بریده‌هایی از کتاب گفت و گوهای سرنوشت ساز

‫اگر به هنگام عصبانیت حرفی بزنید، چیزی خواهید گفت که بیشتر از همیشه از آن پشیمان خواهید شد. ‫ــ آمبروز بیرس

کافی است ده دقیقه در مهدکودک بنشینیم، می‌فهمیم اگر بخواهیم توجه معلم را جلب کنیم، باید پاسخ درست را به زبان بیاوریم. بدین معنا که در جواب درست دادن، لازم است دانش‌آموزان هم‌کلاسی خود را شکست دهیم. این میل به پیروزی، قبل از اینکه آن‌قدر بزرگ شویم که بدانیم چه خبر است، در تار و پود وجودی ما نهادینه شده است. متأسفانه، همین‌طور که سن‌مان بالاتر می‌رود، بیشترمان متوجه نمی‌شویم این میل‌مان به پیروزی همواره ما را از تبادل نظر سالم دور می‌کند

گاهی اوقات که عصبانیت‌مان بیشتر می‌شود، خواسته‌مان از تلاش برای پیروزی به تلاش برای آسیب زدن به شخص مقابل تغییر پیدا می‌کند.

«خدایا، به من کمک کن تا کسانی را که گناهان‌شان با من فرق دارد، ببخشایم».

پدرسوخته‌های زیادی را می‌شناسم؛ ولی تا به حال پدرسوخته‌ای را ندیدم که به پدرسوختگی خودش واقف باشد. خودشناسی زیاد رایج نیست.

زمانی که تحت فشار یا انتقادهای قوی قرار می‌گیریم، اغلب دیگر به اضافه کردن معنا به مخزن معانی فکر نمی‌کنیم و به دنبال راهی برای پیروزی، مجازات یا حفظ صلح می‌گردیم.

وقتی فضای گفت‌وگو امن نیست، کور می‌شوید و دیگر چیزی نمی‌بینید. اگر به دقت مراقب نقض امنیت باشید، نه تنها می‌توانید در خطر بودن تبادل نظر را ببینید، بلکه می‌توانید دوباره از عقل‌تان کمک بگیرید.

برای مثال، کارمندان با عملکرد عالی می‌دانند چطور بدون اینکه شغل‌شان را به باد بدهند، با رئیس‌شان مخالفت کنند. همهٔ ما افرادی را دیده‌ایم که با گفت‌وگویی بیهوده دربارهٔ مسائل دشوار، به حرفه‌شان آسیب زده‌اند. شاید خودتان هم این کار را کرده باشید. وقتی از الگوی طولانی و ناسالم رفتارها خسته شُدید، در نهایت حرف دل‌تان را می‌زنید؛ ولی کمی بیش از اندازه تند

پدرسوخته‌های زیادی را می‌شناسم؛ ولی تا به حال پدرسوخته‌ای را ندیدم که به پدرسوختگی خودش واقف باشد. خودشناسی زیاد رایج نیست. ــ اویدا

وقتی افراد درگیر تصمیم‌گیری نیستند و در طول گفت‌وگوهای حساس، بی سر و صدا یک گوشه می‌نشینند، به‌ندرت به تصمیم نهایی متعهدند. تا زمانی که ایده‌هایشان در سرشان باقی می‌مانند و عقایدشان هرگز به درون مخرن مشترک راه پیدا نمی‌کنند، کارشان به جایی می‌رسد که بی‌سر و صدا تصمیم را زیر سؤال می‌برند و منفعلانه در برابر آن مقاومت می‌کنند.

بفهمید کجایید و به کجا می‌روید. دو دلیل بسیار خوب برای پرسیدن این سؤالات وجود دارند. یک اینکه، پاسخ به این سؤال که خواستهٔ واقعی‌ام چیست، به ما کمک می‌کند ستارهٔ قطبی خود را بیابیم. به‌رغم اینکه تحت تأثیر ۱) افرادی که سر جنگ دارند، ۲) هزاران سالی که غلیان احساسات در ژن‌های ما نهادینه شده و ۳) عادت دیرینه و باطنی ما به تلاش برای پیروزی، وسوسه می‌شویم در مسیر اشتباه گام برداریم، این ستارهٔ قطبی می‌تواند ما را به هدف اصلی‌مان بازگرداند.

