بریده‌هایی از کتاب قوی سیاه

درواقع هرچه بیشتر بدانید قفسهٔ کتاب‌های ناخوانده بزرگ‌تر می‌شود.

آیا از پیشامدی ناخواسته بیم دارید؟ نگران نباشید. کسی چه می‌داند، شاید برای شما مفید باشد.

مرزبندی برای انسان‌ها لازم است، اما وقتی چنان دقیق باشد که مردم را از توجه به تقریبی بودنش (چه رسد به جابه‌جا کردنش) بازبدارد بیمارگونه می‌شود.

برنده کسی بود که نشان می‌داد این توان را دارد که پای حرفش بایستد و از ترس اینکه مبادا کسی برنجد یا به کسی بربخورد ذره‌ای کوتاه نیاید

شاید اعتمادبه‌نفس حقیقی همین باشد: نگاه به جهان، بدون نیاز به یافتن نشانه‌هایی برای ارضای خودخواهی خویش.

ساده بگویم، کلاهبردارها بیشتر در فضاهای کنترل‌شده پدید می‌آیند تا فضاهای آزاد و بی‌ساختار.

می‌دیدم آدم‌های بسیار باهوش و آگاه، در پیشگویی برتر از رانندگان تاکسی نبودند؛ ولی یک تفاوت بنیادی وجود داشت: راننده‌ها ادعا نداشتند به اندازهٔ درس‌خوانده‌ها می‌فهمند

«قوی سیاه» نامیده‌ایم رویدادی است با سه ویژگی: نخست، ناگهانی است چون بیرون از قلمرو انتظارات عادی است و هیچ رویدادی در گذشته نمی‌تواند به شیوه‌ای قانع‌کننده احتمال وقوع آن را معین کند. دوم، اثری بس سنگین و نامتعارف دارد. سوم، ما چون آدمیزاد هستیم، بنا به سرشتی که داریم، پس‌ازاینکه سروکلهٔ قوی سیاه (به‌رغم ناگهانی بودنش) پیدا شد، دلایلی سرهم می‌کنیم تا وقوع آن را توجیه، و ثابت کنیم قابل‌پیش‌بینی بوده است.

باور کنید، کنار آمدن با پیامدهای اجتماعیِ مظاهر شکست مدام، دشوار است. ما جاندارانی اجتماعی هستیم؛ جهنم ما دیگران‌اند.

آنچه ما می‌بینیم لزوماً همهٔ چیزهای موجود نیست. تاریخ، قوهای سیاه را از ما پنهان می‌دارد و دربارهٔ احتمال وقوع چنان پیشامدهایی ما را گمراه می‌کند: تحریف شاهد خاموش.

ما به‌تندی از یاد می‌بریم که همین زنده بودن ما خودش خوش‌شانسی بی‌همتایی است، یک رویداد دیریاب است، یک پیشامد بی‌اندازه پربازده.

من یک بار، پند زندگی‌عوض‌کن دیگری هم شنیدم که خلاف پندی که از دوستم در فصل سوم گرفته بودم به نظرم کاربردی، خردمندانه، و از نظر تجربی معتبر است. ژان اولیویر تدسکو هم‌کلاس من در پاریس که قرار بود داستان‌نویس بشود، یک روز که داشتم می‌دویدم تا به قطار زیر زمینی برسم مرا از دویدن بازداشت و به من چنین پند داد: «من برای رسیدن به قطار نمی‌دوم.» به مقصدتان بی‌اعتنا باشید. من به خودم یاد داده‌ام در برابر وسوسهٔ دویدن برای اینکه سر وقت به کارهایم برسم ایستادگی کنم. این ممکن است پند بسیار کوچکی به نظر بیاید ولی در ذهنم ثبت شد. من با ایستادگی در برابر میل به دویدن برای رسیدن به قطار، ارزش راستین آراستگی و زیبایی در رفتار را حس کرده‌ام؛ حسی از اینکه مهار وقتم، برنامه‌ام، زندگی‌ام را در دست دارم. از دست دادن قطار تنها هنگامی رنج‌آور است که دنبالش بدوی! به همین سان، نرسیدن به آن درجه از موفقیتی که دیگران از شما انتظار دارند تنها هنگامی دردناک است که شما دنبال چنان هدفی باشید.

امروزه، برای زندگی روی این سیاره، نیاز به پندار خلاق داریم، بسی بیش از آنچه که خلق شده‌ایم تا داشته باشیم. ما خلاقیت نداریم و آن را در دیگران سرکوب می‌کنیم.

