بریده‌هایی از کتاب کاش معلمم می دانست

حقیقت این بود که شب‌ها بیدار می‌ماندم تا تمام اشتباهاتی را مرور کنم که در روز مرتکب شده‌ام، چون به‌خاطر این افکار نمی‌توانستم بخوابم. مخفیانه به برنامهٔ تلفنی رادیو گوش می‌دادم تا حواسم پرت شود و خوابم ببرد.

می‌خواهم معلمان بدانند برای حمایت از بچه‌ها لزوماً نباید خودشان را جای آن‌ها بگذارند، بلکه صرفاً باید صادق باشند. بسیاری از دانش‌آموزانتان که مثل من با خشونت، سوءاستفاده یا بی‌توجهی مواجه بوده‌اند به بزرگسالان بسیار بی‌اعتمادند و این بی‌اعتمادی روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود و اگر به هر وعده و وعیدی، هرچند خیرخواهانه، عمل نکنید، باعث می‌شوید در مقابلتان بیشتر موضع دفاعی بگیرند.

منِ معلم، که وظیفهٔ اصلی‌ام آموزش است، وظیفهٔ برقرار کردن ارتباط با دانش‌آموزان را هم به عهده دارم. مهم‌ترین کار من در کلاس این است که عملاً بین خودم و دانش‌آموزانم احساس همدلی و همبستگی ایجاد کنم. بدون انجام این کار، یادگیریِ حقیقی و هیجان‌انگیز و لذت‌بخش هدفی دشوار است. من با ایجاد ارتباط با دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان به این هدف دست پیدا می‌کنم و اطمینان حاصل می‌کنم متوجه بشوند که من به آن‌ها اهمیت و به حرف‌هایشان گوش می‌دهم.

وقتی در زندگی در شرایط سختی قرار گرفتی، بازهم می‌توانی با متانت برخورد کنی.

ما معلمان باید بپرسیم تا دانش‌آموزان پاسخ دهند، اما باید به آن‌ها گوش هم بدهیم تا حرف‌هایشان شنیده شود.

سال اول تدریس برای مربیان تجربه‌ای بسیار سخت و طاقت‌فرسا است. اما اگر از هر کداممان، دربارهٔ اولین گروهی که به آن‌ها آموزش داده‌ایم، بپرسید متوجه می‌شوید که همهٔ ما آن‌ها را به خاطر داریم

وقتی در زندگی در شرایط سختی قرار گرفتی، بازهم می‌توانی با متانت برخورد کنی.

می‌خواهم معلمان بدانند انگیزهٔ درونی‌ای که ما دانش‌آموزان برای مشارکت کامل در آموزش به آن نیاز داریم از درک صحیح و درست مسیری که در آن هستیم نشئت می‌گیرد. ما دانش‌آموزان باید برای آیندهٔ خود چشم‌اندازی داشته باشیم. مربیان باید در تدریس تمامی درس‌ها به ما کمک کنند تا ارتباط بین آنچه می‌آموزیم و همچنین ارتباط آن‌ها با جهان و رؤیاهای‌مان را برای آینده درک کنیم.

وقتی به دانش‌آموزان اجازه می‌دهید مسئول و عامل اصلی تغییری باشند درواقع باعث می‌شوید آن‌ها قدرت حقیقی خود را دریابند.

هدف نهایی من از کار در جایگاه معلم (و نویسندهٔ این کتاب) این است که به دانش‌آموزانم نشان دهم چگونه می‌توانند در اجتماعات مختلف، چه در داخل کلاس و چه خارج از آن، عضوی فعال و باگذشت شوند.

از این‌که می‌دیدم او با عقل و درایتی فراتر از سن‌وسالش با چنین موقعیت دشواری برخورد می‌کند درس بزرگی آموختم: وقتی در زندگی در شرایط سختی قرار گرفتی، بازهم می‌توانی با متانت برخورد کنی.

باید در هر دانش‌آموز نکتهٔ مثبتی رو پیدا کنی که واقعاً از اون خوشت بیاد. حتی اگر مدیریت و کنترل چیزهای دیگه سخت باشه، باید حداقل روی چیزی تمرکز کنی که برات اهمیت و ارزش داره. اگه بچه‌ها فکر کنن دوستشون نداری، چیزی ازت یاد نمی‌گیرن.»

