بریده‌هایی از کتاب میراث والدین نابالغ عاطفی

صمیمیت عاطفی یعنی بدانید که کسی را دارید و می‌توانید همه‌چیز را به او بگویید. کسی را دارید که می‌توانید تمام احساساتتان را دربارهٔ همه‌چیز با او مطرح کنید. به‌قدری با این فرد احساس راحتی و امنیت می‌کنید که بتوانید تمام افکارتان را برایش شرح دهید و نوع این ارتباط ممکن است به‌صورت کلامی، ازطریق تبادل نگاه یا حتی کنارهم‌بودن در سکوت کامل باشد. صمیمیت عاطفی عمیقاً رضایت‌بخش است و این احساس را در فرد ایجاد می‌کند که شخصی او را همان‌طور که واقعاً هست می‌بیند. این حس فقط زمانی ایجاد می‌شود که طرف دیگر به‌جای قضاوت‌کردن شما فقط به‌دنبال شناختنتان باشد.

وقتی والدین پذیرای فرزندشان نیستند یا ازلحاظ عاطفی او را نادیده می‌گیرند، این فرزندان در بزرگسالی انتظار همین رفتار را از بقیه هم دارند. آن‌ها اعتمادبه‌نفس لازم را ندارند تا قبول کنند بقیه می‌توانند به آن‌ها علاقه‌مند باشند؛ بنابراین به‌جای اینکه خواسته‌های خود را مطرح کنند، براثر اعتمادبه‌نفس کم، از اینکه به‌دنبال جلب‌توجه باشند، خجالت می‌کشند و احساساتی متضاد دارند. این افراد باور دارند اگر دربارهٔ نیازهایشان به دیگران اطلاع دهند، برای آن‌ها مزاحمت ایجاد کرده‌اند. متأسفانه این افراد دائماً منتظرند احساس طردشدنی که در کودکی تجربه کرده‌اند، دوباره تکرار شود؛ بنابراین احساساتشان را سرکوب و احساس تنهایی عاطفی را بیشتر در خود تقویت می‌کنند.

والدین نابالغ عاطفی از داشتن احساسات خالص می‌ترسند و در برابر صمیمیت عاطفی کنار می‌کشند. آن‌ها از یک سری مکانیسم برای تطبیق‌پیداکردن استفاده می‌کنند که به‌جای روبه‌روشدن با واقعیت، در برابر آن مقاومت می‌کنند. والدین نابالغ عاطفی با خودشان تعمق و تفکر نمی‌کنند؛ بنابراین به‌ندرت تقصیر را می‌پذیرند یا عذرخواهی می‌کنند. نابالغ‌بودن این افراد آن‌ها را ناسازگار و ازلحاظ عاطفی غیرقابل‌اعتماد می‌کند. وقتی پای برنامه‌های خودشان وسط باشد، چشم‌هایشان اصلاً نیازهای فرزندشان را نمی‌بیند.

خوشبختانه وقتی به‌جای سرکوب‌کردن احساسات خود، شروع کنید به گوش‌دادن به احساساتتان، این احساسات شما را به‌طرف ایجاد نوعی ارتباط واقعی با بقیه خواهد برد. وقتی دلیل احساس تنهایی عاطفی‌تان را بدانید، گام اولتان برای حرکت به جلو این خواهد بود که می‌توانید روابطی راضی‌کننده‌تر ایجاد کنید.

روی پدر و مادری که حاضر نیستند خودشان را تغییر دهند، تمرکز نکنیم. وقتی نابالغ‌بودنِ عاطفی این افراد را درک کنیم، از شر احساس تنهاییِ عاطفی رها خواهیم شد؛ چون می‌فهمیم که غفلت و اهمال آن‌ها به ما ربطی نداشته و مشکلِ خود آن‌ها بوده است. وقتی ببینیم چرا آن‌ها نمی‌توانند عوض شوند، بالاخره می‌توانیم از شر عذابی که به‌خاطر آن‌ها می‌کشیم، رها شویم و همچنین شک‌وتردیدی را که دربارهٔ دوست‌داشتنی‌بودن خودمان داریم کنار بگذاریم.

وقتی دربارهٔ تفاوت‌های بلوغ عاطفی یاد بگیرید، راهی پیدا خواهید کرد تا بفهمید چرا باوجوداینکه دیگران ادعا می‌کنند دوستتان دارند و با شما مهربان‌اند، تا این حد ازلحاظ عاطفی احساس تنهایی می‌کنید.

غفلت عاطفی در کودکی به ایجاد احساس تنهایی عاطفی دردناکی منجر می‌شود که ممکن است روی انتخاب‌های فرد اثرات منفی بلندمدتی بگذارد.

