بریده‌هایی از کتاب حیله های شرعی و چاره جویی های صحیح

تنها انگیزه‌ام از عبادت این است که تو را شایسته عبودیت یافتم

هر عابدی «عبد» نیست، ولی هر عبدی «عابد» است

«نماز شب باعث وسعت روزی است

شخصی در وسعت وقت می‌تواند غسل واجب انجام دهد، ولی آن را ترک می‌نماید، تا این که وقت تنگ شود، سپس در تنگی وقت تیمّم می‌کند و نماز می‌خواند. این حیله شرعی نیز منفی و مذموم است

اگر شخصی به قصد رژیم لاغری روزه بگیرد، کار او عبادت محسوب نمی‌شود؛ هر چند روزه حُسن فعلی دارد ولی در این جا حُسن فاعلی ندارد

گروهی، هر چند قلیل، به مقام عبودیت رسیده، و عابد نیز هستند. عدّه‌ای فراوان فقط عابدند، و بهره کافی از عبودیت نبرده‌اند، و گروه سوّم از هیچ یک نصیبی ندارند

مشهور میان فقها این است که مسافرت در ماه رمضان کراهت دارد. و عموم و اطلاق این حکم، شامل کسانی که به قصد فرار از روزه به سفر می‌روند، نیز می‌شود

«ای علی! مسلمانان در آینده به وسیله اموالشان امتحان می‌شوند... آنها حرام خدا را با شبهات دروغین، وهوا و هوسهای بی مطالعه، حلال می‌کنند (در این راستا دست به سه کار می‌زنند:) شراب‌خواری را با تغییر نام آن به «نبیذ» حلال می‌شمرند، و رشوه‌خواری را به عنوان هدیه، و ربا را به نام بیع و معامله، مباح می‌دانند!»

زنی می‌ترسد که شوهرش با فلان دختر زیبا ازدواج کند. برای آسودگی خیال خویش دست به حیله‌ای می‌زند و آن دختر را به عقد موقّت پسرش ـ هر چند برای مدّت کوتاه ـ در می‌آورد. با این کار دختر مزبور برای همیشه به شوهرش محرم می‌شود؛ زیرا عروس او است و آن مرد دیگر نمی‌تواند با آن دختر ازدواج کند

خانواده‌هایی هستند که بنا به عللی، بچّه‌دار نمی‌شوند. برخی از این خانواده‌ها برای این که هم خلأ فرزند را در زندگی خود پر کنند، و هم سایه مهر و عطوفت و سرپرستی را بر سر فرزندان بی‌سرپرستی بیندازند، به سراغ بچّه‌های بی‌سرپرست می‌روند و آنها را از مراکز نگهداری چنان بچّه‌هایی گرفته و بزرگ می‌کنند. ولی مشکلی که عموماً در این‌جا وجود دارد، مسأله محرمیت این فرزندان است. اگر دختر باشد نسبت به پدر خانواده نامحرم خواهد بود، و اگر پسر باشد نسبت به مادر. برای رفع این مشکل می‌توان از حیله شرعی مثبت استفاده کرد؛ بدین شکل که اگر دختر باشد صیغه عقد موقّت او را، با اجازه حاکم شرع، برای پدر مرد خانواده بخوانند، تا این دختر زن پدر او محسوب شود و برای همیشه به وی محرم گردد، واگر پسر باشد، و مادر، یا خواهر، زن برادرِ زنِ خانواده شیر داشته باشد، به آن پسر بچّه شیرخوار، طبق شرایطی که در رساله نوشته‌ایم، شیر می‌دهد تا با آن زن به عنوان برادر یا خواهرزاده یا برادرزاده رضاعی محرم شود. این، حیله و چاره‌جویی ممدوح و مثبت است.

نتیجه این که حیله از نظر کلّی هم بارِ مثبت دارد و هم بارِ منفی. از این رو این واژه در قرآن مجید بر ذات اقدس الهی نیز اطلاق شده است: (وَهُوَ شَدیدُ الِْمحَالِ) یعنی پروردگار اسباب خفیه و پنهانی را از هر کس دیگر بهتر می‌داند و بهتر از دیگران می‌تواند برای رسیدن به مقصودش از آنها استفاده کند.

ـ حیله در مصطلح فقها «حیله» در مصطلح فقها عبارتست از: «التوصل إلی أمر شرعی من طریق حلال أو حرام؛ رسیدن به یک مطلوب شرعی و هدف مشروع، چه این که راه رسیدن به آن، امر حلالی باشد، یا راه مذکور خود غیر مشروع باشد، چنین چیزی حیله است» . بنابراین، طبق تعریف فقها نیز حیله فقط بارِ منفی ندارد، بلکه هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی.