جان موریس رابرتس

جان موریس رابرتس (John Morris Roberts) تاریخ‌نگار برجسته‌ی بریتانیایی بود که در طول زندگی خود آثار متعددی منتشر کرد. او در ۱۴ آوریل ۱۹۲۸ در شهر بث (Bath) انگلستان متولد شد و در ۳۰ مه ۲۰۰۳ در سامرست درگذشت. رابرتس از سال ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۵ به‌عنوان معاون دانشگاه ساوت‌همپتون و از ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۴ به‌عنوان مدیر کالج مِرتن در دانشگاه آکسفورد فعالیت داشت. او همچنین نویسنده و مجری مجموعه‌ی مستند تلویزیونی بی‌بی‌سی با عنوان پیروزی غرب (The Triumph of the West) بود که نخستین‌ بار در سال ۱۹۸۵ پخش شد.

رابرتس در خانواده‌ای از طبقه‌ی متوسط به دنیا آمد؛ پدرش در فروشگاه زنجیره‌ای کار می‌کرد. او تحصیلاتش را در مدرسه‌ی تونتون (Taunton School) گذراند و سپس با دریافت بورس تحصیلی وارد کالج کبل (Keble College) آکسفورد شد و در سال ۱۹۴۸ در رشته‌ی تاریخ نوین با رتبه‌ی ممتاز فارغ‌التحصیل شد. پس از گذراندن خدمت سربازی، به‌عنوان پژوهشگر افتخاری کالج مگدالن (Magdalen College) آکسفورد انتخاب شد و رساله‌ی دکترای خود را درباره‌ی جمهوری ایتالیاییِ دوران ناپلئون بناپارت نوشت.

در سال ۱۹۵۳، رابرتس به‌عنوان استاد راهنما و عضو هیئت‌علمی تاریخ نوین در کالج مِرتن آکسفورد انتخاب شد. در همان سال به‌عنوان پژوهشگر بورس مشترک‌المنافع به دانشگاه‌های پرینستون و ییل در آمریکا رفت و در آنجا افق دید خود را فراتر از تاریخ اروپا گسترش داد. در دهه‌ی ۱۹۶۰ چندین‌ بار به‌عنوان استاد مهمان به آمریکا بازگشت و در سال ۱۹۶۴ برای شورای فرهنگی بریتانیا در هند سخنرانی کرد. از سال ۱۹۶۶ تا ۱۹۷۷ نیز به‌عنوان یکی از ویراستاران مجله‌ی English Historical Review فعالیت داشت.

او در دوران معاونت خود در دانشگاه ساوت‌همپتون ناچار شد تصمیم‌های دشواری بگیرد، از جمله حذف رشته‌‌ی الهیات که تصمیمی جنجالی بود. همکارانش او را فردی سختگیر و حتی گاه ترسناک توصیف می‌کردند، اما از او به‌عنوان انسانی بسیار مهربان در باطن نیز یاد می‌کردند.

رابرتس در سال ۱۹۷۶ با انتشار اثر مهم خود، تاریخ جهان (The History of the World)، نامش را در میان تاریخ‌نگاران بزرگ ثبت کرد؛ کتابی که سال‌ها بعد نیز ویرایش و بازنشر شد و هنوز هم در دست چاپ است. نشریه‌ی Times Literary Supplement او را استاد نقاشی‌های کلان در تاریخ توصیف کرد. در سال ۱۹۸۵ نیز با مجموعه مستند پیروزی غرب برای بی‌بی‌سی به شهرت عمومی دست یافت. این مجموعه تصویری کلی و تفسیری از تاریخ تمدن غرب ارائه می‌داد، اما از ساده‌سازی و قضاوت‌های قطعی پرهیز می‌کرد و مخاطب را به تفکر و قضاوت مستقل دعوت می‌کرد.

او همچنین به‌عنوان مشاور تاریخی مجموعه مستند People’s Century بی‌بی‌سی همکاری کرد. در کنار آن، بین سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۳ عضو هیئت‌مدیره‌ی بی‌بی‌سی و از سال ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ نیز یکی از امینان بنیاد رودز هاوس (Rhodes House) بود.

در سال ۱۹۹۱ از دولت ایتالیا نشان Cavalier of the Order of Merit را دریافت کرد و در سال ۱۹۹۶ از سوی بریتانیا، به پاس خدماتش در زمینه‌ی آموزش و تاریخ‌نگاری، نشان فرمانده‌ی امپراتوری بریتانیا (CBE) به او اعطا شد.

پس از بازنشستگی در سال ۱۹۹۴ به زادگاهش در سامرست بازگشت و اندکی پیش از درگذشتش در سال ۲۰۰۳، ویراست چهارم کتاب تاریخ جدید جهان (The New History of the World) را به پایان رساند.

به افتخار او، بنیاد یادبود جان رابرتس در کالج مِرتن تأسیس شد تا از دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی حمایت مالی کند.