اگر در تمام طول عمرتان با احساس تنهایی عاطفی دست‌وپنجه نرم کرده باشید، نشان می‌دهد که در دوران کودکی پاسخ عاطفی کافی دریافت نکرده‌اید.

اغلب عادت کرده‌ایم فکر کنیم بزرگسال‌ها باید بالغ‌تر از فرزندانشان باشند؛ اما اگر بعضی از بچه‌ها هوشیار به دنیا بیایند و ظرف چند سال ازلحاظ عاطفی در مقایسه با والدین‌شان که چند دهه بیشتر از آن‌ها زندگی کرده‌اند، به بلوغ بیشتری برسند، چه؟

«کتاب میراث والدین نابالغ عاطفی نوشتهٔ لینزی سی. گیبسن راهنمایی روشنگرانه و دل‌سوزانه برای تمام کسانی است که به دنبال درک اثرات بلندمدت بزرگ‌شدن در خانواده‌ای تهی از عاطفه‌اند و می‌خواهند بر این اثرات غلبه کنند. در این کتاب توصیه‌هایی حکیمانه و اقداماتی ساده ارائه شده است که به شما کمک می‌کند از الگوهای قدیمی خلاص شوید و ارتباطی عمیق‌تر با خودتان و دیگران ایجاد کنید و در نهایت به همان شخصی تبدیل شوید که همیشه می‌خواستید باشید.»

«من باید بتونم این مشکل رو تنهایی تحمل کنم. مگه برآورده‌کردن نیازهای عاطفی‌م وظیفهٔ خودم نیست؟» چقدر این فکر سرشار از احساس تنهایی است!

بسیاری از افرادی که ازلحاظ عاطفی نابالغ‌اند، در اوایل دوران زندگی خود «بیش از حد محدود شده بودند» و دامنهٔ پذیرفته‌شدن آن‌ها بسیار محدود بوده است. شخصیت این افراد مانند یک درخت بونسای قدکوتاه بوده که یاد گرفته به‌شکلی غیرطبیعی رشد کند. آن‌ها مجبور بوده‌اند خم شوند تا با محدودیت‌های خانواده‌شان هماهنگ باشند و نتوانسته‌اند آزادانه رشد کنند و به فردی طبیعی با شخصیتی یکپارچه تبدیل شوند که در محیطی دیگر می‌توانسته‌اند باشند.

اگر آن حس پایه‌ای را که نشان می‌دهد چه کسی هستید نداشته باشید، نمی‌توانید یاد بگیرید که چطور باید ازلحاظ عاطفی با دیگران در سطحی عمیق پیوند برقرار کنید. این رشد شخصی محدودشده سبب ایجاد ضعف‌های شخصیتی عمیق‌تر و بیشتری می‌شود که بین افراد نابالغ عاطفی رایج است

آن‌ها احتمالاً به‌هیچ‌وجه اجازه نداشته‌اند تجربه‌های احساسی خود را در کودکی نشان دهند و به‌شکلی یکپارچه درآورند؛ بنابراین در بزرگسالی به افرادی با تناقض احساسی تبدیل شده‌اند. شخصیت این افراد ساختاری ضعیف دارد و آن‌ها احساسات و رفتارهای متضادی از خود نشان می‌دهند. آن‌ها وارد حالات عاطفی گوناگون شده و از آن خارج می‌شوند و هرگز این تناقض‌های خود را درک نمی‌کنند.

وقتی پدر یا مادری در کودکی فرزندشان رفتاری متناقض داشته باشند، این موضوع حس امنیت را در کودک تضعیف می‌کند و باعث می‌شود کودک مدام عصبی باشد. پاسخ والدین نوعی قطب‌نمای عاطفی برای تعیین ارزش خود به کودک می‌دهد؛ بنابراین چنین کودکانی احتمالاً به این باور می‌رسند که تغییر رفتار والدینشان تقصیر آن‌هاست.

احساس تنهایی ناشی از حس نادیده‌گرفته‌شدن توسط دیگران، دردی اساسی مانند جراحت فیزیکی ایجاد می‌کند؛ ولی نمی‌توان اثرات این درد را بیرون از وجود فرد دید. احساس تنهایی عاطفی تجربه‌ای مبهم و شخصی است و دیدن و شرح‌دادنش اصلاً آسان نیست. شاید این حس را به‌صورت حس خالی‌بودن یا تنهابودن در دنیا توصیف کنید. برخی افراد این حس را «احساس تنهایی وجودی» نامیده‌اند؛ اما هیچ‌گونه بُعد وجودی در آن دیده نمی‌شود. اگر این حس را دارید، آن را از خانواده‌تان گرفته‌اید.