هست. لازمهٔ تبادل نظر جریان آزاد معنادار است، ختم کلام. و هیچ‌چیز به اندازهٔ ترس این جریان معنادار را از بین نمی‌برد. وقتی می‌ترسید افراد از ایده‌هایتان حمایت نکنند، شروع به پافشاری بیش از حد می‌کنید. وقتی می‌ترسید به طریقی اذیت شوید، کنار می‌کشید و مخفی می‌شوید. هردوی این واکنش‌ها، یعنی جنگیدن و فرار کردن، درست با یک احساس برانگیخته می‌شوند: ترس. از طرف دیگر، اگر گفت‌وگو به اندازهٔ کافی امن باشد، می‌توانید تقریباً دربارهٔ همه چیز حرف بزنید و افراد هم به شما گوش می‌دهند. اگر از مسخره شدن و اینکه زیر آماج حملات قرار بگیرید ترسی نداشته باشید، می‌توانید تقریباً هر چیزی را گوش دهید و حالت تدافعی به خود نگیرید.

تمرین کردن باعث عالی شدن نمی‌شود، عالی تمرین کردن باعث عالی شدن می‌شود.

هر چه بیشتر از مسیر اصلی دور شوید، برگشت به مسیر درست سخت‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود.

بر اساس نتایج به دست آمده از بیست سال تحقیق روی بالغ بر ۱۰۰ هزار نفر، مهارت کلیدی رهبران، هم‌تیمی‌ها، والدین و عزیزان‌مان ظرفیت آن‌ها در اشارهٔ ماهرانه به مسائل حساسِ احساسی و سیاسی است.

قطعاً. بیست‌وپنج سال تحقیق در هفده سازمان مختلف به ما یاد داده است افرادی که تأثیرگذاری بیشتری دارند، یعنی کسانی که می‌توانند کارها را به سرانجام برسانند و در عین حال روابطی را به وجود آورند،‌ همان‌هایی‌اند که استاد گفت‌وگوهای سرنوشت‌سازشان هستند.

مثال، گاهی اوقات ترجیح می‌دهیم سکوت کنیم. بله قربان می‌گوییم و دهن‌مان را باز نمی‌کنیم. یعنی، در مقابل افرادی که در مسند قدرت‌اند، قرار نمی‌گیریم. یا ممکن است در خانه به عزیزان‌مان بی‌محلی کنیم. با این شیوه که شبیه شکنجه است به عزیزان‌مان بی‌اعتنایی می‌کنیم تا با ما بهتر رفتار کنند (چه منطقی در این رفتار نهفته است؟).

اولین قاعدهٔ یک تبادل نظر بدین صورت است: با خواستهٔ قلبی‌تان شروع کنید. اگر نتوانید خودتان را درست درک کنید، برای درک درست تبادل نظر مشکل خواهید داشت. وقتی گفت‌وگویی سرنوشت‌ساز می‌شود، به اَشکال مختلف گفت‌وگو که با آن‌ها بزرگ شده‌اید مثل مشاجره، سکوت، فریب و مانند این‌ها متوسل خواهید شد.

برای برگشت به سمت انگیزه‌هایی که امکان تبادل نظر را فراهم می‌کنند، باید از آن تعامل کمی فاصله بگیرید و مثل شخصی غریبه به خود نگاهی بیندازید. از خود بپرسید: «دارم چی کار می‌کنم؟ اگه یکی دربارهٔ انگیزه‌های پنهانیم بخواد حدس بزنه، چه فکری می‌کنه؟». همین‌طور که برای تشخیص انگیزه‌تان صادقانه تلاش می‌کنید، شاید به این نتیجه برسید که: «بذار ببینم. زیادی دارم روی موضعم پافشاری می‌کنم و بحث رو بیشتر از چیزی که واقعاً باور دارم بزرگش کردم و هر کاری می‌کنم تا برنده بشم. هدفم از انتخاب مقصدی برای تعطیلات، به تلاش برای به کرسی نشاندن حرفم تغییر پیدا کرده».

در واقع تأثیر گفت‌وگویی که بد پیش رفته باشد، می‌تواند فاجعه‌بار و گسترده باشد.

تمرین کردن باعث عالی شدن نمی‌شود، عالی تمرین کردن باعث عالی شدن می‌شود.