کودکان بیش از آنچه فکر می‌کنیم می‌دانند و با نگفتن حقیقت به آن‌ها باعث می‌شویم به‌جای این‌که با کمک بزرگ‌ترهای عزیزشان مسائل بغرنج و پیچیدهٔ زندگی را تجزیه‌وتحلیل کنند خودشان به‌تنهایی این بار را به دوش بکشند.»

زمانی که دیگر به دانش‌آموزان به‌چشم مشکلاتی که باید حل شوند نگاه نکنیم، می‌توانیم کودکانی را که به آن‌ها آموزش می‌دهیم شرکایی ارزشمند در حل مشکلات در نظر بگیریم. این همان زمانی است که روابط ایجادشده در کلاس رنگ مشارکت می‌گیرد. دانش‌آموزان می‌توانند به ما بگویند که چه چیزی اهمیت دارد، چه چیزی ضروری است و باید چه چیزی را دربارهٔ زندگی‌شان بدانیم به آن‌ها آموزش مؤثر بدهیم و آن‌ها را در کارها سهیم کنیم.

چند روز اول هر سال تحصیلی به شناخت دانش‌آموزانمان در جایگاه عضوی از کلاس و تعیین انتظارات مشخص از سال تحصیلی پیش‌رو اختصاص داده می‌شود. وقتی دانش‌آموز جدیدی، در اواسط سال تحصیلی، وارد کلاس درسمان می‌شود، فرصت همدلی و همبستگی را از دست داده و ما معلمان باید با دانستن و توجه به این‌که اولین کلماتی که بر زبان می‌آوریم اهمیت بسزایی برای دانش‌آموزان جدید دارد فرصت و زمان ازدست‌رفته را جبران کنیم.

ما معلمان نمی‌توانیم با روزانه چند دقیقه وقت‌گذاشتن و صحبت درمورد احترام یا صداقت با دانش‌آموزان توقع داشته باشیم که تأثیریچشمگیر روی آن‌ها داشته باشد. پرورش شخصیت نباید صرفاً طبق برنامهٔ زمانی پیش برود، بلکه در مدرسه شخصیت باید موضوعی باشد که در تمامی لحظات به آن پرداخته می‌شود. شخصیت خوب باید جزئی از فرهنگ مدرسه و الگوی ما در طرز برخورد با دانش‌آموزان و همکارانمان باشد.

نوع رابطه‌ای که با دانش‌آموزان خود برقرار می‌کنیم مبنای عملکرد آن‌ها در کلاس می‌شود. هر بار که به زندگی دانش‌آموزانم اهمیت می‌دهم و علاقه نشان می‌دهم، رابطه‌ای میان‌فردی ایجاد می‌کنم که موجب شکل‌گیری سیستم حمایتی می‌شود؛ سیستمی که بچه‌ها برای داشتن حس پیوند و ارتباط با تکالیف و وظایف مدرسه به آن نیاز دارند. به نظرم دلگرم‌کننده و آرامش‌بخش است که بدانم تلاشم برای شناخت دانش‌آموزانم در جایگاه انسانی و شاگرد درواقع به توانایی آن‌ها در انجام وظایف آموزشی دشوار کمک می‌کند

کاش معلمانم می‌دانستند من آن بچهٔ شادی نیستم که هر روز صبح می‌بینند. کاش معلمانم می‌دانستند چندین بار سعی کردم به زندگی‌ام پایان دهم و بعد این کار بلافاصله به مدرسه‌رفتن ادامه دادم. کاش معلمان می‌دانستند دارم در دریایی از غم و غصه غرق می‌شوم و آن‌ها به جای انداختن جلیقهٔ نجات غریق دارند لنگر می‌اندازند.

وقتی دانش‌آموزانم می‌گویند: «نمی‌تونم این کار رو انجام بدم» ناراحت نمی‌شوم. بلکه از فرصت به‌وجودآمده برای به‌چالش‌کشیدن تردید و نداشتن خودباوری آن‌ها استفاده می‌کنم و لذت می‌برم.

مربی‌ام هر روز زمانی را صرف می‌کرد تا از تک‌تک دانش‌آموزان بپرسد در زندگی‌شان چه می‌گذرد. موفقیت‌هایشان را تحسین می‌کرد و وقتی صدمه می‌دیدند، دلداری‌شان می‌داد. حس همدلی و همبستگی ایجادشده در کلاس ما قوی بود. ما از فعالیت‌هایی که هر کودک دوست داشت و اهدافی که می‌خواست در بزرگ‌سالی به آن‌ها برسد مطلع بودیم. دانش‌آموزانمان در آن سال خیلی تلاش کردند و چیزهای زیادی یاد گرفتند. من هم مانند آن‌ها خیلی تلاش کردم و چیزهای زیادی یاد گرفتم. فهمیدم که دانش‌آموزانم روابطی را که در کلاس شکل گرفته است حفظ خواهند کرد.

