواجه شدن با چهره ناراضی تو، در وقتی که پول می‌دهی دارند. چیزی در آنها هنوز زنده است. واهمه‌ای از کسب پول شبهه ناک، از اینرو به گونه‌ای معامله می‌کنند تا برق رضایت را در چشمان خریدار ببینند.