بریده‌هایی از کتاب مقصر تو نیستی

در تحقیر نوعی دورویی وجود دارد: وقتی اتفاقی برای فرد خودشیفته می‌افتد، این را حق خود می‌داند که آن مسئله یا احساس را به‌اندازهٔ مطلوبش بزرگ جلوه دهد؛ اما همان تجربه را اگر برای شما اتفاق افتاده باشد دست‌کم می‌گیرد.

فرد خودشیفته به‌دنبال چیزهای نو است؛ پس، آذوقهٔ هرکسی با گذشت زمان بیات می‌شود. توجه کنید که شما خسته‌کننده نیستید، آن‌ها از همه خسته می‌شوند و به آن‌ها تحقیرآمیز نگاه می‌کنند و در جهانی زندگی می‌کنند که برایشان کافی نیست. آن‌ها می‌خواهند زندگی شهرفرنگی از آسایش کامل، اعتبار و سرگرمی باشد.

گاهی به‌محض بیرون رفتن فرد خودشیفته از زندگی‌تان استرس و تنش و نزاع شدید محو می‌شود؛ اما سردرگمی، نشخوار فکری، احساس گناه، سوگ و عصبانیت باقی می‌ماند.

بله، با وجود اینکه متناقض به نظر می‌رسد، آسیب‌پذیری خانواده‌های شاد واقعی است. برخی از شما در خانواده‌های شادی بزرگ شده‌اید و پدر و مادرتان ازدواجی محترمانه و عاشقانه داشته‌اند؛ خانواده‌تان واقعاً صمیمی است؛ در آن همدلی و دلسوزی وجود دارد؛ همه پشتیبان همدیگر هستند؛ اعضای خانواده‌تان به رؤیاهایتان گوش می‌دهند، شما را می‌بینند و دوستتان دارند؛ وقتی ناراحتید تسکینتان می‌دهند و هیچ‌کس داد نمی‌زند، دعوا نمی‌کند یا به دیگری آسیب نمی‌رساند. پس، نقطهٔ منفی‌اش کجاست؟ شما یاد نمی‌گیرید که چطور در خیابان‌های پست خودشیفتگی قدم بردارید. با اصولی که در وجودتان ریشه دارد، باورش سخت است که افراد می‌توانند نامعتبرساز، فریبکار، تحقیرگر و بی‌رحم باشند. شما یاد گرفته‌اید هر رابطه‌ای که دچار مشکل شود با برقراری ارتباط، بخشندگی و عشق درست می‌شود.

افرادی که سابقهٔ ترومای خیانت دارند اغلب بین کمبود اعتماد، اعتماد بیش از حد و اعتماد نابجا در نوسان‌اند. روان‌درمانی فضایی است برای بررسی رابطه‌تان با اعتماد، کار کردن روی ظرفیت انتخاب‌های سالم و فهمیدن این موضوع که اختیار تصمیم‌گیری دارید؛ چیزی که با تروما و سیستم‌های خانوادگی دارای اعضای خودشیفته دچار انحراف می‌شود.

خودشیفتگی دربارهٔ احساس ناامنی و شکنندگی عمیق است که با ترفندهایی مثل سلطه، دستکاری روانی و بازی روانی جبران می‌شود و به فرد خودشیفته امکان حفظ تسلط را می‌دهد.

خودشیفتگی دربارهٔ احساس ناامنی و شکنندگی عمیق است که با ترفندهایی مثل سلطه، دستکاری روانی و بازی روانی جبران می‌شود و به فرد خودشیفته امکان حفظ تسلط را می‌دهد. احساس همدلی بی‌ثبات و نبود خودآگاهی به این معناست که آن‌ها به آسیبی که با رفتارشان به دیگران می‌زنند فکر نمی‌کنند. مسئله خود خصلت‌ها نیست، بلکه تبدیل شدن این خصلت‌ها به رفتارهای دائماً آسیب‌زاست.

افراد خودشیفته خودمحورند؛ اما خودمحوری‌شان از خودخواهیِ صرف فراتر می‌رود؛ یعنی خودخواهی‌شان با کم‌ارزش‌سازی همراه است. مثلاً یک انسان خودخواه رستورانی را که می‌خواهد انتخاب می‌کند؛ اما یک انسان خودشیفته رستورانی را که می‌خواهد انتخاب می‌کند و به شما می‌گوید که باید این کار را انجام دهد چون شما دربارهٔ غذا احمق‌تر از آن هستید که بتوانید چیزی انتخاب کنید. خلاصه اینکه نیازهای فرد خودشیفته در هر رابطه‌ای همواره تقدم دارد.

همهٔ این موارد خودشیفتگی – خودنمایی، خودمحق‌پنداری، غرور، کاریزما – زرهی دفاعی است که برای دفاع از فرد خودشیفته طراحی شده است؛ نوع شنلی ابرقهرمانی بزرگسالان که می‌توانند دور روان شکننده‌شان بپیچند.

فرد خودشیفته بخش‌های خجالت‌آور شخصیتش را در دیگران فرافکنی می‌کند تا ایدئالِ باشکوه از خودش را حفظ کند و از عذاب شرم مصون بماند. این ممکن است گیج‌کننده باشد؛ چون خودشیفته شما را به کارهای بدی متهم می‌کند که خودش انجام می‌داده است

معمولاً افراد خودشیفته اعتبار و دیگر نیازهای خودشیفتگی‌شان را با تمرکز روی خودشان دریافت می‌کنند (من بسیار ثروتمند/جذاب/ عالی/باهوش هستم)؛ اما خودشیفته‌های اجتماعی همان نیازهای خودشیفتگی‌شان را به روش جمعی برآورده می‌کنند و براساس کاری که برای دیگران انجام می‌دهند، هویتی خودنمایانه پیدا می‌کنند (من خیلی بخشنده‌ام، همیشه دیگران رو در اولویت قرار می‌دم). آن‌ها در فعالیت‌هایی شرکت می‌کنند تا بخشنده به نظر برسند، مثل جمع کردن اعانه، داوطلب شدن، سازمان‌دهی ضیافت‌هایی برای گردآوری اعانه، رفتن به سفرهای انسان‌دوستانه، کمک کردن به همسایه‌ها یا حتی ادعای مثبت بودن در شبکه‌های اجتماعی؛

در این نقطه احساس انزوا، سردرگمی یا خشم بیشتری به‌خاطر تناقض بین شخصیت اجتماعی و شخصیت خصوصی فرد خودشیفته احساس می‌کنید.

ممکن است افسوس بخورید که سال‌ها باور داشتید بالاخره یک روز کارتان موردتوجه قرار می‌گیرد، برای همین بهترین خود را ارائه دادید؛ اما به‌جای آن ایده‌هایتان دزدیده یا نادیده گرفته شدند یا فرد تسهیل‌گر خودشیفته‌ای جایگزینتان شد و به شغل و درآمد احتمالی‌تان خدشه وارد شد.

عبارت «من مقصرم؟» تکیه‌کلام همهٔ کسانی است که آزارگری فرد خودشیفته را تجربه می‌کنند. وقتی تقلا می‌کنید سردرگمی ناشی از رفتار فرد خودشیفته را درک کنید، در نهایت کارتان به سرزنش خودتان بابت آزار دیدن می‌رسد. بسیاری از ما ممکن است سرزنش خود را یک عمر یا حتی در چرخه‌های بین‌نسلی تجربه کنیم. سرزنش خود محل تلاقی بسیاری از سازوکارهاست؛ مثل درونی‌سازی بازی روانی، تلاش برای فهمیدن اتفاقی که می‌افتد و تلاش برای دستیابی به احساس کنترل (اگه تقصیر منه، می‌تونم درستش کنم). سرزنش خود یعنی شما دو بار آسیب می‌بینید: یک بار از رفتار فرد خودشیفته در رابطه و بار دیگر با باور کردن اینکه شما مرتکب اشتباه شده‌اید.

احساس ناتوانی در روابطتان با افراد خودشیفته می‌تواند به روابط دیگرتان هم سرایت پیدا کند و ممکن است به‌خاطر ناتوانی در مراقبت از دیگران احساس ناامیدی کنید. ممکن است برخی (یا بسیاری) از الگوهای مشاهده‌شده در افسردگی، شامل غم، کج‌خلقی، تغییر در اشتها، مشکل خواب، احساس بی‌ارزشی، حواس‌پرت شدن و ناتوانی در تمرکز، گریه کردن و کناره‌گیری از اجتماع را تجربه کنید.