جیمز کومر، روان‌پزشک حاذق کودکان، اظهار داشت: «یادگیری مؤثر بدون برقراری رابطهٔ مؤثر ممکن نیست.»(۲) پس منِ معلم، که وظیفهٔ اصلی‌ام آموزش است، وظیفهٔ برقرار کردن ارتباط با دانش‌آموزان را هم به عهده دارم.

اگر هر روز شواهد ملموسی نمی‌دیدم، مبنی بر این‌که همهٔ کودکان می‌توانند در یادگیری، پیشرفت و رشد موفق باشندن، نمی‌توانستم هر روز صبح از خواب بیدار شوم و به محل کارم بروم.

در جایگاه معلم، تلاش می‌کنم ویژگی‌های مثبت شخصیتی را الگو قرار دهم و فرهنگ حمایت و پشتیبانی را ترویج دهم چرا که این اقدامات کاری درست و پسندیده است. دانش‌آموزانم بزرگ می‌شوند، عضوی از جامعهٔ من می‌شوند و دوست دارم در جامعه در کنار افرادی دلسوز، سخت‌کوش و منعطف زندگی کنم. همان‌طور که لیندا مک‌کِی، مدافع ایالتی و دولت مرکزی پرورش شخصیت، می‌گوید: «فکر می‌کنم این کار بی‌شک یکی از مهم‌ترین اقدامات برای آموزش است، به‌ویژه در مدارسی که دانش‌آموزانش بیشتر در معرض خطر قرار دارند. اگر در کلاس بر ایجاد فضایی برای یادگیری و فرهنگی که در آن به دانش‌آموزان و معلمان اهمیت داده می‌شود و احترام گذاشته می‌شود متمرکز نباشیم، در آموزش موفق نمی‌شویم و بچه‌ها در دانشگاه شرکت نمی‌کنند.»(۸)

ای‌کاش آن‌ها می‌دانستند تظاهر به شجاعت و رفتار بدم به‌خاطر این بود که حس می‌کردم ظاهراً به آن‌جا تعلق ندارم. کاش معلمانم می‌دانستند بااین‌که بی‌احساس و لاابالی به نظر می‌رسیدم، چقدر دلم می‌خواست از من راضی و خوشنود باشند.

درخصوص واکنش مربیان در برخورد با دانش‌آموزانی که غم و اندوهی دارند یا فقدان عزیزی را تجربه می‌کنند سه وظیفه و نقش را پیشنهاد می‌دهد: (۱۴) ۱. کمک به کودکان برای شکل گرفتن احساس امنیت، ضمن تأیید واقعیت مرگ. ۲. ایجاد جو پذیرش در کلاس که در آن از احساسات کودکان حمایت و پشتیبانی شود. ۳. فراهم‌آوردن فرصت‌های یادگیری مناسب برای رشد که به کودکان امکان بدهد درمورد مرگ بحث کنند.

کودکان بیش از آنچه فکر می‌کنیم می‌دانند و با نگفتن حقیقت به آن‌ها باعث می‌شویم به‌جای این‌که با کمک بزرگ‌ترهای عزیزشان مسائل بغرنج و پیچیدهٔ زندگی را تجزیه‌وتحلیل کنند خودشان به‌تنهایی این بار را به دوش بکشند.»(۱۷)

معلمِ حامی و پشتیبان به‌سادگی «دانش‌آموز را رها نمی‌کند» و صرفاً به دست مشاور نمی‌سپارد، بلکه او را در کل مسیر هدایت و راهنمایی می‌کند و در صورت لزوم به صحبت‌هایش گوش می‌دهد و با آن‌ها همدلی می‌کند.

موسیقی کلاسیک می‌تواند به آرامش دانش‌آموزان کمک کند.

«بیشتر برای خودت وقت بذار. نمی‌خواهیم به‌خاطر کار زیاد از پا دربیایی.»

اگر می‌خواهیم در دوران سختی به دانش‌آموزان خود کمک کنیم، باید حواسمان باشد که برای حل مسائل خودمان هم تلاش کنیم.