بریده‌هایی از کتاب جنبش آهستگی

ساعت‌های طولانی کار با کامپیوتر می‌تواند آدم‌ها را نسبت به هرکس که نمی‌تواند با سرعت نرم‌افزار حرکت کند بداخلاق و ناشکیبا کند.

فلسفهٔ آهسته را می‌توانیم در یک کلمه خلاصه کنیم: تعادل. وقتی سریع بودن منطقی است، سریع باشید و وقتی آهستگی ایجاب می‌کند، آهسته باشید. زندگی را با سرعتی بخواهید که موسیقی‌دانان آن را ضرب‌آهنگ درست -سرعت مناسب- می‌نامند.

در توکیو ایستاده‌اید و دویدن مسافران را برای رسیدن به قطار تماشا می‌کنید، آن هم وقتی قطار بعدی دو دقیقهٔ دیگر از راه می‌رسد، می‌دانید که ژاپنی‌ها ایدهٔ زمان به‌عنوان یک منبع محدود را بلعیده‌اند.

مقصر اصلی افزایش سرعت زندگی می‌دانست: «کسی که منحصراً در پی رفاه دنیوی باشد، همیشه عجله دارد، زیرا مدت زمان محدودی برای رسیدن، به چنگ آوردن و لذت بردن در اختیار اوست».

شرکت ساعت‌سازی الکتریک سیگنال در دفترچهٔ محصولات خود در سال ۱۸۹۱، نسبت به عواقب ناخوشایند و زیان‌بخش عقب ماندن از زمان هشدار داد: «اگر یک فضیلت وجود داشته باشد که هر که می‌خواهد در زندگی موفق شود باید آن را در خود پرورش دهد همانا وقت‌شناسی است؛ اگر یک خطا برای اجتناب وجود داشته باشد، همانا عقب ماندن از زمان است».

این روزها، جهان به‌تمامی بیمارِ زمان است. همهٔ ما به یک آیینِ سرعت تعلق داریم.

در سراسر جهان صنعتی، بچه‌ها از مدرسه به خانه‌های خالی برمی‌گردند، جایی که گوش شنوایی برای شنیدن داستان‌ها، مشکلات، پیروزی‌ها و ترس‌هایشان وجود ندارد.

هر چقدر رفت‌وآمد ماشین‌ها در منطقه‌ای کمتر باشد و عبور و مرور وسایل‌نقلیه در آن منطقه آرام‌تر، ارتباط اجتماعی بیشتری میان ساکنان وجود دارد.

قدمت رانندگی بی‌پروا تقریباً به‌اندازهٔ خود ماشین است. در سال ۱۸۹۶، بریجیت دریسکول، یک زن خانه‌دار اهل کرُویدُون، اولین عابر پیادهٔ جهان بود که یک وسیلهٔ نقلیهٔ موتوری او را به زمین کوبید و کشت.

آدم‌ها هر کاری را زمانی انجام می‌دادند که راحت بودند، نه وقتی که ساعت مچی به آنها می‌گفت باید آن کار را انجام بدهند؛ وقتی گرسنه بودند غذا می‌خوردند و وقتی خواب‌آلود بودند می‌خوابیدند.

در فاصلهٔ یک نسل، اهالی کلن از آدم‌هایی که هیچ‌وقت دقیقاً نمی‌دانستند ساعت چند بود، به آدم‌هایی بدل شدند که اجازه می‌دادند ساعت به آنها حکم کند چه زمانی کار کنند، ناهار خوردنشان چقدر طول بکشد و شب‌ها چه زمانی به خانه برگردند.

پیوند بین سود و شتاب را تقدیس کرد: وقت طلاست. هیچ چیز بیش از این تغییر جهت، یعنی پرداخت دستمزد کارگران بر اساس ساعت کار به جای آنچه تولید کرده‌اند، طرز فکر و نگرش جدید را منعکس یا تقویت نکرده است. به محض اینکه هر دقیقه ارزش پولی پیدا کرد، کسب‌وکار روی رقابتی بی‌پایان برای شتاب بخشیدن به تولید متمرکز شد. تولید چیزهای بیشتر در هر ساعت، برابر بود با سود بیشتر.

نتیجهْ ایجاد گسستگی جانکاهی است میان چیزی که از زندگی می‌خواهیم و آنچه واقعاً می‌توانیم داشته باشیم و این گسستگی، به این احساس دامن می‌زند که هرگز زمان کافی نداریم.

زندگی عجولانه به شکل ناگزیری می‌تواند سطحی شود. وقتی عجله می‌کنیم، روی سطح می‌لغزیم و نمی‌توانیم با جهان یا آدم‌های دیگر ارتباط واقعی برقرار کنیم

زبان ژاپنی، واژهٔ کاروشی (karoshi) به معنای «مرگ بر اثر کار بیش‌ازاندازه» است.

