بریده‌هایی از کتاب گفت و گوهای سرنوشت ساز

گاهی اوقات که عصبانیت‌مان بیشتر می‌شود، خواسته‌مان از تلاش برای پیروزی به تلاش برای آسیب زدن به شخص مقابل تغییر پیدا می‌کند.

«خدایا، به من کمک کن تا کسانی را که گناهان‌شان با من فرق دارد، ببخشایم».

کافی است ده دقیقه در مهدکودک بنشینیم، می‌فهمیم اگر بخواهیم توجه معلم را جلب کنیم، باید پاسخ درست را به زبان بیاوریم. بدین معنا که در جواب درست دادن، لازم است دانش‌آموزان هم‌کلاسی خود را شکست دهیم. این میل به پیروزی، قبل از اینکه آن‌قدر بزرگ شویم که بدانیم چه خبر است، در تار و پود وجودی ما نهادینه شده است. متأسفانه، همین‌طور که سن‌مان بالاتر می‌رود، بیشترمان متوجه نمی‌شویم این میل‌مان به پیروزی همواره ما را از تبادل نظر سالم دور می‌کند

پدرسوخته‌های زیادی را می‌شناسم؛ ولی تا به حال پدرسوخته‌ای را ندیدم که به پدرسوختگی خودش واقف باشد. خودشناسی زیاد رایج نیست.

زمانی که تحت فشار یا انتقادهای قوی قرار می‌گیریم، اغلب دیگر به اضافه کردن معنا به مخزن معانی فکر نمی‌کنیم و به دنبال راهی برای پیروزی، مجازات یا حفظ صلح می‌گردیم.

وقتی فضای گفت‌وگو امن نیست، کور می‌شوید و دیگر چیزی نمی‌بینید. اگر به دقت مراقب نقض امنیت باشید، نه تنها می‌توانید در خطر بودن تبادل نظر را ببینید، بلکه می‌توانید دوباره از عقل‌تان کمک بگیرید.

هست. لازمهٔ تبادل نظر جریان آزاد معنادار است، ختم کلام. و هیچ‌چیز به اندازهٔ ترس این جریان معنادار را از بین نمی‌برد. وقتی می‌ترسید افراد از ایده‌هایتان حمایت نکنند، شروع به پافشاری بیش از حد می‌کنید. وقتی می‌ترسید به طریقی اذیت شوید، کنار می‌کشید و مخفی می‌شوید. هردوی این واکنش‌ها، یعنی جنگیدن و فرار کردن، درست با یک احساس برانگیخته می‌شوند: ترس. از طرف دیگر، اگر گفت‌وگو به اندازهٔ کافی امن باشد، می‌توانید تقریباً دربارهٔ همه چیز حرف بزنید و افراد هم به شما گوش می‌دهند. اگر از مسخره شدن و اینکه زیر آماج حملات قرار بگیرید ترسی نداشته باشید، می‌توانید تقریباً هر چیزی را گوش دهید و حالت تدافعی به خود نگیرید.

بفهمید کجایید و به کجا می‌روید. دو دلیل بسیار خوب برای پرسیدن این سؤالات وجود دارند. یک اینکه، پاسخ به این سؤال که خواستهٔ واقعی‌ام چیست، به ما کمک می‌کند ستارهٔ قطبی خود را بیابیم. به‌رغم اینکه تحت تأثیر ۱) افرادی که سر جنگ دارند، ۲) هزاران سالی که غلیان احساسات در ژن‌های ما نهادینه شده و ۳) عادت دیرینه و باطنی ما به تلاش برای پیروزی، وسوسه می‌شویم در مسیر اشتباه گام برداریم، این ستارهٔ قطبی می‌تواند ما را به هدف اصلی‌مان بازگرداند.