اما شفا یافتن فقط بخشی از سرنوشت است. هدفتان این است که به شکوفایی برسید و در هماهنگی با هویت واقعی‌تان زندگی کنید (و دریابید که در واقع هویت واقعی‌تان چیست) تا بال‌هایی را که در رابطه‌تان با فرد خودشیفته قیچی شده‌اند بازیابید و پرواز کنید. وقتی در برابر نشخوار فکری و افسوس مقاومت کنید، از کودک آسیب‌دیدهٔ درونتان محافظت و آن را آزاد کنید، شکل حرف زدن با خودتان را تغییر دهید و از بازی دادن روانی خودتان دست بردارید، به‌سمت کشف خودِ واقعی‌تان و اهداف و انگیزه‌هایی گام برمی‌دارید که خفه کرده‌اید و به خودتان اجازه می‌دهید در آن‌ها زندگی کنید.

دلایل زیادی برای بلاگردان کردن وجود دارد. والد خودشیفته شما را ضعیف، نامطلوب، تهدیدآمیز یا آسیب‌پذیر دیده است. بلاگردان به منبع اصلی شرم فرافکنی‌شدهٔ والد خودشیفته تبدیل می‌شود.

اگر بلاگردان خانواده‌تان بودید، روی پیدا کردن صدای خود جدا از سیستم خانوادگی کار کنید، منابع جدید حمایتی را پیدا کنید، خانوادهٔ خودتان را تشکیل بدهید و در فعالیت‌هایی مشارکت کنید که خشنودتان می‌کند و به رشدتان در جایگاه فردی مستقل از سیستم نامعتبرساز کمک می‌کند.

متأسفانه ناخواسته به تسهیل‌گر هم تبدیل می‌شوید؛ چون همان‌طور که برای کاستن از شدت ضربه و در راستای صلح، از همه و به‌خصوص والد خودشیفته دلجویی می‌کنید، ممکن است با چرب‌زبانی دیگران را وادار کنید که رفتار والد خودشیفته را تأیید کنند.

همچنین، در محل کار خودشیفتگی را به این صورت رشد می‌دهند که فرهنگ حفاظت از غاز تخم‌طلا را رواج می‌دهند و به افراد ممتاز حتی در صورت آسیب زدن به بقیه در محل کار جایزه می‌دهند. اگر افشاگران تلاش کنند دیگران را از زورگویی یا رفتار آزارگرانهٔ خودشیفته‌ها آگاه کنند، ممکن است احساس کنند صدایشان خاموش شده یا با آن‌ها بازی روانی شده است. جهان با تشویق یا تمجید از رفتار حق‌به‌جانب فرد خودشیفته یا با نادیده گرفتن مشکل، به‌نوعی در حال تسهیل‌گری است. همهٔ این کارها مشکل خودشیفتگی را با تکرار این چرخه‌ها به‌صورت بین‌نسلی و درون‌جامعه‌ای شدیدتر کرده است.

در نهایت حتی اگر در رابطه‌تان با فرد خودشیفته بمانید، پذیرش اساسی می‌تواند آزادتان کند. دیگر در افق شرقی به‌دنبال غروب آفتاب نمی‌گردید. می‌توانید سرمایه‌گذاری‌های روانی خود را رها کنید و روی بخش‌های دیگر زندگی‌تان تمرکز کنید: حمایت و روابط اجتماعی سالم، سرگرمی‌های بامعنا یا دیگر علاقه‌مندی‌ها. از اینکه دیگر در امیدی معلق زندگی نمی‌کنید و منتظر یک روز بهتر الکی نیستید، احساس رهایی پیچیده‌ای دارید. پذیرش به‌جای اینکه کناره‌گیری تلقی شود، می‌تواند فرصتی برای آرام گرفتن و آوردن هویت واقعی‌تان به روابط سالمتان باشد. این تعادلی بسیار دشوار است. وقتی خود واقعی‌تان را به فرد خودشیفته ارائه می‌دهید، به شما احساس شرم می‌دهد و از شما خشمگین می‌شود؛ بااین‌حال توسعهٔ خود واقعی‌تان و اشتراک‌گذاری آن با دیگران برای شفای شما ضروری است

افراد خودشیفته دوست ندارند ترک شوند. آن‌ها به‌شدت به طرد شدن حساس‌اند؛ در نتیجه اگر شما رابطه را ترک کنید، آن‌ها به‌دنبال تنبیه و انتقام و دستکاری روانی می‌روند و عصبانی می‌شوند. همچنین، آن‌ها دوست ندارند کنترل را از دست بدهند. پذیرش اساسی این آگاهی را هم در بر می‌گیرد که این آزارگری پس از جدایی اتفاق خواهد افتاد.