وقتی افراد درگیر تصمیم‌گیری نیستند و در طول گفت‌وگوهای حساس، بی سر و صدا یک گوشه می‌نشینند، به‌ندرت به تصمیم نهایی متعهدند. تا زمانی که ایده‌هایشان در سرشان باقی می‌مانند و عقایدشان هرگز به درون مخرن مشترک راه پیدا نمی‌کنند، کارشان به جایی می‌رسد که بی‌سر و صدا تصمیم را زیر سؤال می‌برند و منفعلانه در برابر آن مقاومت می‌کنند.

این اولین مشکلی است که در گفت‌وگوهای سرنوشت‌ساز با آن مواجه می‌شویم. مشکل ما نه ضعف رفتار، بلکه ضعف انگیزه‌هایمان است؛ بسیاری از اوقات این حقیقت را نادیده می‌گیریم. پس اولین گام برای دستیابی به نتایجی که واقعاً می‌خواهیم حل این باور اشتباه است که فکر می‌کنیم دیگران عامل تمام پریشانی‌های ما هستند. این عقیدهٔ کوته‌فکرانهٔ ما که «اگه این بی‌عرضه‌ها رو آدم کنیم، همه چیز بهتر می‌شه» ما را از اقداماتی که به تبادل نظر و پیشرفت می‌انجامند، باز می‌دارد. برای همین تعجبی ندارد افرادی که در تبادل‌نظر ماهرند، سعی دارند که این منطق را دور بزنند. آن‌ها بر این باورند که بهترین راه برای بهبود «ما»، شروع از «من» است.

به همان میزان که شاید بقیه به تغییر نیاز داشته باشند یا شاید ما بخواهیم تغییر کنند، تنها فردی که همواره می‌توانیم با هر درجه‌ای از موفقیت الهام‌بخشش باشیم، آن را دستکاری کنیم و شکل دهیم فردی است که در آینه روبه‌رویمان می‌بینیم.

افراد ماهر دست به انتخابات احمقانه نمی‌زنند (انتخاباتی که اما و اگر داشته باشند). برخلاف کسانی که رفتارهای ناسالم خود را با این جمله توجیه می‌کنند که انتخاب دیگری به‌جز جنگیدن یا فرار نداشتند، افراد هوشمند در تبادل نظر بر این باورند که در هر شرایطی، تبادل نظر نیز یک انتخاب است.

وقتی زیر آماج حملات قرار داریم، خواستهٔ قلبی‌مان ممکن است ناگهانی و ناآگاهانه تغییر کند. زمانی که تحت فشار یا انتقادهای قوی قرار می‌گیریم، اغلب دیگر به اضافه کردن معنا به مخزن معانی فکر نمی‌کنیم و به دنبال راهی برای پیروزی، مجازات یا حفظ صلح می‌گردیم.

تلاش برای پیروزی در بحث که قاتل تبادل نظر است در صدر بسیاری از فهرست‌هایمان قرار می‌گیرد. فقط خدا می‌داند که ما انسان‌ها ذاتاً چقدر به این میل طبیعی و کشنده علاقه داریم.

وقتی خودتان را برای ورود به گفت‌وگویی سرنوشت‌ساز آماده می‌کنید، می‌توانید این سؤالات را از خودتان بپرسید. در زیر گلچینی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید: واقعاً برای خودم چه می‌خواهم؟ واقعاً برای دیگران چه می‌خواهم؟ واقعاً برای این رابطه چه می‌خواهم؟

خوشبختانه، وقتی از انتخاب‌های احمقانه سر باز می‌زنید و ذهن خود را به حل مسأله‌ای پیچیده‌تر مشغول می‌کنید، معمولاً ذهن‌تان همین کار را می‌کند؛ یعنی درگیر حل آن مسأله می‌شود. متوجه می‌شوید راهی برای به اشتراک گذاشتن نگرانی‌هایتان، شنیدن نگرانی‌های دیگران و ساختن رابطه به‌طور همزمان وجود دارد. نتایج حاصله می‌توانند زندگی‌تان را تغییر دهند.

اول اینکه، مشخص کنید واقعاً چه می‌خواهید. اگر با خواستهٔ قلب خود شروع کرده باشید، همین ابتدای کار پیشی گرفته‌اید. اگر بدانید واقعاً برای خود، دیگران و رابطه‌تان چه می‌خواهید، آن‌گاه در جایگاهی هستید که می‌توانید از انتخاب‌های احمقانه سر باز بزنید.