کار بیش‌ازحد فرصت ورزش کردن را از ما می‌گیرد و به احتمال زیاد وادارمان می‌کند بیش‌ازاندازه نوشیدنی‌های انرژی‌زا مصرف کنیم و دنبال غذاهای آسان و سریع بگردیم. تصادفی نیست که سریع‌ترین ملت‌ها اغلب چاق‌ترین‌ها هم هستند. بیش از یک سوم امریکایی‌ها و یک پنجم بریتانیایی‌ها از لحاظ بالینی اضافه وزن مفرط دارند

آدم‌ها هر کاری را زمانی انجام می‌دادند که راحت بودند، نه وقتی که ساعت مچی به آنها می‌گفت باید آن کار را انجام بدهند؛ وقتی گرسنه بودند غذا می‌خوردند و وقتی خواب‌آلود بودند می‌خوابیدند.

بیماری زمان می‌تواند علامت یک احساس ناخوشی وجودی عمیق‌تر هم باشد. در مراحل آخر پیش از فرسودگی، آدم‌ها معمولاً برای اجتناب از رویارویی با ناراحتی‌شان سرعتشان را افزایش می‌دهند. به گمان کوندرا، سرعت کمکمان می‌کند وحشت،‌ بی‌حاصلی و تهی بودن دنیای مدرن را نادیده بگیریم.

روح در ذاتِ خود آهسته است. مهم نیست چقدر سخت تلاش کنید، نمی‌توانید روند روشنگری را شتاب ببخشید. آموزهٔ تمامی مذاهب در راستای نیاز به کاستن از سرعت است تا افراد با خود، با دیگران و با یک نیروی بالاتر از خود ارتباط برقرار کنند. در مناجات ۴۶ انجیل می‌خوانیم: «پس آرام باش و بدان که همانا من پروردگارت هستم».

شتاب سر میز غذا در مزرعهٔ تولید محصولات خوراکی هم بازتاب دارد. کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها، تغذیهٔ فشرده، تقویت‌کننده‌های گوارشی آنتی‌بیوتیکی، هورمون‌های رشد، اصلاح ژنتیکی- تمامی ترفندهای علمی که انسان‌ها برای کاهش هزینه‌ها و افزایش عملکرد شناخته و به کار گرفته‌اند که باعث رشد سریع‌تر دام و محصولات کشاورزی شده است.

اریک شلوسر در گزارش افشاگرانهٔ پرفروش خود به نام ملت حاضری‌خور نشان داد که گوشت گاو امریکایی تولیدانبوه‌شده اغلب آلوده به مدفوع و سایر عوامل بیماری‌زاست. هزاران امریکایی سالانه بر اثر خوردن همبرگر و به‌دلیل وجود باکتری ایکولای دچار مسمومیت غذایی می‌شوند. این تازه شروع کار است و معلوم شده که «غذای ارزانی» که دام‌داری‌های صنعتی برایمان فراهم می‌کنند اقتصاد کاذب است.

به ساعتم نگاه می‌کنم، ۱:۲۵ نیمه‌شب است! چهار ساعت پشت میز شام بودم، بدون اینکه حتی یک بار حوصله‌ام سر رفته باشد یا بی‌تاب شده باشم. زمان به‌طور نامحسوسی در فضا معلق بود، مانند آب در کانال‌های ونیز. شاید به همین دلیل، این غذا یکی از خاطره‌انگیزترین غذاهای زندگی من از آب درآمد.

«ایدهٔ جنبش آهسته اولین بار برای عدهٔ کمی از آدمایی مطرح شد که دوست داشتن خوب بخورن و خوب بنوشن، اما حالا تبدیل شده به یه بحث فرهنگی بسیار گسترده‌تر دربارهٔ مزایای انجام کارا به روشی انسانی‌تر و کمتر جنون‌آمیز. خلاف موج شنا کردن کار آسونی نیست، اما به نظر ما فلسفهٔ آهستهْ بهترین راه برای ادارهٔ یه شهره».

شهر کوچک دیگر در ایتالیا، با الهام گرفتن از آهسته‌خوری، در سال ۱۹۹۹ تعهدنامه‌ای امضا کردند تا خودشان را به پناهگاهی در برابر جنون سرعت بالا و آشفته بازار دنیای مدرن بدل کنند. اکنون هر جنبه از زندگی شهری مطابق با اصول پترینی بازسازی شده است: تقدم لذت بر سود، انسان بودن بر خواسته‌های مدیران کسب‌وکارها، آهستگی بر سرعت. جنبشْ چیتّازلو یا شهرهای آهسته را نام‌گذاری کرد که درحال‌حاضر در ایتالیا و خارج از آن بیش از سی عضو دارند.

هدف این جنبش حفظ معماری، صنایع‌دستی و آشپزی سنتی است، اما همچنین برای بهترین‌های جهان مدرن هم ارزش قائل است.