بریده‌هایی از کتاب اختلال دوقطبی

تا ۸۰% بیماران دوقطبی بدون درمان نگهدارنده، در ۵ سال بعد از یک حمله خلقی دچار حمله مجدد می‌شوند. هر حمله خلقی سبب اختلال جدی در کارکرد فردی و اجتماعی فرد و تبعات منفی آن خواهد شد. به‌علاوه تغییرات ساختار مغزی، نقصان شدیدتر کارکرد شناختی و روان‌شناختی- اجتماعی، دفعات عود زیادتر و پاسخ درمانی ضعیف‌تر در کسانی‌که حملات خلقی زیادتری دارند دیده می‌شود لذا ادامه درمان نگهدارنده برای تمام بیماران دو قطبی، حتّی کسانی که حمله اوّل مانیا دارند، از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است تا بتواند از بروز حملات بعدی و نتایج مخرّب آن جلوگیری کند.

درمان با شوک الکتریکی چه موقع استفاده می‌شود؟ گر چه مطالعات کنترل شده‌ای دراین مورد وجود ندارد ولی مطالعات باز و تجارب بالینی کارایی و سرعت اثر ECT را نشان داده‌اند و فقط به دلیل عوارض بالقوّه و مشکلات انجام آن و عدم پذیرش بیماران به‌عنوان خط سوّم درمان قلمداد می‌شود، ولی در کسانی‌که خطر خودکشی بالا، دیسترس شدید و یا علایم روان‌پریشی همراه افسردگی دارند و یا از خوردن و آشامیدن امتناع می‌کنند حتّی به‌عنوان درمان خط اوّل نیز می‌تواند به‌کار رود و همین‌طور درزنان، در سه ماهه اوّل بارداری باید بیشتر مدنظر باشد.

اختلال دوقطبی یکی از ارثی‌ترین بیماری‌های روان‌پزشکی است و اغلب الگوی ابتلای خانوادگی دارد، به عبارت دیگر خطر ابتلا اقوام درجه یک فرد مبتلا به این اختلال نزدیک به ۱۰ برابر افراد عادی جامعه است، لذا جای تعجب نیست که در ابتلای یکی از دوقلوهای همسان انتظار داشته باشیم که قل دیگر خطر ابتلای حتّی بالاتری داشته باشد در واقع احتمال وقوع بیماری در دوقلوهای یک تخمی (دوقلو با ژن یکسان) حدود ۷۰-۴۰% است، در حالی‌که این میزان در دوقلوهای دوتخمی خیلی کمتر و نزدیک ۲۰-۱۰% می‌باشد. ذکر این نکته شایان اهمیّت است که میزان ابتلا در دوقلوهای یک تخمی ۱۰۰% نیست که این خود نشان‌دهنده تأثیر سایر عوامل محیطی در بروز بیماری است.

درمان‌های خط اول در مجموع به‌نظر نمی‌رسد که میزان اثر بخشی و پاسخ‌دهی درمان تک دارویی لیتیم، والپروات و یا داروهای ضدجنون مختلف تفاوت محسوسی داشته باشند. حدود ۵۰-۴۰% مبتلایان مانیای حاد در عرض سه هفته با درمان تک دارویی کنترل می‌شوند، ترکیب لیتیم یا والپروات با یک داروی ضد جنون آتیپیک این موفّقیت را ۲۰% افزایش می‌دهد و گرچه هالوپریدول و کاربامازپین نیز مؤثرند، ولی به دلیل نسبت بالای عوارض و تداخلات دارویی نباید به عنوان داروی خط اول استفاده شوند.