بریده‌هایی از کتاب سلطنت پهلوی از طلوع تا غروب

حزب کمونیست ایران که نخستین کنگره خود را در تابستان ۱۲۹۹ در بندرانزلی تشکیل داده بود بر اساس نظریات لنین و آموزش‌های بلشویک‌ها از میرزا کوچک خان به‌عنوان نیروی مؤثر و فعال در مبارزه با امپریالیسم انگلستان حمایت کردند. میرزا کوچک خان نیز طی تلگرافی به لنین وفاداری خود را نسبت به دوستی ایران و شوروی ابراز داشت و همچنین رژیم ایده‌آل بین‌الملل سوم را ستود.

از علل اصلی توجه استالین به انقلاب در میان کشورهای واپس مانده که عموماً تحت استثمار دولت‌های سرمایه‌داری قرار داشتند، محروم کردن این کشورها از منابع اصلی‌اش جهت تهیه مواد خام و فروش تولیدات آن بود.

مسکو رژیم رضاشاه را یک مرحلهٔ موقت و گذرنده‌ای می‌دانست که طبق نظریات مارکس می‌بایستی به آخرین مرحلهٔ تکامل تاریخی خود یعنی سوسیالیسم و بالاخره کمونیسم منتهی گردد

رضاخان بسیار مدیون سوسیالیست‌ها بود. آن‌ها تنها گروه متشکلی بودند که از آغاز مجلس چهارم از او حمایت کرده بودند.

بعد از مذاکراتی قرارداد دارسی منتهی به قرارداد ۱۹۳۳ گردید. طبق این قرارداد که مدت اجرای آن ۳۲ سال تعیین شده بود، سهم سود ایران از ۱۶ درصد به ۲۱ درصد از کل تولید نفتی بدون در نظر گرفتن سود یا زیان افزایش یافت درحالی‌که در قرارداد دارسی فقط ۱۶ درصد از سود به ایران پرداخت می‌گردید. همچنین طبق این قرارداد انگلستان موظف شد بدهکاری‌های عقب افتاده ایران را بپردازد و همچنین در اثر این قرارداد نظارت بر زمین‌های نفت‌خیز جنوبی تا ۸۰ درصد از کنترل انگلستان خارج گردید.

مبارزه با باورهای مذهبی و پدیده‌ای مانند حجاب، جاده‌صاف‌کن ورود کمونیست به ایران بود، همان‌طور که بعدها غربی‌ها از طریق ترویج اسلام در پروژه «هلال سبز» یا «هلال خضیب» قصد داشتند از گسترش کمونیست در منطقه جلوگیری به عمل آورند.

دلیل تدوین و انتشار «خاطرات» آیرن ساید به‌یقین از دو گمانه بیرون نیست: یا گرایش او به بزرگ جلوه دادن نقش خود در تحولات آن دوران ایران، برخی گزافه‌گویی‌ها را برانگیخته، یا انتشار آن در راستای کوشش‌های دولت بریتانیا برای کوچک جلوه دادن رضاشاه در نظر مردم ایران و کشاندن افکار و انظار به چیزی جز خدمات آن مرد بزرگ و پیشرفت‌های مملکت بوده است»

نیکسون رئیس‌جمهور آمریکا در کتاب خود می‌نویسد: «در بیشتر موارد انگیزه‌ای که مردم را در اصل به سازمان چریکی جلب می‌کند، عشق به کمونیست نیست نفرت از خارجی‌ها است».