وقتی کودکی والدی بالغ داشته باشد، برای جبران احساس تنهایی‌اش فقط کافی است به سراغ والدش برود تا ارتباطی محبت‌آمیز با او ایجاد کند؛ اما اگر والد شما از ایجاد احساسات عمیق بترسد، ممکن است سبب شود از نیاز خودتان برای دلداری‌گرفتن احساس شرمساری ناراحت‌کننده‌ای را تجربه کنید.

صمیمیت عاطفی یعنی بدانید که کسی را دارید و می‌توانید همه‌چیز را به او بگویید. کسی را دارید که می‌توانید تمام احساساتتان را دربارهٔ همه‌چیز با او مطرح کنید. به‌قدری با این فرد احساس راحتی و امنیت می‌کنید که بتوانید تمام افکارتان را برایش شرح دهید و نوع این ارتباط ممکن است به‌صورت کلامی، ازطریق تبادل نگاه یا حتی کنارهم‌بودن در سکوت کامل باشد. صمیمیت عاطفی عمیقاً رضایت‌بخش است و این احساس را در فرد ایجاد می‌کند که شخصی او را همان‌طور که واقعاً هست می‌بیند. این حس فقط زمانی ایجاد می‌شود که طرف دیگر به‌جای قضاوت‌کردن شما فقط به‌دنبال شناختنتان باشد.

اگر یکی از والدین شما یا هر دوی آن‌ها ازلحاظ عاطفی به‌اندازهٔ کافی به بلوغ نرسیده باشند که از شما پشتیبانی عاطفی کنند، در کودکی اثر نداشتن این پشتیبانی را حس خواهید کرد؛ اما ضرورتاً متوجه نخواهید شد مشکل کجاست.

در کودکی به‌هیچ‌وجه نمی‌دانید که این احساس تهی‌بودن چیزی طبیعی و در حقیقت واکنشی جهانی به فقدان احساس داشتن یک همراه انسانی مناسب است. عبارت «احساس تنهایی عاطفی» عبارتی است که خودش درمان خودش را نشان می‌دهد: باید شخصی دل‌سوز باشد تا به احساسات شما علاقه نشان دهد. این نوع احساس تنهایی احساسی عجیب‌وغریب یا احمقانه نیست؛ بلکه نتیجه‌ای پیش‌بینی‌پذیر است که وقتی بدون دریافت همدلی کافی ازطرف دیگران بزرگ می‌شوید، ایجاد می‌شود.

احساس تنهایی عاطفی به‌قدری آزاردهنده است که بچه‌ای که این حس را تجربه می‌کند، هر کاری لازم باشد می‌کند تا نوعی ارتباط با والدینش ایجاد کند. ممکن است این بچه یاد بگیرد همیشه نیاز دیگران را بر نیازهای خودش اولویت دهد و این کار را بهایی در نظر بگیرد که برای پذیرفته‌شدن در رابطه باید بپردازد. این بچه به‌جای اینکه انتظار داشته باشد دیگران از او پشتیبانی کنند یا به او علاقه نشان دهند، نقش یاور را برای بقیه بر عهده می‌گیرد و همه را قانع می‌کند که خودش نیاز عاطفی زیادی ندارد. متأسفانه این کار سبب ایجاد احساس تنهایی بیشتری در این فرد می‌شود؛ چون وقتی روی عمیق‌ترین نیازها سرپوش گذاشته شود، ایجاد ارتباطی واقعی با بقیه ممکن نیست.

والدینی در واقع فاقد بلوغ عاطفی‌اند. وقتی خصوصیات این افراد را درک کنید، می‌توانید خودتان سطح رابطه‌ای را که می‌توانید یا نمی‌توانید با والدینتان داشته باشید، ارزیابی کنید. وقتی این را بدانیم، می‌توانیم به خودمان برگردیم و براساس ذات عمیق‌تر خودمان زندگی کنیم و روی پدر و مادری که حاضر نیستند خودشان را تغییر دهند، تمرکز نکنیم. وقتی نابالغ‌بودنِ عاطفی این افراد را درک کنیم، از شر احساس تنهاییِ عاطفی رها خواهیم شد؛ چون می‌فهمیم که غفلت و اهمال آن‌ها به ما ربطی نداشته و مشکلِ خود آن‌ها بوده است. وقتی ببینیم چرا آن‌ها نمی‌توانند عوض شوند، بالاخره می‌توانیم از شر عذابی که به‌خاطر آن‌ها می‌کشیم، رها شویم و همچنین شک‌وتردیدی را که دربارهٔ دوست‌داشتنی‌بودن خودمان داریم کنار بگذاریم.

فقدان دریافت حمایت یا ارتباط مناسب با والدین سبب می‌شود بسیاری از بچه‌هایی که از محرومیت عاطفی رنج می‌برند، مشتاق باشند دوران کودکی‌شان را پشت‌سر بگذارند. این بچه‌ها به این نتیجه می‌رسند که بهترین راه‌حل برایشان این است که زودتر بزرگ شوند و به خودکفایی برسند. توانمندی‌های این بچه‌ها بسیار بیشتر از سنشان است؛ اما احساس تنهایی هستهٔ وجودی‌شان را تشکیل می‌دهد. آن‌ها اغلب قبل‌از اینکه به بلوغ برسند، وارد بزرگسالی می‌شوند

ما به‌سمت موقعیت‌هایی جذب می‌شویم که قبلاً تجربه‌شان کرده بودیم؛ چون بلدیم چطور با آن‌ها برخورد کنیم. وقتی کودکیم، محدودیت‌های والدینمان را نمی‌دانیم؛ چون اگر والدینمان را افرادی نابالغ یا ناقص ببینیم، ترسناک است. متأسفانه وقتی این حقیقت دردناک را دربارهٔ والدینمان انکار کنیم، نمی‌توانیم افرادی را که درست به همین شکل در آینده به ما آسیب می‌زنند، در آیندهٔ خودمان هم ببینیم. انکار سبب می‌شود همان موقعیت را بارها و بارها تکرار کنیم؛ چون دفعهٔ بعد هم متوجه نخواهیم شد این همان موقعیت قبلی است.

احساس تنهایی عاطفی چیزی فراتر از جنسیت است

افرادی که در دوران کودکی ارتباطات عاطفی ندارند، چه مرد باشند و چه زن، اغلب نمی‌توانند باور کنند کسی فقط به‌خاطر خودشان می‌خواهد با آن‌ها رابطه داشته باشد. آن‌ها باور دارند که اگر بخواهند رابطه‌ای نزدیک با کسی داشته باشند، باید همیشه نقشی را بر عهده بگیرند که طرف مقابلشان را در اولویت قرار دهد.

والدینی که ازلحاظ عاطفی نابالغ‌اند، نمی‌دانند چطور باید احساسات و غرایز فرزندانشان را تأیید کنند. اگر والدین این تأیید را انجام ندهند، بچه‌های آن‌ها یاد خواهند گرفت در برابر هرچیزی که دیگران از آن مطمئن به نظر می‌رسند، تسلیم شوند. ممکن است وقتی این بچه‌ها بزرگ می‌شوند، غرایزشان را کاملاً انکار کنند و تا جایی پیش بروند که به روابطی که واقعاً نمی‌خواهند، رضایت دهند.

وقتی والدین پذیرای فرزندشان نیستند یا ازلحاظ عاطفی او را نادیده می‌گیرند، این فرزندان در بزرگسالی انتظار همین رفتار را از بقیه هم دارند. آن‌ها اعتمادبه‌نفس لازم را ندارند تا قبول کنند بقیه می‌توانند به آن‌ها علاقه‌مند باشند؛ بنابراین به‌جای اینکه خواسته‌های خود را مطرح کنند، براثر اعتمادبه‌نفس کم، از اینکه به‌دنبال جلب‌توجه باشند، خجالت می‌کشند و احساساتی متضاد دارند. این افراد باور دارند اگر دربارهٔ نیازهایشان به دیگران اطلاع دهند، برای آن‌ها مزاحمت ایجاد کرده‌اند. متأسفانه این افراد دائماً منتظرند احساس طردشدنی که در کودکی تجربه کرده‌اند، دوباره تکرار شود؛ بنابراین احساساتشان را سرکوب و احساس تنهایی عاطفی را بیشتر در خود تقویت می‌کنند.

طردشدن ازطرف والدین همیشه باعث کم‌شدن اعتمادبه‌نفس نمی‌شود. برخی از افراد باهوش و قوی به‌نوعی اعتمادبه‌نفس لازم را برای دنبال‌کردن شغل و حرفه‌ای خوب و رسیدن به سطوح عالی موفقیت نشان می‌دهند. بسیاری از این افراد کسی را پیدا می‌کنند که ازلحاظ عاطفی به بلوغ رسیده‌اند و خانواده‌ای با روابط نزدیک برای خودشان می‌سازند؛ اما باوجوداینکه نیازهای عاطفی این افراد در روابط فعلی‌شان برآورده می‌شود، آسیب‌های روحی و روانی ماندگار از دوران کودکی، آن‌ها را به روش‌های دیگری آزار می‌دهند. مثلاً ممکن است برایشان اضطراب، افسردگی یا دیدن خواب‌های بد را به دنبال داشته باشد.

این فرد باید به‌تنهایی با همه‌چیز روبه‌رو شود و فکر نمی‌کند که باید از کسی کمک بگیرد. این احساسی است که بچه‌های والدین نابالغ عاطفی تجربه می‌کنند. شاید والدین آن‌ها حاضر هم باشند؛ اما کمک و حمایت و احساس آرامش زیادی برای آن‌ها نمی‌آورند.