وقتی افراد درگیر تصمیم‌گیری نیستند و در طول گفت‌وگوهای حساس، بی سر و صدا یک گوشه می‌نشینند، به‌ندرت به تصمیم نهایی متعهدند. تا زمانی که ایده‌هایشان در سرشان باقی می‌مانند و عقایدشان هرگز به درون مخرن مشترک راه پیدا نمی‌کنند، کارشان به جایی می‌رسد که بی‌سر و صدا تصمیم را زیر سؤال می‌برند و منفعلانه در برابر آن مقاومت می‌کنند.

برای مثال، کارمندان با عملکرد عالی می‌دانند چطور بدون اینکه شغل‌شان را به باد بدهند، با رئیس‌شان مخالفت کنند. همهٔ ما افرادی را دیده‌ایم که با گفت‌وگویی بیهوده دربارهٔ مسائل دشوار، به حرفه‌شان آسیب زده‌اند. شاید خودتان هم این کار را کرده باشید. وقتی از الگوی طولانی و ناسالم رفتارها خسته شُدید، در نهایت حرف دل‌تان را می‌زنید؛ ولی کمی بیش از اندازه تند

برای برگشت به سمت انگیزه‌هایی که امکان تبادل نظر را فراهم می‌کنند، باید از آن تعامل کمی فاصله بگیرید و مثل شخصی غریبه به خود نگاهی بیندازید. از خود بپرسید: «دارم چی کار می‌کنم؟ اگه یکی دربارهٔ انگیزه‌های پنهانیم بخواد حدس بزنه، چه فکری می‌کنه؟». همین‌طور که برای تشخیص انگیزه‌تان صادقانه تلاش می‌کنید، شاید به این نتیجه برسید که: «بذار ببینم. زیادی دارم روی موضعم پافشاری می‌کنم و بحث رو بیشتر از چیزی که واقعاً باور دارم بزرگش کردم و هر کاری می‌کنم تا برنده بشم. هدفم از انتخاب مقصدی برای تعطیلات، به تلاش برای به کرسی نشاندن حرفم تغییر پیدا کرده».

اولین قاعدهٔ یک تبادل نظر بدین صورت است: با خواستهٔ قلبی‌تان شروع کنید. اگر نتوانید خودتان را درست درک کنید، برای درک درست تبادل نظر مشکل خواهید داشت. وقتی گفت‌وگویی سرنوشت‌ساز می‌شود، به اَشکال مختلف گفت‌وگو که با آن‌ها بزرگ شده‌اید مثل مشاجره، سکوت، فریب و مانند این‌ها متوسل خواهید شد.

مثال، گاهی اوقات ترجیح می‌دهیم سکوت کنیم. بله قربان می‌گوییم و دهن‌مان را باز نمی‌کنیم. یعنی، در مقابل افرادی که در مسند قدرت‌اند، قرار نمی‌گیریم. یا ممکن است در خانه به عزیزان‌مان بی‌محلی کنیم. با این شیوه که شبیه شکنجه است به عزیزان‌مان بی‌اعتنایی می‌کنیم تا با ما بهتر رفتار کنند (چه منطقی در این رفتار نهفته است؟).

کسانی که نمی‌توانند از عهدهٔ گفت‌وگوهای سرنوشت‌سازشان برآیند به سیزده شیوهٔ مختلف زیان می‌بینند (از پشت خنجر زدن، شایعه‌پراکنی، زیر پای کسی را خالی کردن، عصبانیت انفعالی و غیره)

قطعاً. بیست‌وپنج سال تحقیق در هفده سازمان مختلف به ما یاد داده است افرادی که تأثیرگذاری بیشتری دارند، یعنی کسانی که می‌توانند کارها را به سرانجام برسانند و در عین حال روابطی را به وجود آورند،‌ همان‌هایی‌اند که استاد گفت‌وگوهای سرنوشت‌سازشان هستند.

بر اساس نتایج به دست آمده از بیست سال تحقیق روی بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر، مهارت کلیدی رهبران، هم‌تیمی‌ها، والدین و عزیزان‌مان ظرفیت آن‌ها در اشارهٔ ماهرانه به مسائل حساسِ احساسی و سیاسی است.