لسآنجلس ریویو آو بوکس — کسی ژان مارتین دو سنتور را به خاطر نمیآورَد. زمانی رؤیاهای بزرگی در سر داشت، اما عمرش را در رفتوآمد بین فرانسه و انگلستان سپری کرد و زندگیاش به کار دشوار ترجمه و تندنویسی محدود شد. بااینحال، او را مسبب طوفانی میبینم که بیشتر دنیا را در هم شکست، طوفانی که به نظر میرسد هماکنون دوباره در حال نابودکردن دنیاست.
پنج سال پیش، پس از برگزیت و انتخاب دونالد ترامپ بود که شروع کردم به جستوجو دربارۀ خاستگاه واژۀ «بیگانههراسی». خاستگاهش روشن است. میگویند عاقله مردی در یونان باستان واژۀ «xénos» را، که هم به معنای بیگانه و هم به معنای مهمان است، با واژۀ «phobos»، که در زبان یونانی به معنای ترس است، ترکیب کرد. ازآنجاکه بیگانههراسی مسئلۀ همیشگی و همهجایی انسان بود، تعجبی ندارد ریشۀ آن حدوداً به نقطۀ آغاز تمدن غربی برگردد، زمانی که چهرهای ارسطومانند چشمانش را باز کرد و این مسئله را پیش روی خود دید.
اما متوجه شدم کل این داستان ساختگی است. یونانیان در اسناد مکتوبی که از آنها داریم هرگز از این واژه استفاده نکردهاند؛ بلکه این واژه، در برههای از تاریخ که به زمانۀ خودِ ما شباهتهایی دارد، در کنار دردسرهایی پدید آمد که جهانیسازی پرشتاب به آنها دامن زد. ژان مارتین دو سنتور، از همان آغاز، در کنار این جریان ایستاده بود.
حدود سال ۱۸۸۰، شماری از رواندرمانگران تأثیرگذار بدین نتیجه رسیدند که ترسهای نامعقول بیماریهای مختص به خود ایجاد میکند. در چشمبرهمزدنی، پزشکان فرانسوی، آلمانی، انگلیسی و آمریکایی دهها «فوبیا»ی پزشکی مطرح کردند. ابتدا تنگناهراسی و ارتفاعهراسی مطرح شد و پس از آن حیوانهراسی، خونهراسی، مسمومیتهراسی، سفلیسهراسی، تنهاییهراسی و …