استالین، که چیزی دربارهٔ مرگ‌ومیر می‌دانست، می‌گفت: «یک مرگ فاجعه است، یک‌میلیون مرگ، آمار.» آمارها در ما خاموش می‌مانند.

ما عیوب دیگران را می‌بینیم ولی از آن خودمان را نه. تکرار می‌کنم، گویا ما ماشین‌های خودفریب شگفت‌آوری هستیم.

خودتان را در وضعیتی بگذارید که پیامدهای خوب بسیار بزرگ‌تر از پیامدهای ناگوار باشند.

آدم دارا آسان‌تر داراتر می‌شود، و آدم مشهور، مشهورتر.

پیروزی نهایی از آن کسانی است که دستاوردها را استنتاج می‌کنند، اهمیت اندیشه را درمی‌یابند، و ارزش راستین آن را می‌بینند. اینها هستند که می‌توانند دربارهٔ موضوع سخن بگویند.

ما نگران رویدادهایی هستیم که واقع شده‌اند؛ نه آنهایی که می‌توانند واقع شوند ولی نشده‌اند

منظورم این است که در موضوعات کوچک نادانی کنید، ولی در موضوعات بزرگ نه. به پیشگویان اقتصادی یا علوم اجتماعی گوش ندهید (اینها فقط سرگرم‌کننده‌اند)، ولی در رفتن به گردش حتماً برای خودتان پیش‌بینی کنید. حتماً برای گردش بعدی قطعیت بخواهید؛ ولی از پیشگویی‌های دولت در تأمین اجتماعی برای سال ۲۰۴۰ خودتان را دور نگاه دارید.

شادی ما به شمار دفعاتی که حس مثبت پیدا می‌کنیم بستگی بسیار بیشتری دارد تا به ژرفای آنها. این چیزی است که روان‌شناسان آن را «تأثیر مثبت» می‌خوانند.

بودن من در اینجا حاصل یک رویداد کم‌احتمال است و من انگار این را از یاد برده‌ام.

بیاموزید خیلی کم «چون‌که» را به کار ببرید؛ بکوشید آن را تنها به وضعیت‌هایی محدود کنید که «چون‌کهٔ شما به آزمایش متکی باشد، نه به تاریخی که روبه‌پس خوانده شده است.

. ناگهان سرزمین تهی شد. برگرداندن جریان فرار مغزها بسیار دشوار است، و بخشی از فرزانگی کهن شاید برای‌همیشه از میان رفته باشد.

یاد بگیرید چگونه باورها را نه برحسب میزان باورپذیری آنها بلکه برحسب آسیب‌هایی که ممکن است به بار بیاورند دسته‌بندی کنید.

گفت‌وگوهای تصادفیِ هدفمندِ مهمانی‌هاست که معمولاً به دستاوردهای بزرگ می‌انجامند، نه گفت‌وگوی تلفنی و مکاتبات خشک. پس به مهمانی بروید!

برای طبیعتی که بیش از چهارمیلیارد سال فرایند حیات را بر قاعدهٔ تکامل به پیش رانده است، انسان قوی سیاه به شمار می‌آید زیرا ناگهان در یک درصدِ پایانی این فرایند سروکله‌اش پیدا شده، زیان‌های مرگ‌آور بی‌حسابی را به طبیعت تحمیل کرده، و تصور هم می‌کند سرور کائنات است و خلاصهٔ موجودات، و اصولاً جهان برای تشریف‌فرمایی او خلق شده است.

گمان نبریم اگر در گفتاری سخن یاوه‌ای نیافتیم، آن گفتار لزوماً درست است.

کرونا برای ما شاید قوی سیاه باشد، اما از نظر نفس حیات، تصور می‌کنم واکنشی است به قوی سیاه انسان. ما از سر جهل و تکبر خودمان را آقای جهان می‌دانیم اما نظام هستی شاید جانوران و درختانی را که ما نابود می‌کنیم، یا دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی را که می‌خشکانیم برای ادامهٔ حیاتش مفیدتر می‌بیند تا وجود ما را، این است که دست‌به‌کار می‌شود تا ما را سر جایمان بنشاند. و اگر ما از این پدیده درس نگیریم و تغییر رفتار ندهیم، چه‌بسا رنگ این قو به خاکستری، و حتی سفید بگراید. به‌عبارت‌دیگر ممکن است پیاپی در معرض رخدادهای مشابه قرار بگیریم، و شاید هم در معرض قویی به‌مراتب سیاه‌تر از کرونا.

پریشانی مالی می‌تواند بیش از جنگ روحیهٔ انسان را خراب کند.