بریده‌هایی از کتاب فیلسوف دل

چقدر غم‌انگیز است اگر انسان‌ها تنها در آنچه بیرون از آن‌هاست آرامش یابند.

به زیبایی به دل دختری راه یافتن هنر است، به زیبایی خود را از دل او بیرون کشیدنْ شاهکار!

در پایان سدهٔ چهارم، آگوستین اعترافات خود را با دعایی دربارهٔ جستجوی خدا آغاز کرد: «پرورگارا، دل‌های ما بی‌قرارند، مگر اینکه در تو قرار یابند.»

از صمیمیت ازدواج هم می‌ترسید و با گذشت چند ماه، امکان انتخاب نوع دیگری از زندگی را پیش روی خود دید: او می‌توانست به‌جای همسر شدن، نویسنده شود.

خدایا! انسان بودن به چه معناست؟ از منظر تو، شرط انسان بودن چیست؟ در همنشینی با دیگران، به‌ویژه در میان انبوه آدمیان، آموختن این دشوار است، و اگر هم به طریقی دیگر بیاموزیم، در این همنشینی به آسانی از یاد می‌رود. کاش ما را یارای آموختن‌اش بود، یا اگر از یادش برده‌ایم، از نو آن را از سوسن و پرنده بیاموزیم، کاش اگر توان یکباره آموختن‌اش را نداریم، دست‌کم قطره‌قطره چیزی از آن می‌آموختیم. کاش می‌شد در همین حال از سوسن و پرنده بیاموزیم: سکوت را طاعت را و شادی را

وقتی انسان کل جهان را ببازد، اما خود را نبازد، آن خودی که باقی می‌ماند چیست؟

آنچه به‌راستی به آن نیاز دارم فهم این است که چه باید بکنم، نه اینکه چه باید بدانم، مگر اینکه آن دانستن شرط لازم هر عملی باشد. مهم یافتن یک هدف است، فهم اینکه به‌راستی خدا می‌خواهد من چه‌کار کنم، مهم یافتن حقیقتی است که برای من حقیقت باشد، یافتن اندیشه‌ای که حاضر باشم برایش زندگی کنم و بمیرم.

برادر عزیزم وصیت من این است که نامزد سابقم خانم رگینه شلگل بی‌قیدوشرط وارث همهٔ چیزهای اندکی باشد که از من به‌جا می‌ماند. اگر خودش آن را نپذیرفت، از او بپرسید آیا مایل است به توزیع آن در میان فقرا رسیدگی کند. آنچه می‌خواهم بگویم این است که برای من نامزدی به اندازهٔ ازدواج تعهدآور است و بنابراین اموال من حق ایشان است، درست به گونه‌ای که انگار با او ازدواج کرده‌ام. برادرت، س. کیرکگور

او با رنج‌هایش می‌تواند کیفرخواست شهرش، زمانه‌اش و جهانش باشد

من با او خیلی بزرگوارانه رفتار کردم، چون نگذاشتم به رنجی که می‌کشم بو ببرد.

«آدم فقط یک‌بار زندگی می‌کند، باید کسی را داشته باشی که کاری کند درکت کند.»

«همیشه می‌توان از رابطه‌ای عاشقانه، چیزهای زیادی دربارهٔ معنای هستی خویش آموخت». کیرکگور این جمله را بعد از تنها رابطهٔ عاشقانه‌اش، یعنی به‌هم‌زدن نامزدی‌اش، نوشت.

«خدایا، مرا از یقین کامل نجات بده، تا لحظهٔ آخر مرا نامطمئن نگه‌دار، تا اگر به رحمت ابدی نایل شدم، کاملاً مطمئن باشم که از فیض تو بهره‌مند شده‌ام.»

تو ـ شبیه چشمه‌ای هستی که خود در جستجوی تشنه است

وقتی رنج می‌کشی و نمی‌توانی کاری برای دیگران هم بکنی، به‌راحتی در دام این فکر مالیخولیایی می‌افتی که در این جهان زیادی هستی، و شاید دیگران هم کاری کنند به این باور برسی. اینجاست که به یاد بیاوری که همهٔ انسان‌ها در پیشگاه خدا اهمیتی برابر دارند، بی‌هیچ قید و شرطی برابر. درحقیقت اگر تبعیضی باشد، آن‌که بیش از همه رنج می‌کشد، بیش از همه به عنایت الهی نزدیک است.

در مفهوم اضطراب نوشت: «هیچ مفتش بزرگی به اندازهٔ اضطراب، اسباب عذاب وحشتناک در اختیار ندارد و هیچ مأمور مخفی‌ای به خوبیِ اضطراب نمی‌داند هدف موردنظرش چه‌موقع در ضعیف‌ترین حالت است تا به آن حمله کند، یا چگونه دامی را که برایش پهن می‌کند، جذاب جلوه دهد. هیچ قاضی تیزبینی به خوبیِ اضطراب نمی‌داند چگونه بازجویی کند و متهم را امتحان کند، متهم به هیچ طریقی، نه با سرگرمی، نه با سروصدا و نه هنگام کار، نه شب و روز نمی‌تواند از دست اضطراب بگریزد.»(۲۰)

کنستانتین با خواندن نامه‌های پرشور و آکنده از رنج مرد جوان، می‌فهمد که تکرار «حرکتی دینی» است. او می‌فهمد که جستجوی تکرار در چیزهای بیرونی ـ تئاتر، قهوه‌خانه، میز تحریر و صندلی مخملی سرخ ـ احمقانه است، چون تکرار واقعی حرکتی درونی و معنوی است که با آن آدمی خود را از نو می‌یابد. وقتی همهٔ چیزهای ازدست‌رفته به ایوب بازگردانده شد، او تکرار را درک کرد. ابراهیم هم وقتی به تکرار دست یافت که خدا موهبت اسحاق را برایش تازه کرد و «دوباره پسرش را به او داد.»

اگر قرار است چیزی را فراموش کنید، سعی کنید چیز دیگری برای یادآوری بیابید، در این صورت قطعاً موفق خواهید شد.

بسیارند چیزهایی که باید فراموش شوند، بسیارند چیزهایی که باید کنار گذاشته شوند، بسیارند چیزهایی که باید برای همیشه ترکشان کرد. (۲۶) چگونه می‌توان این کار را کرد؟ خب، اگر هرگز

باور راسخ دارد که ایمان باید نه از رنج اجتناب کند و نه غرق آن شود، بلکه باید از میان آن بگذرد تا به شادی برسد.