بریده‌هایی از کتاب جامعه شناسی خودکامگی

کشورهامان، چون از تجمع ما پدید آمده‌اند، همان هستند که ما هستیم؛ قوانین و احکام‌شان بر مبنای طبایع ما، و اعمال‌شان کردار زشت و زیبای ماست در مقیاسی بس بزرگتر

یکی از نشانه‌های پیشرفت فکری و علمی جامعه، قطع رابطه با تحلیل‌های سادهٔ عامیانه، به نفع تحلیل‌های دقیق و منطقی و پیچیده چند عاملی است.

حکومت‌های خودکامهٔ ایران پس از تثبیت خود چه منظور اولیه‌ای را تعقیب می‌نموده‌اند؟ در تصویری که فردوسی به دست داده، غارت، هدف اولیه این حکومت‌ها بوده است و به‌ناچار برای تحقق غارت: کشتن و سوختن. آیا واقعیات تاریخی نظر فردوسی را تأیید می‌کنند؟

که فرزند بد گر شود نه شیر به خون پدر هم نگردد دلیر

هر کجا که دیو ناپاک بنایی می‌ساخت، دیو ناپاک دیگری می‌آمد و آن را تخریب می‌کرد.

حضور صرف نخبگان تنها کافی نیست. قشرهایی متناسب که حد واسط بین تودهٔ مردم و نخبگان با ساختار فکری متناسب با اعتراض باشند، از شرایط ضروری شکل‌گیری مثبت اعتراض سیاسی است، به‌علاوه آن‌که وجود تعداد قابل‌ملاحظه‌ای که مخاطب‌های نهایی و جدی پیام نیز باشند، از شرایط شکل‌گیری اعتراض است. چنانچه نخبه‌ای پیامی را القا کند، که شکل و محتوای آن متعلق به نظام اجتماعی دیگری باشد، این پیام مخاطب‌های خود را در جامعه غیر همساختار پیدا نخواهد کرد. مخاطبان چون از نظر ذهنی و مادی دارای فرهنگ دیگری هستند، از درک و استقبال از پیام محروم می‌مانند، هرچند این پیام مترقی و دارای محتوای انسانی باشد.

از نظر نظامی آن قدر قدرتمند است که می تواند هر کاری بکند و از لحاظ اقتصادی می تواند ملتی را ارضا کند که رغبتی به کار تولیدی ندارند و به قول معروف همیشه دنبال گاوی هستند که بدون رنج آن را بدوشند (چقدر شبیه این آرزو است که هر روز به در خانه هر کس پول یک بشکه نفت را تحویل بدهند).

که حماقت در ایران ساختاری بوده و نه فردی، یعنی ما شاهد حماقت جان گرفته در رفتار اجتماعی هستیم، «جانی» که بدون آن عملکرد معمول اجتماع دچار بحران و تشتت می‌شود

واقعاً اگر قوم گرسنه و بی‌نوایی به حکومت برسد، اولین کار آن‌ها چه خواهد بود؟ جواب را به قوهٔ تخیل خواننده وامی‌گذارم، ولی پوشیده نماند که بسیاری از سرسلسله‌های ایرانی اعتراف کرده‌اند که قبلاً گرسنه و درمانده بوده‌اند،